In het radioprogramma Spraakmakers betoonde ex-VVD-Kamerlid Han ten Broeke, tegenwoordig BOVAG-voorzitter, zich een volleerd nicotinelobbyist. E-sigaretten zijn volgens hem een minder schadelijk alternatief voor sigaretten en de discussie daarover ‘schiet een tikkeltje door’.

Door de webredactie

“Het is heel makkelijk om te zeggen we zijn verkeerd bezig. Dus alles verbieden. Ja, kom op jongens. Dat is moeilijk samenleven, eigen verantwoordelijkheid…” Aldus ex-VVD-Kamerlid Han ten Broeke vorige week woensdag in het NPO1-radioprogramma Spraakmakers. Aanleiding voor de discussie (vanaf minuut 37:20) in het mediaforum waar Ten Broeke deel van uitmaakte was een artikel in het AD over jonge influencers op TikTok en Instagram die door producenten of verkopers van e-sigaretten worden benaderd om reclame te maken voor hun vapes. Ten Broeke, tegenwoordig behalve directeur Politieke Zaken bij het Haags Centrum voor Strategische Studies ook algemeen voorzitter van BOVAG, brak in de discussie een lans voor de e-sigaret als ‘minder schadelijk’ alternatief voor de sigaret. De brancheorganisatie voor 8.000 ondernemers in de mobiliteitssector BOVAG heeft zich in het verleden als lobbyist voor de tabaksindustrie laten kennen.

‘Social media zijn niet te controleren’

In het mediaforum, met verder Ingrid Spijkers, hoofdredacteur van Omrop Fryslân en Hansje van de Beek, programmamaker van Human, bracht de laatste het AD-artikel, dat is gebaseerd op onderzoek van het Trimbos-instituut, ter sprake. De discussie werd snel breder getrokken naar ook sluikreclame door influencers voor alcohol. Ten Broeke reageerde met een bekend VVD-geluid. “Social media zijn bijna niet te controleren, dus die moet je vergelijken met de openbare ruimte en daar worden kinderen ook soms geconfronteerd met uitingen die…, ja daar kun je niet telkens een politieman of een opzichter tussen zetten.”

Ten Broeke ziet het liefst dat de bedrijven die de influencers betalen op hun gedrag worden aangesproken. “Maar dan moet je ook eerlijk zijn, dan moet je ze ook toestaan voor vaping, wat een alternatief is voor sigaretten en wat misschien ook minder schadelijk is, om daar ruimte voor te bieden.”

Niet gezond, wel eigen verantwoordelijkheid

Op de tegenwerping dat het maar de vraag is of vapes minder schadelijk zijn (steeds meer onderzoeken wijzen inmiddels uit van niet en de WHO waarschuwt voor de schadelijkheid van de e-sigaret) zegt Ten Broeke: “Ja goed, dat is een andere discussie. Maar ik heb ook wel es gehoord dat we daar een tikkeltje in doorschieten. Als je mensen kunt afhelpen van het roken naar een minder schadelijk alternatief...”
“Ja, maar als je ze van de vape aan de sigaret helpt dan zijn we toch helemaal verkeerd bezig”, kaatst Van de Beek terug.
Waarop Ten Broeke zegt: “Het is heel makkelijk om te zeggen we zijn verkeerd bezig. Dus alles verbieden. Ja, kom op jongens. Dat is moeilijk samenleven, eigen verantwoordelijkheid…” Om vervolgens te beamen dat vapes “geen gezond alternatief” zijn. Dus stelt hij dat reclame op bijvoorbeeld TikTok “sowieso niet op de jongeren” gericht moet zijn. Maar omdat de social media moeilijk te controleren zijn, moet je dus “bedrijven rechtstreeks aanspreken dat ze dat niet kunnen doen.”

Ten Broeke vond tabakslobbyisten ‘professioneel’

Dat Ten Broeke de nicotine-industrie napraat hoeft niet te verbazen. In 2007, toen hij net een jaar Kamerlid was, brak hij tijdens een bijeenkomst in Nieuwspoort al eens een lans voor de professionele wijze waarop tabakslobbyisten hem benaderden. Dat schreef althans toenmalig tabakslobbyist in dienst van Philip Morris Michiel Krijvenaar op zijn website. De bijeenkomst was georganiseerd rond de presentatie van een onderzoek naar de lobby in het parlement, waaruit bleek dat de tabakslobby onder aan de pikorde van lobbyisten stond. Krijvenaar merkte daar destijds niets van, Kamerleden hoorden hem netjes aan. Als voormalig medewerker van Tweede Kamerlid Broos van Erp (VVD), wist Krijvenaar natuurlijk precies hoe je Kamerleden moest benaderen. Dezelfde Krijvenaar specialiseerde zich later in gezondheidsrecht en is op dit moment waarnemend public affairs-adviseur van de Nederlandse ggz, een organisatie waar bovengemiddeld veel gerookt wordt en de Rookvrije Zorg een grote uitdaging vormt. In 2018 liet hij TabakNee weten sinds 2011 geen enkel tabaksbedrijf meer te adviseren.

BOVAG is tabaksvriend

Ten Broeke moest in 2018 zijn Kamerzetel opgeven, nadat een affaire met een veel jongere fractiemedewerker van jaren eerder was uitgekomen. In 2019 werd hij directeur Politieke Zaken bij het Haags Centrum voor Strategische Studies en een jaar later ook algemeen voorzitter van BOVAG. Daar hebben ze aan Han ten Broeke dus een goede. Als belangenvereniging van onder meer pompstation-houdende garagebedrijven heeft BOVAG zich vaker laten kennen als indirect pleitbezorger van de belangen van de tabaksindustrie. In de discussie over de verhoging van de leeftijdsgrens voor de aankoop van tabak in 2013 zei toenmalig directeur Koos Burgman bij een bijeenkomst met Tweede Kamerleden geruststellend: “De verkoop van tabak is bij tankstations in goede handen.” Met een nalevingspercentage van 40 procent in 2020 is daar niet veel van gebleken (en in 2021 was het niet veel beter).

Een jaar later maakte Burgman zich druk over de grenseffecten van een accijnsverhoging voor tabak: “Het enige verstandige besluit dat Den Haag nu kan nemen, is de accijnsverhogingen terugdraaien, eerder gisteren dan vandaag. Al was het maar om de inkomsten voor de schatkist veilig te stellen en niet naar onze buurlanden te laten vloeien”, zei hij tegen vakblad TankPro. Waarschuwen voor grenseffecten en smokkel is een vaste riedel van de tabaksindustrie, gebaseerd op ondeugdelijke rapporten van KPMG, om accijnsverhogingen tegen te houden.

Geen wonder dus dat tv-journalist Rick Nieman in oktober 2017 in programma Haagse Lobby BOVAG een ‘vriend’ van de tabaksindustrie noemde. Met ook nu weer een tabaksvriend aan het hoofd.