Vlak voor het verkiezingsreces nam de Kamer nog een aantal besluiten met betrekking tot het tabaksbeleid. VVD en SGP zorgden voor een extra verhoging van de tabaksaccijns. De Kamer wil ook een verbod op sigarettenfilters en op wegwerp-vapes. Een vergunningstelsel voor tabaksverkoop komt er wat de staatssecretaris betreft niet.

Door de webredactie

In de laatste week voor het verkiezingsreces nam de Tweede Kamer nog een paar belangrijke beslissingen inzake tabaksontmoediging. Tegelijkertijd liet demissionair staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, CU) de Kamer weten een paar andere belangrijke dossiers over te laten aan zijn opvolger.

Op de laatste vergaderdag van de huidige Tweede Kamer stemde een meerderheid in met een amendement van VVD en SGP op het Belastingplan 2024 waardoor de accijns op tabaksproducten volgend jaar nog verder wordt verhoogd. Het amendement van Silvio Erkens (VVD) en Chris Stoffer (SGP) voorziet in een halvering van de voorgenomen accijnsverhoging op alcoholhoudende dranken, wat wordt gedekt uit een extra verhoging van de tabaksaccijns en de kansspelbelasting. Daardoor zal de prijs van een pakje sigaretten van 20 stuks volgend jaar boven de 11 euro uitkomen en van een pakje shag van 50 gram boven de 25 euro.

Beide politici voorzagen dat een verhoging van de alcoholaccijns ineens met 16 procent te grote impact zou hebben op de omzet van slijterijen in de grensstreek. Voor tabak wordt dat, ondanks de aanhoudende lobby vanuit de tabaksindustrie, kennelijk als minder bezwaarlijk ervaren.

Lobby van alcoholindustrie

Uit de discussie in de Kamer blijkt dat de lobby van de alcoholindustrie meer gewicht in de schaal heeft gelegd. Demissionair staatssecretaris Van Rij (Financiën, CDA) reageerde op een vraag uit de Kamer over zijn reactie op een petitie van de Vereniging Nederlandse Brouwers om de accijnsverhoging op alcohol tegen te houden: “De accijns op alcohol is sinds 2014 niet verhoogd. Wij denken niet dat brouwers hierdoor failliet gaan. Tegelijkertijd begrijpen we natuurlijk wel dat dit tot grote onrust aanleiding geeft. We hebben ook gehoord dat daar in de Kamer gedeeltelijk gehoor voor is. Voor kleine brouwerijen geldt overigens dat er een korting wordt gegeven op de accijns.”

Van Rij ontraadde het amendement, maar de Kamer dacht hier, in verrassende coalities, anders over. Het amendement werd aangenomen met 105 voorstemmen van VVD, D66, PVV, CDA, SP, BBB, SGP en Omtzigt. De tegenstemmen kwamen van PvdA, GroenLinks, PvdD, CU, FVD, DENK, Van Haga, Volt, BIJ1, Den Haan en JA21.

Kamer wil sigarettenfilters verbieden

Als het aan de Kamer ligt komt er ook een nationaal verbod op sigarettenfilters. Een meerderheid nam een gewijzigde motie van Eva van Esch (Partij voor de Dieren) aan die de regering verzoekt om zo’n verbod in te stellen als uit onderzoek dat het kabinet inmiddels laat uitvoeren blijkt dat daar mogelijkheden voor zijn. Al in februari diende Van Esch een eerdere versie van de motie in, die vervolgens is aangehouden. De motie werd aangenomen met 82 voorstemmen. Die kwamen van D66, CDA, PvdA, SP, GroenLinks, PvdD, CU, SGP, Volt, BIJ1, Den Haan en Gündogan. Tegen waren VVD, PVV, FVD, BBB, DENK, Van Haga, JA21 en Omtzigt.

Verbod op wegwerp-vapes

Het derde besluit dat de Kamer uitsprak gaat over een verbod op wegwerp-e-sigaretten, of in ieder geval een onderzoek naar de mogelijkheid daarvan. D66-Kamerleden Kiki Hagen en Jeanet van der Laan dienden in het kader van een Tweeminutendebat over Circulaire Economie een motie van die strekking in. Zij constateren dat wegwerp-vapes steeds vaker in het restafval worden aangetroffen, waar deze brand kunnen veroorzaken. Ook stellen ze vast “dat wegwerpvarianten van e-sigaretten niet passen binnen een samenleving waarin we zorgvuldig omgaan met grondstoffen zoals koper en lithium.” De motie “verzoekt de regering om de mogelijkheid te onderzoeken om wegwerp-e-sigaretten te verbieden, en de Kamer over de uitkomsten te informeren.” Die oproep kon op brede steun van de Kamer rekenen: 117 leden stemden voor. Alleen PVV, FVD, BBB, DENK, Van Haga en JA21 stemden tegen.

Van Ooijen ziet niets in vergunningstelsel

Tegelijk werd op de valreep ook weer eens duidelijk dat een aangenomen motie geen garantie is dat het kabinet er ook gehoor aan geeft. In maart nam de Kamer een motie aan van de leden Anne Kuik (CDA) en Eva van Esch (PvdD) die de regering verzoekt “een vergunningplicht voor verkooppunten van tabak uit te werken waarbij de gemeente een maximumaantal verkooppunten per wijk kan hanteren.”

In een brief die demissionair staatssecretaris Van Ooijen woensdag aan de Kamer stuurde, beschrijft hij echter allerlei bezwaren die de invoering van zo’n stelsel in de weg zouden zitten. Met het huidige beleid van gefaseerde verkoopverboden voor verschillende categorieën winkels wordt naar zijn oordeel uiteindelijk hetzelfde bereikt, namelijk een aanzienlijke afname van het aantal verkooppunten voor tabak. Hij laat daarom een eventueel besluit hierover aan een volgend kabinet.

Met zijn brief stuurde Van Ooijen de Kamer ook een notitie van het Trimbos-instituut naar de effectiviteit van een verhoging van de leeftijdsgrens voor aankoop van tabak naar 21 jaar. Het instituut concludeert op basis van wetenschappelijk onderzoek dat die maatregel inderdaad effectief kan zijn om het tabaksgebruik onder jongeren te verminderen, mits de handhaving afdoende is en voor alternatieve rookwaren dezelfde regels gelden. Ook hierover laat Van Ooijen een besluit aan zijn opvolger.