De Loden Last 2025, die TabakNee jaarlijks toekent aan een persoon of organisatie buiten de tabaksindustrie die medeverantwoordelijkheid draagt voor de ziekte en sterfte die deze industrie veroorzaakt, is voor PVV-Kamerlid Patrick Crijns, die zich laat souffleren door de tabakslobby.

Door Bas van Lier

De Loden Last 2025 gaat naar Tweede Kamerlid Patrick Crijns (PVV), die rechtstreeks contact onderhoudt met de tabakslobby en daarmee zijn achterban in gevaar brengt. Crijns staat model voor alle politici die de oren laten hangen naar de nicotine-industrie en hun plicht verzaken om de volksgezondheid te beschermen.

De Loden Last is een onderscheiding die TabakNee sinds 2023 jaarlijks toekent aan een persoon of organisatie buiten de tabaksindustrie die in belangrijke mate medeverantwoordelijkheid draagt voor de 700.000 chronisch zieken en 20.000 tabaksdoden die deze industrie jaarlijks in Nederland veroorzaakt. Direct dan wel indirect draagt zo’n ‘helper’ eraan bij dat kinderen verslaafd raken aan een product dat ernstige gezondheidsschade toebrengt en waar twee op de drie gebruikers uiteindelijk aan sterft.

Whatsapp-contact met lobbyist

Tijdens het debat over het burgerinitiatief Nicotinee op 12 december 2024 in de Tweede Kamer zat directeur Jan Hein Sträter van de branchevereniging van tabaksfabrikanten VSK op de publieke tribune openlijk te whatsappen met Crijns, die op dat moment in de Kamer het woord voerde namens de PVV. Tijdens het debat verzette Crijns zich tegen het voorstel van Nicotinee om een generatiegebonden verkoopverbod van nicotineproducten voor iedereen geboren vanaf 2012 in te stellen. Crijns zei: “Het Nicotinee-initiatief is een betuttelend en futiel plan dat nog meer problemen zal veroorzaken dan oplossen.”

Argumenten van de industrie

Crijns noemde het voorstel onuitvoerbaar, een inperking van de keuzevrijheid van toekomstige volwassenen (“vandaag is het nicotine, morgen is het alcohol en overmorgen is het suiker”) en een plan dat averechts zal uitwerken. Een verbod zou immers de vraag naar de ‘verboden vrucht’ alleen maar aanwakkeren en illegale handel bevorderen. “Mensen zullen massaal over de grens kopen. De smokkel zal bloeien en de zwarte markt zal sterker dan ooit worden.”

Dat zijn allemaal argumenten die we keer op keer van de tabaksindustrie horen in reactie op voorstellen voor nieuwe maatregelen om de speelruimte van de industrie te verkleinen en tabaksgebruik verder te ontmoedigen. Argumenten die bovendien weinig hout snijden. Dat een generatiegebonden verkoopverbod de keuzevrijheid van toekomstige generaties zou inperken is scherp weerlegd door hoogleraar Ethiek en politieke filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen Andreas Schmidt, die betoogt dat de mens zonder verslaving meer keuzevrijheid heeft. Niet de overheid, maar de industrie zelf betuttelt mensen die ze willens en wetens verleidt tot een hardnekkige verslaving. Het smokkel-argument wordt daarnaast altijd overdreven door de industrie.

Door in de Tweede Kamer als spreekbuis voor de industrie te fungeren gaat het Kamerlid in tegen de bepaling – en in ieder geval de bedoeling – van artikel 5.3 van het internationale kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (WHO FCTC). Dat is immers bedoeld om elke invloed van de tabaksindustrie op het tabaksbeleid tegen te gaan.

Niet in het belang van de achterban

Door de stem van de tabaksindustrie te vertegenwoordigen laten politici bovendien hun eigen achterban in de steek. Zonder een stringent tabaksbeleid zijn (jonge) burgers overgeleverd aan de verleidingen van een verslavingsindustrie. Politici die dat keuzevrijheid noemen, vergeten dat mensen veel meer keuzevrijheid hebben wanneer zij niet afhankelijk zijn van ziekmakende producten. Zonder nicotineverslaving beschikt een mens over meer geld en een betere gezondheid, waardoor hij veel meer te kiezen heeft. Volksvertegenwoordigers moeten de gezondheid en bestaanszekerheid van hun (toekomstige) achterban verdedigen, niet de belangen van een ziekmakende miljardenindustrie zonder enige scrupules. Parlementsleden die zich desondanks laten souffleren door de tabaksindustrie laden de loden last op hun schouders van medeverantwoordelijkheid voor onnodige ziekte en sterfte.