VVD-Kamerlid Hayke Veldman vreest een “socialistische heilstaat” waar mensen geen ongezonde dingen meer mogen doen, zoals roken. Wie is deze liberale ijzervreter uit Zoetermeer die over tabak gaat bij de VVD?

Door de webredactie

Debatteert de Tweede Kamer over tabak en rookpreventie? Dan voert Hayke (Habbo, Siebold) Veldman het woord namens de VVD. Want sinds oktober vorig jaar is de 48-jarige Veldman onder andere woordvoerder Gezondheidsbevordering en Preventie. “Roken is een vrije keuze”, laat Veldman zich geregeld ontvallen. Deze bekende VVD-mantra klonk ook al uit de monden van zijn voorgangers Erik Ziengs, Bas van ’t Wout, Arno Rutte en Anne Mulder. Volgens Veldman kiezen rokers zelf voor hun verslaving, in VVD-jargon: ‘schadelijke gewoonte’.

Van ambtenaar tot Kamerlid

Hayke Veldman werd in 1969 geboren in Zoetermeer, groeide op in het Brabantse Rosmalen en ging moderne geschiedenis studeren in Nijmegen (met ‘aantekening Beleid & Bestuur’), de stad waar hij is blijven wonen. Sinds 1997 verdiende hij zijn brood als ambtenaar/beleidsmedewerker in diverse gemeenten. Vanaf 2010 adviseerde hij bovendien wethouders, burgemeesters, gemeenteraadsfracties en griffiers, samen met zijn vrouw, vanuit zijn adviesbureau Veldman Management & Advies. Volgens zijn eigen LinkedIn-profiel is hij inmiddels gestopt met dit werk.

In 1994, een jaar voor zijn afstuderen, zette de toen 25-jarige Brabander zijn eerste schreden in de Nijmeegse gemeentepolitiek. Hij werd ‘fractievolger/burgerraadslid’ en woonde onder andere vergaderingen bij van de commissie Sociale Zaken, Zorg en Financiën. Dit bleef hij doen tot 2000. In 2006 kwam de toen 37-jarige Veldman zelf voor de VVD in de Nijmeegse gemeenteraad. Drie jaar later werd hij fractievoorzitter, en in 2010 (en opnieuw in 2013) lijsttrekker. Hij vond de lokale verkiezingscampagne belangrijk genoeg om een verzoek te laten schieten om de plek in te nemen van vertrekkend VVD-Tweede Kamerlid Matthijs Huizing. “Nijmegen kan wel wat VVD gebruiken”, was zijn slogan.

Maar zijn partij bleef, net als in 2010, op vier gemeenteraadszetels steken. En een VVD-wethouder kwam er ook al niet. Gelukkig voor Veldman kwam er alsnog een plek vrij in de VVD-Tweede Kamerfractie en zo belandde hij op 25 juni 2014 voor het eerst op het Haagse pluche – en in 2017 opnieuw.
Hayke Veldman is de ‘Comeback Kid’, zo kopte De Gelderlander op 23 oktober vorig jaar. Veldman was blij dat hij in 2017 weer de Kamer in mocht namens de VVD. “Het is een druk maar mooi bestaan. Ik heb er zin in.”

Geheim van vrijheid

Als een door de wol geverfde liberaal is Veldman vervuld van ‘vrijheid’. Op de biografieën-pagina van de Tweede Kamer verwoordt hij het zo: “Het geheim van vrijheid? Lef! Het lef hebben je verantwoordelijkheid te nemen. Voor jezelf, je eigen handelen en voor je omgeving.”
Voelt Veldman zich dan ook verantwoordelijk om kinderen te beschermen tegen roken? En neemt hij stelling tegen de tabaksindustrie, die kinderen replacement-smokers noemt aangezien zij de aan tabak bezweken rokers moeten vervangen?

Uit niets blijkt dat Veldman het lef heeft om kinderen te beschermen. Zo kondigde staatssecretaris Blokhuis (VWS) onlangs aan dat hij het rookontmoedigingsbeleid verder wil aanscherpen, als onderdeel van een Nationaal Preventie Akkoord tegen roken, overmatig drankgebruik en overgewicht. Veldman reageerde hierop in een artikel in de Telegraaf, op 17 mei 2018, getiteld ‘Kabinet komt met betuttelende maatregelen’. “Hebben mensen straks het recht nog wel om iets ongezonds te doen?” vroeg Veldman zich hardop af. Het artikel was ook te lezen op de websites van Wakker Nederland en PowNed.
Diezelfde dag schreef Trouw dat je in een aantal Europese landen op straffe van een fikse boete niet meer mag roken in een auto met kinderen erin. In dat artikel reageerde Veldman fel: “We moeten geen socialistische heilstaat worden waar de overheid elke stap controleert. De eigen keuzevrijheid moet voorop staan.”

