Europarlementariërs ter linkerzijde twijfelen of dit het moment is om de tabaksrichtlijnen te herzien. Zij vrezen dat (centrum)rechtse fracties onder invloed van de tabakslobby de tabaksregels juist zullen versoepelen in plaats van aanscherpen.

Door de webredactie

Sommige leden van het Europees Parlement betwijfelen of het wel verstandig is om voort te maken met de herziening van de Europese tabaksregels, omdat die in de naar rechts opgeschoven verhoudingen wel eens soepeler zouden kunnen uitvallen dan ze nu zijn. Dat schrijft de Europese nieuwssite Euractiv op basis van gesprekken met verschillende Europarlementariërs.

De Europese Commissie staat onder druk van verschillende lidstaten en gezondheidsorganisaties om de Tabaksproductenrichtlijn (TPD), de Tabaksreclamerichtlijn (TAD) en de Tabaksaccijnsrichtlijn (TTD) te herzien. Deze richtlijnen zijn al tien jaar of langer niet herijkt, terwijl sindsdien alternatieve nicotineproducten een enorme vlucht hebben genomen. In maart stuurde staatssecretaris Vincent Karremans (VWS, VVD), mede uit naam van collega’s in 11 andere lidstaten, een brief aan Eurocommissaris Olivér Várhelyi (Volksgezondheid en Dierenwelzijn) waarin wordt aangedrongen op snelle herziening van de TPD. En eerder deze week steunden 120 Europese gezondheidsorganisaties die oproep in een gezamenlijke brief aan de Eurocommissaris.

De brieven zijn een reactie op het gegeven dat de Europese Commissie de herziening van de tabaksregelgeving niet op de werkagenda voor 2025 heeft gezet. Ook vanuit het Europees Parlement gingen stemmen op om voort te maken met de herziening van de richtlijnen. Maar de laatste tijd, schrijft Euractiv, zijn er onder linksgeoriënteerde parlementsleden twijfels gerezen of de centrumrechtse European People’s Party (EPP) – de grootste fractie in het parlement met uit Nederland CDA, NSC en BBB – de oren niet naar de tabakslobby zal laten hangen en op dit dossier met de rechtse en ultrarechtse fracties mee zal stemmen. De kans zou dan bestaan dat deze partijen meegaan in het frame van ‘harm reduction’ van de tabakslobby en de regels voor e-sigaretten en andere alternatieven juist versoepelen in plaats van aanscherpen.

‘Reëel risico dat de TPD naar rechts opschuift’

Een lid van de liberale fractie Renew zei tegen Euractiv: “Voordat we de wetgeving heropenen, hebben we garanties van de EPP nodig over hoe zij dit onderwerp willen aanvliegen. We kunnen er niet van weglopen, maar we moeten zeker weten dat we in dezelfde richting bewegen, anders moeten we heroverwegen of we de teksten gaan openbreken.” En een lid van de sociaaldemocratische S&D-fractie zei: “Er is een reëel risico dat de tekst naar rechts opschuift. De EPP kan verschillende meerderheden vormen – we moeten weten wat hun intenties zijn voordat we verder gaan.”

De vrees van de parlementariërs komt voort uit het feit dat de EPP afgelopen december in de discussie over een Europese resolutie over rookvrije omgevingen plotseling verschillende amendementen indiende die uit de koker van de lobby kwamen en waarvoor de EPP steun had gezocht bij de conservatieve ECR. Omdat de niet-bindende resolutie zo was verwaterd – rookverboden zouden niet meer voor alternatieve nicotineproducten gelden – stemden de linkse fracties ertegen en was er geen meerderheid meer voor de resolutie. De Raad van Ministers negeerde uiteindelijk het parlement en nam de aanbeveling van de Europese Commissie over.

Verschillende Renew-leden vertelden Euractiv dat de argumenten die de EPP in die discussie naar voren bracht letterlijk waren overgenomen uit e-mails van lobbyisten die zij ook hadden ontvangen. Die ervaring voedt de vrees dat een herziening van de TPD nu eerder een versoepeling dan een aanscherping van de regels zou kunnen betekenen.

Eerder constateerden we dat de lobby in het Europees Parlement de laatste tijd op volle toeren draait. Van de 38 geregistreerde ontmoetingen in de afgelopen maanden van parlementsleden met lobbyisten waren er 13 met leden van de EPP. Parlementsleden worden continu bestookt met mails en verzoeken om afspraken van tabakslobbyisten, zo horen wij. De Franse Europarlementariër Christophe Clergeau (S&D) zei daarover tegen Euractiv: “Het onderwerp tabak is een krachtig symbool voor de strijd voor de volksgezondheid. Zij die de kant van de lobbyisten kiezen zouden verantwoording moeten afleggen aan het Europese publiek, voor wie gezondheid topprioriteit is.”

Wopke Hoekstra wil hogere accijns

Eurocommissaris Várhelyi heeft zich nog niet uitgelaten over de tabakswetgeving. Zijn collega Wopke Hoekstra (Klimaat, Net-Zero en Schone Groei), die verantwoordelijk is voor belastingzaken, liet zich eerder wel uit over aanpassing van de accijnsrichtlijn. In februari sprak hij zich ferm uit over aanscherping van de accijnsregels in Europa tijdens een overleg met de subcommissie Belastingzaken van het Parlement. Daar zei hij onder meer: “Waarvoor zijn wij, als dienaren van onze bevolking, hier? Dat is voor het lange-termijnwelzijn van onze mensen. En niet voor korte-termijn economische winsten. En ik moet zeggen, we doen het niet goed genoeg als je het hebt over de strijd voor de gezondheid van onze burgers. Zevenhonderdduizend mensen sterven elk jaar door tabak. Roken doodt. Vapen doodt. En we hebben nu kinderen die ons vertellen: ‘Kijk, het ruikt en smaakt naar aardbei, dat kan niet schadelijk zijn, toch?’ Maar dat is het wel. Dus mijn standpunt is dat we meer moeten doen, ook omdat het zeer verslavend is en de sector meedogenloos aan het lobbyen is voor meer ruimte terwijl ze heel goed weet dat deze verslaving een voortzetting van het probleem is. Wat ik van plan ben te doen is de belastingdrempel opnieuw te verhogen in alle lidstaten. En we verbreden de scope, we gaan voorbij de klassieke sigaretten, simpelweg omdat het aanbod voorbij de klassieke scope is gegaan.”

Een tijdlijn voor zijn plannen gaf Hoekstra echter niet.