Facebook, Instagram, TikTok en Twitter moeten reclame voor nicotinepouches op hun platforms tegengaan. Dat vinden meer dan honderd toonaangevende antirookorganisaties. Tabaksfabrikanten gebruiken influencers op sociale media om jonge mensen te verleiden deze tabaksvrije nicotinezakjes te gaan gebruiken.

Door de webredactie

Nadat sociale media als Facebook, Instagram, TikTok en Twitter al eerder maatregelen troffen om reclame voor tabaksproducten op hun platforms tegen te gaan, vinden gezondheidsorganisaties dat ze dat ook moeten doen voor nicotinepouches, tabaksvrije nicotinezakjes. Dat staat in een open brief van vorige week aan de sociale mediaplatforms, ondertekend door meer dan honderd organisaties van over de hele wereld. Daaronder de Amerikaanse Campaign for Tobacco-free Kids, het European Network for Smoking and Tobacco Prevention en de Smoke Free Partnerships te Brussel. Nederlandse organisaties ontbreken overigens op de deelnamelijst.

Variant op snus

Nicotinepouches zijn zakjes die achter de bovenlip worden gestopt en waar een nicotinegoedje in zit dat via het tandvlees wordt opgenomen. Het is een variant op het Zweedse snus, maar dan zonder tabak, waardoor het niet onder tabakswet valt. Eerder dit jaar waarschuwde de Jellinek Kliniek al voor de in populariteit toenemende zakjes, omdat ze in allerlei smaakjes op de markt zijn en jongeren ermee experimenteren. Ze vormen volgens de Jellinek ook een opstapje naar het experimenteren met traditionele tabaksproducten. Doordat er geen tabak in de zakjes zit, vallen ze niet onder het verbod dat in de EU – met uitzondering van Zweden – voor snus geldt. Daardoor mag het overal verkocht worden. Het RIVM concludeerde in maart al dat ze onder de tabakswet zouden moeten worden gebracht.

Fabrikanten hebben vrij spel

Maar zolang de regelgeving achter deze nicotinepouches aanloopt, hebben de fabrikanten vrij spel om er zo veel mogelijk mensen verslaafd aan te krijgen. British American Tobacco promoot zijn merk Velo bijvoorbeeld op sociale media door influencers te betalen om het product te laten zien aan hun vaak jonge volgers.

Het gaat om influencers die een gezonde, fitte levensstijl promoten waardoor ze het beeld creëren dat een nicotinepouch als Velo ook ‘gezond’ zou zijn. Terwijl het tegendeel waar is.

Schadelijk voor de gezondheid

“Nicotinezakjes kunnen een nicotineverslaving opwekken en in stand houden”, schrijft het RIVM bijvoorbeeld. “Daarnaast kan gebruik van nicotinezakjes leiden tot diverse klachten, waaronder irritatie in keel- en mondholte, hikken, maagklachten, misselijkheid en duizeligheid. Zeker bij hoge doseringen is nicotine schadelijk voor het zenuwstelsel en kan het hartritmestoornissen veroorzaken. Bovendien kan veelvuldig gebruik van nicotine een nadelig effect op de ontwikkeling van het jonge brein hebben.”

Meer dan half miljard zag reclame voor Velo

“Uit recent onderzoek blijkt dat tabaksfabrikanten niet alleen influencers gebruiken om nicotinepouches te promoten, maar ook betaalde advertenties inzetten voor merken als Velo, Lyft en Zyn”, schrijven de gezondheidsorganisaties in hun open brief aan de sociale media. “Alleen al op Instagram werden 77 influencers betaald om Velo te promoten. Ze deelden duizenden plaatjes waarmee ze reclame maakten voor nicotinepouches met een publiek van meer dan 537 miljoen mensen over de hele wereld.” Uit het onderzoek bleek dat 40 procent van degenen die de Velo-reclame hadden gezien, onder de 24 jaar oud was.

BAT gebruikt ook de onder jongeren populaire Formule 1-races om reclame voor Velo te maken, zo bleek opnieuw tijdens de Grand Prix op Zandvoort.

Tabaksreclameverbod uitbreiden met pouches

De gezondheidsorganisaties vinden dat de sociale media de maatregelen die ze hebben ingesteld om tabaksreclame op hun platforms tegen te gaan, moeten uitbreiden met nicotinepouches. “Zonder een snelle actie om dit gat in de regels die jullie al hebben ingevoerd te dichten, zullen tabaksfabrikanten de vooruitgang ondermijnen die jullie hebben geboekt om te zorgen dat jullie platform vrij is van tabaksreclame”, schrijven de organisaties.

Al te serieus lijken de platforms de eigen maatregelen om rookreclame te weren overigens niet te nemen. Nog altijd staat Instagram bijvoorbeeld vol met accounts van rokende vrouwen en meisjes, waarover TabakNee eerder dit jaar berichtte. De sociale media-platforms hebben nog niet op de brief van de gezondheidsorganisaties gereageerd.