Geen hoge accijnzen op tabak

Bij Veldman hoef je ook niet aan te komen met een fikse verhoging van de accijnzen, de beste maatregel om roken tegen te gaan. Tijdens het Algemeen Overleg van donderdag 17 mei over het Nederlandse preventiebeleid zei hij dat de VVD geen extra accijnsverhoging accepteert bovenop wat in het Regeerakkoord afgesproken is. Dat is zo minimaal dat het geen zoden aan de dijk zet.

Tabaksdoden

Veldman had al eerder, op 14 april, via zijn Twitteraccount, stelling genomen door een opiniestuk uit de Volkskrant te delen. Volkskrant-journalist Marcel van Lieshout, zelf roker, schreef op 13 april: “De roker draagt op jaarbasis (nu: 2,5 miljard euro) heel wat accijns bij aan de staatskas, sterft vaak voortijdig en na een kort ziekbed. Dat is een positieve bijdrage aan de uit de handen lopende kosten in de gezondheidszorg.”

Dat is koren op de molen van Veldman, die het uiteraard ook opneemt voor de horecabazen die hun rookruimtes niet kwijt willen. Tijdens het Algemeen Overleg op 17 mei vroeg Veldman aandacht voor de gevolgen van een verbod op rookruimtes in de horeca, aldus de website van Koninklijke Horeca Nederland. Zo wilde hij weten of de negatieve gevolgen van het verbod wel goed in kaart zijn gebracht.

Ook rookvrije terrassen zijn een brug te ver voor Veldman. Toen staatssecretaris Blokhuis met dit voorstel kwam, uitte Veldman op RTL Nieuws zijn ongenoegen: "Je kan niet aan de Kamer vragen niets te vinden en een preventieakkoord af te wachten, en dan zelf overal voorstellen doen.”

Sport

Opmerkelijk voor dit tabaksvriendelijke Kamerlid is zijn liefde voor sport. Nog voordat Veldman ging studeren, tussen 1987 en 1989, was hij zwemtrainer bij een zwemvereniging in Rosmalen en in Vlijmen. Een kleine 15 jaar later, tussen 2003 en 2007, werd hij voorzitter van een Nijmeegse zwemvereniging. Sport en tabak gaan voor weldenkende mensen niet samen. Maar zijn sportieve inslag vormt blijkbaar geen beletsel om het op te nemen voor de tabaksbranche. En dat hij in de gemeente Helmond het beleidsteam voor gezondheidsbeleid heeft geleid, is hij blijkbaar vergeten.

Gezondheid

Veldman claimt dat hij de werkgelegenheid heeft gestimuleerd in de “gezondheidsindustrie” in Nijmegen (bekijk bijvoorbeeld deze video op zijn Facebookpagina). Wij stellen ons zo voor dat hij die industrie ook met zijn pro-tabakshouding heeft gestimuleerd. Zijn de terminale longkankerpatiënten in de Gelderse ziekenhuizen daar geen logisch gevolg van?

Geen antwoord

Als woordvoerder preventie van de VVD heeft Veldman wat uit te leggen. Is roken een vrije keuze? Tabak is net zo verslavend als cocaïne en heroïne. Kunnen jongeren kiezen voor een ongezonde leefstijl? 80 procent van de rokers begint in de puberteit te roken, een leeftijd waarop van een eigen weloverwogen keuze geen sprake is (omdat het puberbrein nog volop in ontwikkeling is). Hoe kijkt hij daartegenaan?

En dan nog dit: onlangs heeft Maurice de Hond een aantal onderzoeken gedaan. 63 procent van de VVD-kiezers vindt dat de accijnzen verdubbeld mogen worden om het roken te ontmoedigen, 70 procent van hen wil dat de verkoop van tabak beperkt wordt tot speciaalzaken en 72 procent staat positief tegenover het idee dat tabak verdwijnt uit de supermarkten.

TabakNee vroeg Veldman om zijn mening. Is hij bereid zich hier sterk voor te maken? Hij reageerde niet op onze vragen. Het is altijd weer hetzelfde: op lastige vragen geven politici liever geen antwoord.