OPINIE
Onlangs publiceerde de Volkskrant voor de veertiende keer de Top 200 van invloedrijkste Nederlanders. TabakNee buigt zich over de vraag welke tabakslobbyisten op dit lijstje prijken en hoe invloedrijk ze (nog) zijn.

Door Stella Braam & Frits van Dam

Wie trekken er in Nederland anno 2019 aan de touwtjes? De criteria van de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders zijn dubieus, maar het lijstje is onderhand tot onze culturele folklore gaan behoren. Reden voor TabakNee om de positie van prominente tabakslobbyisten in deze top onder de loep te nemen. Goed nieuws: Elco Brinkman, de oud-minister van Volksgezondheid die voor Big Tobacco ging werken en het pro-rokenbeleid in stand hield, is met zijn plaats 199 zo goed als invloedrijke Nederlander af. Wie geeft hem het laatste duwtje?

VNO-NCW

Niek Jan van Kesteren
Niek Jan van Kesteren, dé tabakslobbyist in Nederland, daalde van 4 naar 6. Van Kesteren, CDA-senator, was als algemeen directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW een trouwe bondgenoot van de tabaksindustrie, die hij zelfs van gratis advies voorzag. Zijn plek in de top-10 blijft zorgwekkend, want Van Kesteren, zo zegt hij zelf, oefent zijn invloed het liefst ongemerkt uit en stelt dat we ons in Nederland weinig illusies hoeven te maken: niet het parlement, maar de werkgevers hebben de macht. VNO-NCW is dé pleitbezorger voor de tabaksindustrie, het Nederlandse antirookbeleid is niet voor niets zo stroperig – zie ook het boek Tobacco Control Policy in the Netherlands van professor Marc Willemsen.

Cees Oudshoorn en Hans de Boer
Van Kesterens opvolger, Cees Oudshoorn, die diens pro-tabaksbeleid zonder enige schroom heeft voortgezet, zakte van de 12e naar de 20e plaats. Hans de Boer, de voorzitter van de werkgevers, die boos was omdat hij niet aan de antitabakstafel bij het Preventieakkoord mocht zitten, ging van 10 naar 29.
De Volkskrant wijt de daling van de werkgeverskopstukken aan de stormachtige tijd die hun club achter de rug heeft – denk aan de steun aan de gehate dividendbelasting en het mislukte pensioenakkoord met het kabinet en de vakbonden. Wij vrezen dat dit slechts een tijdelijke rimpeling is en dat de tabaksindustrie niet wakker hoeft te liggen over de steun van de machtigste club achter zich.

MKB-Nederland

Jacco Vonhof
Jacco Vonhof, voorzitter van MKB-Nederland, die de kleine bedrijfjes vertegenwoordigt, gaat als een speer: van 123 naar 59. Vonhof is een rots in de branding voor de tabakswinkeliers, hij noemt ze liefkozend “papa- en mamabedrijfjes”. Bij dreigende antirookmaatregelen belt en e-mailt hij met staatssecretaris Blokhuis of diens ministerie. Vonhof beschikt over een invloedrijk lobbykanaal waar de tabaksbranche haar voordeel mee kan doen. In zijn tweets staat hij geregeld op de foto met staatssecretaris Monica Keijzer, met minister-president Rutte en met koningin Maxima. Op de lijst van de 200 invloedrijkste Nederlanders in 2018 kwam Vonhof stormachtig binnen op 123, en nu dus nog hoger in de “bestuurlijke elite”, om de Volkskrant te citeren.

Twee oud-politici

Edith Schippers
Wie dacht dat we eindelijk verlost waren van Edith Schippers, de oud-minister van Volksgezondheid die bij haar aantreden voortvarend pro-rokenmaatregelen nam, moeten we uit de droom helpen. Schippers staat op nummer 35. In haar huidige functie als baas van multinational DSM kan zij weinig kwaad, maar als ze naar Den Haag terugkomt – alleen om premier te worden, aldus ingewijden in de Volkskrant – is het oppassen geblazen. Wellicht tegen beter weten in blijft Schippers verkondigen dat roken een vrije keuze is.

Jolande Sap
Een geval apart is Jolande Sap, commissaris bij tabaksvriend KPMG en voorzitter van de tabakstafel van het Preventieakkoord. KPMG doet allerlei dubieuze onderzoeken naar tabakssmokkel, in opdracht van de tabaksindustrie zelf, en de tabaksindustrie zegt op basis daarvan dat de accijnzen niet omhoog moeten. Het ministerie van VWS ziet geen bezwaar in deze dubbele pet en Jolande Sap ook niet, want zij blijft aan als commissaris bij KPMG en heeft de tabaksonderzoeken niet ‘kaltgestellt’.

Albert Heijn

De topmensen van de grootste tabaksverkoper van Nederland, supermarktketen Albert Heijn, zijn natuurlijk van de partij in de Top 200.

Marit van Egmond
Marit van Egmond, de jonge CEO van AH, stormt binnen op 122.

Dick Boer en Frans Muller
Dick Boer, oud-bestuursvoorzitter van het moederconcern Ahold Delhaize, is op plaats 198 zo goed als ‘uitgerangeerd’. Logisch, maar zijn opvolger Frans Muller staat op 39. De grootgrutter is niet van plan de winstgevende verkoop van sigaretten op te geven, net zomin als Jumbo en Aldi. Dat doen ze pas als de politiek ze daartoe dwingt, maar dat kan helaas nog even duren.