UPDATE 03-09-2018
De tabaksindustrie heeft er financieel groot belang bij dat accijnsverhogingen worden tegengehouden. Ze wijst er bijvoorbeeld bij voortduring op dat hogere accijns leidt tot smokkel. Uit onderzoek van de Universiteit van Bath blijkt dat de tabaksindustrie nog altijd zelf betrokken is bij de smokkel van tabak. Tegelijkertijd proberen de tabaksfabrikanten een registratiesysteem dat die smokkel moet voorkomen naar hun hand te zetten en laten ze KPMG wereldwijd onderzoeken doen die de illegale handel systematisch overdrijven.

Door de webredactie

“Naar schatting is tweederde van de gesmokkelde sigaretten afkomstig van de tabaksindustrie,” schrijven onderzoekers van de Universiteit van Bath. De onderzoekers troffen nieuwe aanwijzingen aan die laten zien dat de tabaksindustrie nog altijd betrokken is bij tabakssmokkel. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Tobacco Control.

Saillant

Het is een saillante vondst, omdat de tabaksindustrie er naar buiten toe alles aan lijkt te willen doen om tabakssmokkel tegen te gaan. Zodra er nieuwe antirookmaatregelen als accijnsverhogingen of plain packaging (het verplicht gestandaardiseerd verpakken van tabaksproducten) worden aangekondigd, klaagt de tabaksbranche steen en been dat dat de illegale handel in tabak alleen maar zal versterken. Er gaan lobbybrieven naar de ministeries die benadrukken hoe erg de illegale tabakshandel is en dat de overheid dus wel twee keer zou moeten nadenken voor ze haar anti-rookmaatregelen door wil zetten. Ook wordt keer op keer benadrukt dat de overheid geen accijns ontvangt op illegaal gesmokkelde tabak en dus inkomsten voor de staatskas misloopt.

Track & Trace

Uit dit onderzoek blijkt dat de tabaksindustrie er ondertussen alles aan doet om een systeem naar haar hand te zetten dat wereldwijd moet worden ingevoerd om de smokkel te bestrijden. De Europese Unie heeft middels de herziening van de Tabaksproductenrichtlijn in 2014 besloten dat er voor 20 mei 2019 een Track & Trace-systeem moet komen. Tabaksproducten worden van codes voorzien zodat herleid kan worden waar tabak uit de productieketen is verdwenen als het in het illegale circuit wordt aangetroffen. Daarmee kunnen smokkelaars opgespoord worden.
De inkt van de Tabaksproductenrichtlijn was nog niet droog of de industrie kwam op de proppen met een door haarzelf ontwikkeld systeem: Codentify. Als dat systeem inderdaad ingevoerd zou worden, zou de industrie haar eigen waar moeten controleren. Het onderzoek van de Universiteit van Bath maakt duidelijk dat de industrie zelf de grootste smokkelaar is.

Schikking

In 2004 kwamen de verschillende grote tabaksfabrikanten nog tot een schikking met de Europese Unie nadat die laatste een zaak tegen had aangespannen wegens betrokkenheid bij tabakssmokkel. De schikking met alleen al Philip Morris betrof 1,25 miljard euro, dat over meerdere jaren betaald zou worden en beschikbaar werd gesteld om tabakssmokkel tegen te gaan.

Onafhankelijk systeem?

Uit interne documenten van de industrie blijkt dat de grote tabaksfabrikanten samen hebben besloten via frontgroepen (een lobbygroep die zich voordoet als een belangenhartiger van een partij die losstaat van de tabaksindustrie, maar wel degelijk door hen wordt gefinancierd) en derde partijen bij de overheden te lobbyen, zodat het leek alsof Codentify een onafhankelijk systeem zou zijn.
Uit het onderzoek van de Universiteit van Bath blijkt dat de industrie rond 2012 er alles aan gedaan heeft om niet meer als daders van tabakssmokkel gezien te worden, maar juist als de slachtoffers, omdat ze omzet zouden mislopen.
De industrie heeft tegelijkertijd juist baat bij smokkel: haar omzet wordt vergroot via het illegale circuit en de sigaretten zijn goedkoper omdat er geen accijns op zit. Daarbij kunnen rokers de illegale, goedkopere sigaretten makkelijker betalen waardoor er meer gerookt wordt.

Overdreven

Uit een ander onderzoek van de Universiteit van Bath dat ook in Tobacco Control is gepubliceerd blijkt dat de tabaksindustrie ook onderzoek heeft gefinancierd dat de illegale markt voor sigaretten heeft overdreven. Grootste boosdoener is KPMG, die voor de industrie het ene na het andere onbetrouwbare onderzoek over het illegale tabakscircuit produceert. Pikant detail: een commissaris van KPMG, Jolande Sap, is voorzitter van de tabakstafel die de staatssecretaris moet adviseren over rookpreventie.
Net als andere experts eerder al deden, roepen de onderzoekers overheden op om niet te vallen voor de tactieken van de tabaksindustrie en dus een daadwerkelijk onafhankelijk Track & Trace-systeem in te voeren.

UPDATE 03-09-2018

The Brussels Times is een tweemaandelijks magazine voor de expat-, internationale- en diplomatieke gemeenschap in Brussel. In het artikel How to Tame Big Tobacco komt aan de orde dat nieuw onderzoek laat zien dat de leidende spelers op de sigarettenmarkt niet alleen op een handige manier tabakssmokkel faciliteren, maar dat ze tevens proberen het systeem te besturen dat juist is ontworpen om dit te voorkomen.