De TT in Assen in juni en de Grand Prix in Zandvoort begin deze maand waren voor het ministerie van VWS aanleiding om alle betrokkenen er van tevoren aan te herinneren dat tabaksreclame verboden is. Toch doken op slinkse wijze opnieuw sigarettenmerken op.

Door de webredactie

“In verband met de Grand Prix van Nederland (GP), die van 3 tot en met 5 september 2021 in Zandvoort plaatsvindt, wijs ik u op de bestaande internationale, Europese en nationale wetgeving met betrekking tot het verbod op reclame en sponsoring voor tabaks- en aanverwante producten.” Zo begonnen de brieven van de directeur Voeding, Gezondheidsbescherming en Preventie Charles Wijnker van het ministerie van VWS aan British American Tobacco en DGP Race in Zandvoort. Ferrari in Italië en McLaren Tecnology Centre in Engeland ontvingen de Engelse versie. Philip Morris Benelux, Ducati en de Dutch T.T. Assen ontvingen een versie waarin ook gewezen werd op de MotoGP Motul TT Assen (Dutch TT) die van 25 tot en met 27 juni 2021 plaatsvond.

Verzoek van EC

Aanleiding voor de brieven, die tussen 11 en 21 juni zijn verzonden en eind augustus openbaar zijn gemaakt, was een verzoek van de Europese Commissie aan de overheden van alle EU-lidstaten waar GP-races worden gehouden. De ontwikkelingen rondom nieuwe campagnes, zoals ‘Mission Winnow’ en ‘Unsmoke’ van Philip Morris en ‘A Better Tomorrow’ van British American Tobacco gaven blijkbaar reden tot zorg. “De EC toetst in dit verband de maatregelen die de lidstaten hebben getroffen om te garanderen dat de strenge voorschriften met betrekking tot het verbod op reclame, promotie en sponsoring strikt worden nageleefd”, aldus Wijnker namens het ministerie van VWS.

Hij verwees daarbij naar de Europese tabaksreclamerichtlijn (2003/33/EG) en met name artikel 5 van de richtlijn, dat over sponsoring van evenementen gaat. “Naar nationaal recht geldt op grond van artikel 5, eerste lid van de Tabaks- en rookwarenwet een uitgebreid verbod op reclame en sponsoring voor tabaks- en aanverwante producten. Dit verbod voorziet in een verbod op het direct, maar ook indirect bekendheid geven aan of het aanprijzen van deze producten.”

Schrale oogst

Wijnker verzocht alle aangeschrevenen binnen vier weken na dagtekening van de brief mee te delen welke maatregelen door hen zijn genomen om te garanderen dat het verbod op reclame, promotie en sponsoring van tabaksfabrikanten tijdens en rondom de GP wordt nageleefd. Uit de gepubliceerde antwoordbrieven blijkt een schrale oogst. TT Circuit Assen verzekert het ministerie in een brief van 15 juni 2021 dat zij de Tabakswet volgen. McLaren Technology Centre schrijft op 19 juli 2021 te beloven dat zij geen tabaksreclame zullen toestaan. Over concrete maatregelen wordt met geen woord gerept.

PMI’s ‘eindeloze mogelijkheden’

Ook Philip Morris S.A., de Zwitserse vestiging die verantwoordelijk is voor de sponsoring en promotie van Ferrari bij de F1-races en Ducati bij de MOTO GP-races, doet niets uit de doeken. In het antwoord stelt het bedrijf dat reclame voor ‘Mission Winnow’ noch voor de ‘Unsmoke’-campagne in strijd is met de Europese regels, maar dat beide – “om conflicten te vermijden” – bij beide sportevenementen niet zichtbaar zullen zijn. Desalniettemin is op sommige circuits op de SF21-bolide van Ferrari wel een herkenningsteken van Mission Winnow te vinden: enkele groene strepen verwijzen naar dit beleid van PMI. Het groen zou volgens PMI’s woordvoerder “de eindeloze mogelijkheden en het zien van een nieuwe horizon” betekenen.

Sponsornostalgie

Brave woorden van enkele betrokkenen, maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Zo verscheen er ‘zomaar’ een filmpje op YouTube van de ‘Marlboro Masters’ op het oude circuit van Zandvoort in 2000, met onder andere Michael Schumacher. Het logo van Marlboro is in het 2,5 minuut durende filmpje voortdurend zichtbaar op auto’s, kleding en banners. In de aftiteling wordt de regisseur genoemd: Philip Morris Holland BV Communications.

Ook Autosport.nl blikte in augustus terug op “de allereerste Marlboro Masters voor de F3” die dertig jaar geleden op het circuit van Zandvoort plaatsvond. Een artikel met vele foto’s waarop veelvuldig en soms beeldvullend het Marlboro-merk te zien is. Wie beweert dat dit alleen maar een nostalgisch terugblikken betreft, heeft geen idee van de geraffineerde marketingtrucs van de tabaksindustrie.

Behalve de historie, zijn ook nieuwsberichten over sponsoring aanleiding om ongegeneerd tabaksmerknamen te vermelden. Zo schreef formule1.nl in januari van dit jaar over ‘Marlboro man’ John Hogan, die was overleden, een zogenoemde “grootheid in de F1-sponsorwereld”. Behalve in de kop, wordt de naam Marlboro zeven keer vermeld in het korte bericht. Ook in een artikel van Motorsport over sponsoring van het Ferrari F1-team komen de namen van Philip Morris, Marlboro en Mission Winnow veelvuldig aan bod.

Het wemelt van de logo's

Ondanks de waarschuwingen vanuit het ministerie, was vorig weekend op Zandvoort ook reclame van tabaksfabrikanten te zien. In een kort filmverslag van de afgelopen GP in Zandvoort wemelt het van logo’s, waaronder dat van Velo.com, dat tabaksvrije nicotinezakjes verkoopt en op de website de verplichte waarschuwing ‘This product contains nicotine and is addictive’ toont. Deze variant op de Zweedse ‘snus’ of zuigtabak van British American Tobacco geldt als rookloos alternatief voor de traditionele sigaret, door aanbieders met name aanbevolen voor de momenten dat die traditionele sigaret niet kan worden opgestoken.

Het is duidelijk: ondanks het geldende reclame- en sponsorverbod weten tabaksfabrikanten langs achterdeuren de Formule1 nog steeds voor promotiedoeleinden te gebruiken. Vandaar dat zij er nog steeds miljoenen in blijven steken. De enige oplossing daarvoor is dat in Europees verband elke financiële overeenkomst tussen tabaksfabrikanten en auto- en motorsportteams verboden wordt.