Philip Morris Benelux is strafrechtelijk veroordeeld in België omdat de tabaksfabrikant door het hele land systematisch het reclameverbod heeft overtreden. Het gaat onder meer om illegale sponsordeals met tabakswinkels. Het is de zoveelste keer – eerder ook in Nederland – dat Philip Morris daarop is betrapt.

Door de webredactie

Uit bewijs verzameld door Belgische inspecteurs van Volksgezondheid blijkt dat Philip Morris Benelux op tientallen plekken in het land het reclameverbod op tabaksproducten heeft overtreden. Dat meldt De Tijd. De tabaksfabrikant sloot onder meer overeenkomsten met een tabakswinkel in het West-Vlaamse Adinkerke, een distributeur in het Antwerpse Wijnegem, een krantenwinkel in het Limburgse Bree, tankstations in Anderlecht en Vorst, een supermarkt in het Luikse Hoei en een kruidenierszaak in het Henegouwse Châtelineau. De verkopers kregen geld en andere voordelen als ze de tabaksproducten van Philip Morris meer zichtbaarheid gaven in de winkel. Hoe meer ze verkochten, hoe meer beloningen ze kregen. Die vertrouwelijke deals waren volgens de Belgische rechtbank illegale sponsoring.

Reclame-uitingen in winkels aangetroffen

En er is meer, zo meldt De Tijd. Philip Morris plaatste ook opvallende prijsaanduidingen of slogans op affiches en vloerstickers, liet een apart rek plaatsen langs toonbanken met alleen maar Philip Morris-merken erin. Ledverlichting hielp om extra aandacht op deze producten te vestigen. Daarnaast heeft Philip Morris ook reclame gemaakt in winkels waar helemaal geen tabaksreclame gemaakt mag worden – in België geldt er alleen in tabakswinkels een uitzondering op het reclameverbod.

Verder bleef Philip Morris gebruikmaken van verpakkingen die sinds 2016 verboden zijn, omdat ze verwijzen naar een smaak of geur. En ook de termen ‘maxi’ en ‘mega’ zijn tegen de wet in op verpakkingen gezet.

De rechtbank veroordeelde de tabaksfabrikant tot een boete van 600.000 euro en heeft met deze uitspraak een einde gemaakt aan de praktijken. Omdat het al om een hoger beroep ging, kan Philip Morris niet verder tegen de veroordeling procederen. “Hoewel het alleen gaat om de afhandeling van oude zaken, zijn we ontgoocheld dat het Hof blijkbaar geen oor heeft gehad voor onze argumentatie”, zei Philip Morris Benelux woordvoerder Kobe Verheyen, tegen De Tijd.

Ook veroordeeld in Frankrijk

Het is de zoveelste keer dat Philip Morris op dit soort praktijken wordt betrapt. Eerder dit jaar werd de tabaksfabrikant in Frankrijk veroordeeld wegens illegale reclame voor de IQOS. Het ging daarbij om een campagnewebsite, de inzet van IQOS-ambassadeurs tijdens avondbijeenkomsten en bij verkooppunten, een postercampagne bij tabakswinkels die vanaf de straat zichtbaar was en een loyaliteitsprogramma voor klanten. De rechter legde een boete van 75.000 euro op.

In Nederland al jaren overtredingen

Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft geconstateerd dat er sprake is van illegale overeenkomsten tussen tabaksfabrikanten en tabaksverkopers. Eerder dit jaar bracht de NVWA naar buiten dat ze in Nederland 43 samenwerkingsovereenkomsten en/of afspraken had aangetroffen over onrechtmatige vergoedingen tussen negen verschillende tabaksfabrikanten en tankstations. Het gaat om veel geld. De vergoedingen variëren volgens de NVWA per overeenkomst van 6.000 tot circa 665.000 euro per jaar. Bij ruim de helft van de overeenkomsten ligt dit bedrag boven de 100.000 euro. Bij iets minder dan 1/3 van de 43 overeenkomsten was sprake van een vergoeding van meer dan 200.000 euro, waarbij het in bijna 40 procent van de gevallen ging om een bedrag van 300.000 euro of meer.

In 2020 constateerde de NVWA ook dat er dergelijke overeenkomsten waren gemaakt met zes verschillende supermarktketens. In 2019 werd hetzelfde vastgesteld bij meerdere tabaksspeciaalzaken en in 2018 was dat niet anders.

Tabaksindustrie vindt het normaal

De Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK), de branchevereniging van de tabaksindustrie waar alle grote tabaksfabrikanten behalve Philip Morris bij zijn aangesloten, noemde de bonusvergoedingen op hun website in 2019 (inmiddels offline gehaald) “hele normale handelspraktijken”. En zei: “In de ogen van de branche is er geen sprake van onoorbaar dan wel onwettig handelen.”

Dat de industrie haar gedrag niet verandert bleek nog uit een onderzoek van deze site vorige maand. Daarin werd de hoop gevestigd op de aanpassing van de Europese Tabaksproductenrichtlijn die geëvalueerd gaat worden en waarin nieuwe regels opgenomen kunnen worden om de reclameregels verder aan te scherpen.

Motie om hogere boetes afgewezen

Boetes beginnen in Nederland bij 450 euro voor een winkel die in overtreding is en 45.000 euro voor een tabaksfabrikant. Ze kunnen uiteindelijk oplopen tot 450.000 euro. Een schijntje voor een tabaksmultinational met een miljardenomzet. Kamerleden Anne Kuik (CDA) en Mirjam Bikker (CU) dienden eerder dit jaar een motie in om die boetes te verhogen, maar die is tijdens een stemming op 6 juli verworpen.