UPDATE 14-03-2024
Vorige week opende een nieuwe tabaksspeciaalzaak in Utrecht, terwijl dat door de gemeente tijdelijk verboden is. De ondernemer werd geholpen door een ‘externe partij’, waarschijnlijk een groothandel of tabaksproducent. De branche gaat simpelweg de confrontatie aan.

Door de webredactie

Een ondernemer daagt de gemeente Utrecht uit door, tegen een tijdelijk verbod van die gemeente in, toch een tabaksspeciaalzaak te openen. Op 5 maart gingen in de Twijnstraat in de Utrechtse binnenstad de deuren open van Tabakspeciaalzaak Twijnstraat. Ondernemer V. Luider trekt zich daarmee niets aan van het voorbereidingsbesluit dat de gemeente Utrecht in juni vorig jaar nam. Met dat besluit wil de gemeente voorkomen dat, vooruitlopend op het verkoopverbod van tabak dat vanaf 1 juli voor supermarkten gaat gelden, nieuwe aparte tabaksspeciaalzaken worden geopend. Het besluit geldt voor 1 jaar en liep vooruit op mogelijke nationale regelgeving.

De lokale krant DUIC citeerde half februari al een betrokkene bij de nieuwe tabakszaak die zei samen te werken met een externe partij. “Die regelt alles en volgens hun was het nog mogelijk”, aldus de betrokkene, die toevoegde dat de gemeente niks kan zeggen over de opening van een gemakswinkel.

Tabaksspeciaalzaak is geen gemakszaak

Maar bij de winkel die nu geopend is, staat levensgroot ‘Tabakspeciaalzaak’ op de afgeplakte etalageruit. Tabaksspeciaalzaken moeten zich bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) registreren om gebruik te kunnen maken van enkele uitzonderingen op de Tabaks- en rookwarenwet. Zo geldt in een speciaalzaak het uitstalverbod niet, mag er onder voorwaarden reclame gemaakt worden voor tabaksproducten en zijn sigarettenautomaten er toegestaan. Het onderscheid met een tabaks- en gemakszaak zit hem erin dat een speciaalzaak alleen rookwaren, rookaccessoires, loten en dagbladen mag verkopen.

Brutale confrontatie

Het ziet ernaar uit dat de ondernemer met hulp uit de tabaksbranche brutaal de confrontatie aangaat met de gemeente Utrecht om de status van het voorbereidingsbesluit te testen. De ondernemer liet eerder deze week aan DUIC weten de pers pas te woord te willen staan als alle formaliteiten met de gemeente zijn afgerond.

Een woordvoerder van NSO Retail, brancheorganisatie van tabakswinkeliers, zegt tegen het AD dat de gemeente geen poot heeft om op te staan. “Wat de gemeente Utrecht zegt, is in strijd met de Europese Dienstenrichtlijn. Je kunt ook niet zeggen dat er geen slagerij geopend mag worden. Op grond waarvan dan? De gemeente heeft niet de bevoegdheid om te bepalen wat er in een winkel te koop is, aangezien dat met economische vrijheid te maken heeft.”

De gemeente heeft volgens dit artikel en de berichtgeving in DUIC met de ondernemer gesproken, die goed op de hoogte bleek van de regelgeving. De gemeente stuurt een inspecteur op de zaak af die formeel moet vaststellen dat de winkel geopend is. Vervolgens gaat een handhavingstraject in, dat begint met een “een persoonlijk zienswijzegesprek met de ondernemer”. Zolang dat traject loopt blijft de winkel open en het is onduidelijk hoelang daaroverheen zal gaan. Ook is niet duidelijk wat er in juni gebeurt als het voorbereidingsbesluit ten einde loopt.

Regering schiet gemeenten niet te hulp

Ondertussen laat de regering de gemeente Utrecht en andere gemeenten in de kou staan. Bij de instelling van het voorbereidingsbesluit stuurde Utrecht samen met de gemeenten Rotterdam en Amsterdam een brief aan staatssecretaris Van Ooijen (VWS, CU) met de oproep om gemeenten de nodige handvatten te geven om de vestiging van tabakszaken te reguleren. Daarbij werd ook verwezen naar twee moties die de Tweede Kamer aannam om het aantal tabakszaken te beperken.

De ene motie, van de Kamerleden Anne Kuik (CDA) en Eva van Esch (PvdD), vraagt om een vergunningplicht waarbij gemeenten een maximumaantal verkooppunten per wijk kunnen hanteren. De tweede motie, van PvdA’er Mohammed Mohandis, vraagt om een onderzoek naar hoe gemeenten juridisch de mogelijkheid kunnen krijgen om de vestiging van nieuwe tabakszaken te beperken.

Nieuwe Kamer vraagt om afstandscriterium

Inmiddels maakte Van Ooijen aan de Kamer duidelijk dat een vergunningstelsel wat hem betreft te ingewikkeld is om in te voeren en dat met het ingezette beleid het aantal verkooppunten vanzelf sterk zal teruglopen. De huidige Tweede Kamer nam eind januari een nieuwe motie aan van CDA’er Harmen Krul en CU’er Mirjam Bikker om in ieder geval in kaart te brengen wat er nodig is om een afstandscriterium voor de vestiging van tabakszaken in te stellen, zodat die niet kunnen worden geopend in de buurt van scholen, supermarkten en andere plekken waar jongeren vaak komen.

UPDATE 14-03-2024

Utrecht trekt verbod nieuwe tabakszaken in

De gemeente Utrecht komt daags na het nieuws over de opening van een tabaksspeciaalzaak in de Twijnstraat terug op het voorbereidingsbesluit van juni 2023. Daarmee hoopte de gemeente vooruitlopend op landelijke wetgeving die gemeenten de handvatten zou geven om vestiging van nieuwe tabakszaken te beperken alvast voor een jaar te bepalen dat er geen nieuwe speciaalzaken in Utrecht geopend mochten worden. Inmiddels ziet de gemeente dat zulke extra wetgeving niet snel te verwachten is en moet zij erkennen dat er geen grond is om nieuwe winkels, zoals de zaak in de Twijnstraat, tegen te houden.