Jongeren kunnen nog altijd makkelijk aan tabaksproducten komen. Dat blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). Vooral bij kleine supermarkten en horeca kunnen minderjarigen heel makkelijk aan sigaretten komen. En dat is al jaren zo.

Door de webredactie

“Twee derde van de huidige rokers is begonnen met roken voor zijn of haar 18^e jaar”, schrijft staatssecretaris Maarten van Ooijen aan de Tweede Kamer naar aanleiding van nieuwe onderzoekscijfers van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). “Naleving van de leeftijdsgrens is daarom van het grootste belang.”

De NVWA controleert daarom bij allerlei tabaksverkooppunten of de verkopers zich ook aan de leeftijdsgrens houden: ze mogen geen tabak aan jongeren onder de 18 jaar verkopen. Dat geldt ook voor e-sigaretten. De NVWA past daarvoor ‘de observatiemethode’ toe, waarbij ze een testkoper naar een risicobedrijf stuurt. Deze minderjarige koper doet een aankooppoging en het is de vraag of de tabaksverkoper vervolgens om een identiteitskaart vraagt en na controle, de verkoop weigert. Zo zijn er in 2021 1.635 van dat soort inspecties uitgevoerd, waarbij er in totaal in 617 gevallen (38 procent) een boete is uitgedeeld.

“Het maatregelpercentage was het hoogst bij de kleine supermarkten (52%) en horeca (50% - met name cafetaria’s) en het laagst bij de ketensupermarkten (25%)”, schrijft staatssecretaris Van Ooijen.

Boetes

De overtreders hebben een boete tussen de 1.360 en 9.000 euro gekregen, afhankelijk van of ze eerder ook waren betrapt. Als een bedrijf binnen twaalf maanden drie keer de regels overtreedt, wordt er bovendien een zogenoemde ‘3-strikes-out’-maatregel opgelegd. De tabaksverkoop mag dan worden stilgelegd, zo meldt BNNVARA op haar site.

Jaarlijks terugkerende constatering

Het is een jaarlijks terugkerende constatering dat de leeftijdsgrens niet goed gehandhaafd wordt. April 2021 bleek uit onderzoek van Breuer en Intraval in opdracht van de NVWA dat jongeren die in 2020 tabak wilden kopen, de grootste kans van slagen hadden bij cafetaria’s en horecagelegenheden (beide zelfs 85 procent). Uit onderzoek van Distrifood bleek in juli 2021 dat het bij 30 procent van de ketensupermarkten voor minderjarigen ook mogelijk was gebleken.

De uitkomsten tonen de noodzaak aan van invoering van een vergunningstelsel voor tabaksverkoop via tabaksspeciaalzaken, waarmee het aantal verkooppunten kan worden gereguleerd en de handhaving beter kan worden uitgevoerd.

Controles op neutrale verpakkingen

Staatssecretaris van Ooijen lichtte de Tweede Kamer ook in over andere onderzoeksresultaten van de NVWA. Er is bijvoorbeeld gekeken of verkooppunten vanaf 1 oktober 2021 alleen nog tabak in neutrale verpakkingen aanboden, zoals de wet voorschrijft omdat die maatregel sigaretten minder aantrekkelijk maken met name voor jongeren. In 9 procent van de gevallen was dat niet zo en werden er boetes uitgedeeld.

Naleving rookverbod op de werkplek

De NVWA heeft ook laten onderzoeken door Breuer en Intraval hoe het met de invoering van het rookverbod in openbare ruimtes en werkplekken gaat. Het merendeel van de bedrijven (85 procent) heeft dit ingevoerd. Daarbij scoren ‘openbaar bestuur’ en ‘reparatie en handel’ significant hoger (respectievelijk 92 en 88 procent) terwijl de sectoren ‘bouwnijverheid’ en ‘vervoer, opslag & communicatie’ significant lager scoren (80 en 79 procent).

Rookvrije schoolpleinen

Onderzoek van het Mulier Instituut in opdracht van de NVWA naar de invoering van rookvrije scholen en schoolterreinen heeft opgeleverd dat in 2021 97 procent van het voortgezet onderwijs rookvrij was. Ook bij andere onderwijsvormen ligt het percentage boven de 90 procent. Alleen het hoger beroepsonderwijs is op 88 procent blijven steken, een terugval van 4 procent ten opzichte van 2020.