Uit nieuw onderzoek blijkt dat de grote supermarkten de controle op tabaksleeftijd flink hebben laten versloffen waardoor tieners weer makkelijker aan tabak kunnen komen. De handhaving op een overdaad aan verkooppunten maakt controle moeilijk. 

Door de webredactie

Uit een vertrouwelijk onderzoek dat de brancheorganisatie voor de supermarkten, CBL, heeft laten uitvoeren door bureau Objectief blijkt dat de naleving van de tabaksleeftijd door supermarkten is verslechterd. Dat meldt Distrifood. In 2018 lukte het in 30 procent van de aankooppogingen om aan alcohol of tabak te komen bij een supermarkt. Inmiddels is dat 38 procent. Dat betekent dat het makkelijker is voor jongeren die nog geen 18 zijn om aan tabak te komen.

Supermarkten mogen geen tabak aan jongeren onder 18 verkopen en hun medewerkers horen eerst de leeftijd van een klant te verifiëren voordat ze het geld voor een pakje sigaretten aannemen.

Steken laten vallen

“Een aantal ketens heeft in coronatijd flinke steken laten vallen bij de leeftijdscontrole bij de aankoop van alcohol en tabak”, meldt Distrifood. “Die halveerde zelfs in sommige gevallen.”

Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van zogenaamde ‘loktieners’. Zij hebben in februari, maart en april bij 1.800 supermarkten een aankooppoging gedaan. De naleving van de leeftijdsgrens nam bij supermarktketen Deen af van 90 naar 42 procent. Hoogvliet en Poiesz lieten ook een daling van 40 procent of meer zien. Marktleider Albert Heijn bleek ook niet meer zo streng te controleren. Daar slaagde 43 procent van de aankooppogingen terwijl dat in 2018 nog 14 procent was.

Pandemie mogelijke oorzaak

De coronapandemie wordt als een van de oorzaken voor de verslechtering gezien. Daardoor lag de focus op andere zaken en werd het controleren op leeftijd door de mondkapjes lastiger. Al waren er ook supermarktketens die daar geen last van hadden, want Jan Linders, Jumbo, Nettorama, Plus en Vomar controleerden nu beter dan in 2018.

Verder speelden onbemande kassa’s een rol. Het lukte jongeren bij 57 procent van de onbemande kassa’s van de AH een aankoop te doen, terwijl dat bij de bemande kassa’s in 38 procent van de gevallen lukte. Er zou dus strenger toezicht moeten komen op onbemande kassa’s.

Distrifood vroeg het CBL om commentaar, maar de branchekoepel wilde niet op het onderzoek reageren omdat het om een intern stuk ging.

Al jaren tegenvallende cijfers

Het blijkt al jaren dat jongeren veel te makkelijk aan tabak kunnen komen. In 2019 concludeerde onderzoeksbureau Breuer&Intraval in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) nog dat het ook toen makkelijker was geworden om tabak bij supermarkten aan te schaffen. De slagingskans steeg toen van 53 naar 81 procent. Toen wilde het CBL wel reageren en trok de cijfers in twijfel omdat het volgens de brancheorganisatie juist moeilijker was geworden om aan tabak te komen.

Handhaving op zoveel verkooppunten niet te doen

Hoe dan ook, telkens weer blijkt dat er een probleem is met de handhaving van de tabaksleeftijd, zo concludeerde TabakNee: “De naar schatting tussen de 30.000 en 60.000 verkooppunten van tabak zijn niet te controleren. Er is sprake van een handhavingsjungle op tienduizenden verkooppunten, waarbij slechts één remedie past: beperk het aantal verkooppunten van tabak – voer een vergunningstelsel in – want pas dan kan er effectief gehandhaafd worden.” Dit laat onverlet dat de NVWA nu al in actie moet komen om de supermarkten die de wet overtreden aan te pakken.