Uit onlangs vrijgegeven gespreksverslagen tussen het ministerie van Volksgezondheid en een aantal grote supermarktketens blijkt dat deze de mond vol hebben van gezondheid promoten, maar de winst uit tabak belangrijker vinden. 

Door Frits van Dam

Het was 31 augustus 2018 en het ministerie van Volksgezondheid ontving een delegatie van supermarktketen Albert Heijn om te bespreken of AH tabak uit de schappen zou willen halen. Uit een vrijgegeven gespreksverslag van deze bijeenkomst blijkt dat AH eerst opgesomd heeft hoe ontzettend belangrijk het bedrijf het vindt om een gezonder leven te stimuleren onder zijn klanten: “Albert Heijn ontplooit veel initiatieven om de gezonde keuze makkelijker te maken en te stimuleren voor consumenten. Bijvoorbeeld door het suikergehalte van levensmiddelen te verminderen, door het online voedingswaardedashboard of door het scholenprogramma ‘Ik eet het beter’. Maar ook door het kosteloos bieden van stoppen met roken-cursussen aan 100.000 medewerkers en partners, ondersteuning van Stoptober of door het ontwikkelen van scholing en naleving rond de leeftijdsgrens.”

Lidl achterna?

Maar toen de vraag werd gesteld of AH zijn concurrent Lidl achterna zou willen gaan, die bekendgemaakt heeft per 2022 geen tabak meer te zullen verkopen, moest de delegatie even slikken en kwam daar het ontkennende antwoord: “Albert Heijn hecht aan keuzevrijheid voor zijn klanten en wil producten blijven verkopen waar de consument om vraagt. Voor ongeveer een kwart van de consumenten maakt tabak daar deel van uit. Albert Heijn wil graag met het ministerie in gesprek over andere maatregelen dan stoppen met de verkoop van tabak. AH zal direct starten met het afdekken van tabak in de winkels zodra de definitieve regels bekend zijn.” 

Supermarkt zonder geweten

Dat verkoop van tabak regelrecht ingaat tegen de gezonde praatjes die Albert Heijn verkondigt, deert deze supermarkt zonder geweten in het geheel niet. Zolang de consument erom vraagt, is er geen reden ermee te stoppen. Wapens? Cocaïne? Als het mocht dan zou de grootgrutter het graag in de verkoop gooien.
En AH is niet de enige. Ook Jumbo en Aldi houden tabak graag in de verkoop, ondanks roerende praatjes over het stimuleren van een gezondere levensstijl.
Supermarkten zijn niet alleen blij met de omzet die ze van tabak hebben. Marlboro staat nog altijd met stip op 1 in de A-merken-top-10 met een omzet van 477 miljoen. Rokers die sigaretten komen kopen, halen vaak ook andere boodschappen, dus dat betekent dat een supermarkt vaste, want verslaafde, klanten heeft die meerdere producten komen aanschaffen. Door tabak uit de schappen te halen, verliezen ze die aanzuigende werking. 

Minst schijnheilig

Aldi gaf, zo blijkt uit het gespreksverslag, de duidelijkste en minst schijnheilige reden aan om niet met tabak te willen stoppen: “Op dit moment is het voor Aldi minder wenselijk om tabak uit te faseren omdat hierdoor mogelijk een concurrentienadeel zou kunnen ontstaan (bijvoorbeeld afvloeiing naar overige supermarkten).”
Lidl heeft andere prioriteiten gesteld en stopt wél met de verkoop van tabak omdat het “geen schadelijke, dodelijke producten wil verkopen en de rookvrije generatie belangrijk vindt”.

Vergunningstelstel

Als de andere supermarkten Lidl niet willen volgen – en daar ziet het naar uit omdat de winst op tabak nog altijd belangrijker wordt gevonden dan de schade voor de volksgezondheid – is het aan staatssecretaris Blokhuis om met wetgeving te komen en de verkoop te verbieden. Een vergunningstelsel zou hierbij uitkomst bieden.