Om smokkel van tabaksproducten tegen te gaan, moet er per 2019 een zogenaamd Track & Trace-systeem worden ingevoerd in Europa. Daarmee kan op ieder moment de plaats van tabaksproducten worden gemonitord. De tabaksindustrie liep op de zaken vooruit en heeft een eigen systeem bedacht. "Dat is niet verstandig want in het verleden is al gebleken dat zij niet te vertrouwen zijn", stelt Florence Berteletti van Smoke Free Partnership.

Door de webredactie

Vanaf mei 2019 moeten sigarettenfabrikanten van de EU altijd kunnen aantonen waar hun tabaksproducten zich in de productie- en verspreidingsketen bevinden. Zo hoopt men te voorkomen dat de industrie haar eigen waar smokkelt om zo accijns te ontduiken en rokers van goedkopere rookwaar te voorzien.

Afspraken

Sinds 2004 sloten een aantal tabaksfabrikanten een overeenkomst met de Europese Unie, nadat die een zaak had aangespannen omdat de producenten van rookwaar precies dat deden: tabaksproducten op de zwarte markt brengen. Er werd afgesproken dat men, verspreid over een aantal jaren, een miljard aan de Europese Unie zou gaan betalen. Daar bovenop werden boetes vastgesteld voor elke partij illegale sigaretten die nog zou worden aangetroffen. Om te voorkomen dat de industrie in de toekomst weer de fout in gaat, werd er besloten dat er een zogenaamd Track & Trace-systeem zal worden ingevoerd. Dat systeem moet ervoor zorgen dat als er ergens illegale waar wordt aangetroffen, men direct kan achterhalen waar de sigaretten zijn gemaakt én waar ze uit de productieketen zijn verdwenen.

Codentify

De tabaksindustrie (eerst Philip Morris, later met steun van andere tabaksgiganten) sprong enthousiast boven op dit idee en ontwikkelde zelf Codentify, een herkenningssysteem dat zij ook zelf beheren. Critici trokken aan de bel: het systeem moet de tabaksindustrie controleren en dat vraagt om onafhankelijkheid. In dit artikel in De Correspondent worden de bezwaren helder uitgelegd.

Frontorganisatie

Philip Morris verkocht daarop Codentify vorig jaar aan frontorganisatie Impala, een Frans bedrijf dat haar naam daarna in Inexto heeft veranderd. De directeur van Inexto is Philippe Chatelain, die zelf jaren voor Philip Morris heeft gewerkt. Ook alle werknemers van Inexto komen van de Marlboro-fabrikant. Het bedrijf is gevestigd in Lausanne, op een steenworp afstand van de hoofdkantoren van alle tabaksgiganten. Directeur Chatelain beweert tegen de EUObserver echter dat Inexto ‘volledig onafhankelijk’ is. ‘Ik ben heel trots op dit systeem. We hebben iets uitgevonden dat werkt.’

Onafhankelijk

In hetzelfde artikel in de in de EUObserver zet Florence Berteletti, directeur van de non-profitorganisatie Smoke Free Partnership in Brussel, daar vraagtekens bij. "Natuurlijk zeggen ze dat ze onafhankelijk zijn. Dat is in hun belang."
Berteletti hecht eraan dat duidelijk moet worden omschreven wat het woord ‘onafhankelijk’ betekent. Ze verwijst daarbij naar eerdere statements die de industrie over Codentify heeft gedaan. Philip Morris meldde zelf dat het een robuust systeem is dat door meerdere Europese autoriteiten wordt ondersteund, waaronder OLAF, het Europese antifraudebureau. OLAF ontkende daarop ooit haar steun voor Codentify te hebben uitgesproken.

Gezondheidsexperts

De grootste betrouwbaarheid wordt gegarandeerd als men kiest voor een onafhankelijke partij, die een Track & Trace-systeem in beheer neemt dat niet door de tabaksindustrie is uitgevonden.
Het is Berteletti opgevallen dat Europese lidstaten vaak accijns- en belastingexperts sturen naar vergaderingen over Track & Trace-systemen. "Illegale handel zorgt ervoor dat er goedkope waar op de markt komt," zegt Berteletti. Daardoor wordt het aantrekkelijker voor jongeren om te gaan roken en zullen rokers minder snel geneigd zijn om te minderen, laat staan te stoppen.
Berteletti stelt dan ook dat het verstandiger is dat de Europese lidstaten ook experts van de ministeries van volksgezondheid naar de betreffende vergaderingen sturen om mee te denken over een betrouwbare oplossing.

Eind van dit jaar moeten de vergaderingen hebben geleid tot meer duidelijkheid over de verdere invulling van het beoogde Track & Trace-systeem.

Bekijk een video over de overgang van Codentify in Inexto hier.