OPINIE
GroenLinks-Kamerlid Paul Smeulders is benaderd door tabaksreus Imperial Tobacco om voor deze firma te gaan lobbyen. Smeulders zette alle informatie op Twitter, waarna grote ophef ontstond. Het is niet de eerste keer dat de tabaksindustrie Kamerleden probeert te strikken.

Door de webredactie

Gisteren ontstond ophef toen het GroenLinks-Kamerlid Paul Smeulders opmerkelijke tweets de wereld in stuurde. Hij was benaderd door tabaksfabrikant Imperial Tobacco Benelux met de vraag of hij Public Affairs-manager Nederland bij deze firma in Oosterhout wilde worden – een functie die overigens niet bij hun openbare vacatures staat.
Smeulders stelde deze poging van de recruter uitgebreid aan de kaak op Twitter. Hij had de telefoongesprekken heimelijk opgenomen, maar de stem van de recruiter vervormd. Het is opmerkelijk dat juist Smeulders wordt benaderd. Smeulders en zijn partij zijn notoire tegenstanders van de tabaksindustrie. Maar dat is juist een pré, opperde de recruiter. Een Kamerlid dat fel tegen roken is, zou juist goed zijn voor het bedrijf. Zou Smeulders het niet “een uitdaging” vinden om “een beetje de visie te veranderen, misschien binnen de partij ook.”

Bekijk hier een deel van de twittervideo (de stem van de recruiter is door Smeulders vervormd). Alle video’s zijn hier te zien. 

Zat de tabaksfirma fout?

Er werd volop over getwitterd. De filmpjes van het opgenomen telefoongesprek werden elk al zo’n 40.000 keer bekeken. Het Algemeen Dagblad wijdde er als eerste een nieuwsbericht aan. De teneur in de krant was dat Imperial Tobacco in de fout was gegaan. Op grond van het internationale antirookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie dat Nederland heeft ondertekend, had deze tabaksmultinational geen contact met het Tweede Kamerlid mogen opnemen. Maar dat klopt niet.
In artikel 5.3 van het FCTC-verdrag staat: “Bij de vaststelling en uitvoering van hun volksgezondheidsbeleid met betrekking tot tabaksontmoediging, nemen Partijen, in overeenstemming met het nationaal recht, maatregelen om dit beleid te beschermen tegen commerciële en andere gevestigde belangen van de tabaksindustrie.”
De tabakslobby mag, kortom, lobbyen tot ze een ons weegt, maar Den Haag moet de deur potdicht houden. Strikt genomen had Smeulders het contact met de tabaksrecruiter af moeten houden, maar hij had een nobel doel: de lobbypraktijken van Big Tobacco aan de kaak stellen. Omdat de tabakslobby niet meer welkom is in Den Haag, worden er invloedrijke (oud-)politici ingeschakeld.

Hayke Veldman

Houden Tweede Kamerleden de tabakssector op afstand? Niet allemaal. De VVD meent dat zij de vrijheid moet hebben om met wie dan ook te praten, ondanks dat in het FCTC-verdrag duidelijk staat dat dit niet mag. Deze kwestie zal door het presidium van de Tweede Kamer onder de loep worden genomen.
Een recent voorbeeld is VVD-Kamerlid Hayke Veldman, bekend pleitbezorger van de tabaksindustrie die graag een zielig tabakswinkeltje bezoekt. Enkele weken terug, op 3 september, tijdens het debat over het Nationaal Preventieakkoord, was Veldman voor het laatst VVD-woordvoerder voor preventie. Hij wilde een motie indienen om kleine tabakswinkels uitstel te geven voor het uitstalverbod van tabakswaren en gaf daarmee gehoor aan een campagne van de brancheorganisatie van tabakswinkeliers, de NSO. Omdat hij amper steun kreeg, zag hij van die motie af.

Blufpoker of waarheid?

Terug naar de opnames van het telefoongesprek. Als het GroenLinks-Kamerlid duidelijk maakt het niet op prijs te stellen om als zittend Kamerlid gepolst te worden voor een lobbybaan bij een tabaksbedrijf, zegt de recruiter dat zij ook positieve reacties van Tweede Kamerleden heeft gekregen. Was dit blufpoker of sprak zij de waarheid? In het laatste geval rijst de vraag welke Kamerleden van welke politieke partijen wel zouden openstaan voor een bijbaan of overstap naar Big Tobacco.
De recente geschiedenis leert dat (Eerste en Tweede) Kamerleden van CDA en VVD er wel oren naar hadden, tijdens of na hun politieke loopbaan, maar dit nu – gezien het hoge afbreukrisico – waarschijnlijk niet meer zouden durven. Denk aan Elco Brinkman, de oud-minister van Volksgezondheid die commissaris werd bij tabaksreus Philip Morris Holland B.V. en later vertelde geen spijt van zijn commissariaat te hebben. Oud-minister van Defensie Hans Hillen verzweeg zijn bijbaan voor British American Tobacco. Oud-VVD-commissaris van de koningin en oud-VVD-partijvoorzitter Jan Kamminga was, zonder daar veel ruchtbaarheid aan te geven, tot 1 januari 2015 commissaris bij Philip Morris. Collega VVD’er Ferry Houterman ging hem daarin voor.
Belangrijk voor de tabaksindustrie is ook Niek Jan van Kesteren, huidig CDA-senator, die in zijn tijd als algemeen directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW een speciaal spreekuur hield voor tabaksfabrikanten.

PVV en FVD

Philip Morris Holland heeft op 30 maart dit jaar weer een politicus als commissaris gestrikt (opvolger van Irene Asscher-Vonk): Ralf Dekker, een Provinciale Statenlid van Forum voor Democratie in Noord-Holland. Als er politici te vinden zijn voor een (bij)baan bij of overstap naar Big Tobacco, dan komen die mogelijk uit kringen van de PVV en FVD. Zie hun stemgedrag bij het debat over het Nationaal Preventieakkoord.

Tabaksbedrijf wil roken ontmoedigen?

Imperial Tobacco stelt in een nieuwsbericht van de NOS dat Kamerlid Smeulders benaderd is door “een onafhankelijk recruteringsbureau” en dat ze de exacte beweegredenen van de recruiter niet kennen, hetgeen op z’n minst vreemd genoemd kan worden voor een opdrachtgever die altijd de touwtjes in handen wil hebben. Het bedrijf is er bekend mee dat GroenLinks roken wil ontmoedigen en betere voorlichting wil. “Mogelijks is het in die optiek dat de recruiter de heer Smeulders heeft gecontacteerd,” aldus de woordvoerder.

Frans van Drimmelen

Verder had Imperial Tobacco bedenkingen over het feit dat het gesprek stiekem is opgenomen en online is geplaatst. De tabaksfirma kreeg bijval van een oude bekende in de lobbywereld: D66’er Frans van Drimmelen, die vroeger niet vies was van klusjes voor de tabaksindustrie. Van Drimmelen, een van de oprichters van de beroepsgroep Public Affairs, mocht zijn mening geven in WNL Haagse Lobby op NPO Radio 1. Van Drimmelen zei dat het “echt heel onbehoorlijk is, om als je iemand aan de telefoon hebt, zonder dat te vertellen, zoiets opneemt”. Verder noemde hij het “een domme actie” van de recruiter.

Register

Na het incident wil GroenLinks dat er een register komt waarin Kamerleden contacten met de tabaksindustrie openbaar moeten maken. Net zoals het transparantieregister van de overheid, waarin alle contacten met de tabaksindustrie gemeld moeten worden. Maar gaan Kamerleden die deze contacten hebben dat ook opgeven in zo’n register? Wij hebben daar een hard hoofd in.