Philip Morris International probeert greep te krijgen op de e-sigaretverkoop via apotheken in Australië door hoge marges te bieden. Ook huisartsen worden door PMI bestookt. De huisartsenvereniging reageert verontwaardigd: “Ik denk niet dat veel artsen op welke manier dan ook verbonden willen zijn aan de tabaksindustrie.”

Door de webredactie

Philip Morris International (PMI) biedt Australische apothekers fikse vergoedingen als ze e-sigaretten van het merk van de tabaksgigant verstrekken. Apothekers vormen een belangrijke doelgroep omdat e-sigaretten in Australië formeel alleen op doktersrecept verkrijgbaar zijn, al blijken vapes in werkelijkheid gemakkelijk te kopen. PMI’s marketingcampagne komt op het moment dat de federale regering stevige maatregelen neemt om het gebruik van e-sigaretten als genotsmiddel verder terug te dringen.

Marge van 80 procent

De nieuwssite newsGP van het Royal Australian College of General Practitioners (RACGP) kreeg inzage in documenten gericht aan apotheken met een ‘introductieaanbod’ dat voorziet in een fikse verkoopvergoeding voor VEEV-producten, het merk van PMI. Als apothekers een directe leveringsovereenkomst tekenen voor het verkopen van VEEV-vapes en -navullingen, levert ze dat een algemene marge van 80 procent op. De link met PMI is weggemoffeld en staat in kleine lettertjes onder aan de tekst. Er zijn ook brochures voor gezondheidsprofessionals, inclusief dokters, waarin VEEV-producten worden aangeprezen als efficiënte manier om te stoppen met roken. Ook hier staat de link met PMI onderaan in kleine lettertjes.

Officieel alleen op recept verkrijgbaar

Sinds oktober 2021 is in Australië wetgeving van kracht die bepaalt dat e-sigaretten alleen op doktersrecept bij apothekers gekocht kunnen worden. De RACGP beveelt e-sigaretten aan als een laatste middel voor rokers die alles hebben geprobeerd om te stoppen met roken. Professor Nick Zwar, voorzitter van een expert-adviesgroep van de huisartsenvereniging, wijst erop dat artsen alert moeten zijn op de context van producten die ze voorschrijven. “Als ze nicotine-houdende e-producten voorschrijven, denk ik dat ze willen weten of het een product van een tabaksbedrijf is”, aldus Zwar tegen newsGP. “Ik denk niet dat veel artsen op welke manier dan ook verbonden willen zijn aan de tabaksindustrie.”

Ook vroeg Zwar zich af of tabaksgiganten wel een rol moeten spelen bij de verstrekking van producten die voor stopbehandelingen worden voorgeschreven. De industrie promoot immers nicotine-houdende producten “om de winst te maximaliseren” ten koste van de gezondheid van mensen en de samenleving. Hij spreekt van een ‘enorm belangenconflict’ als deze bedrijven nu producten leveren die voor het afkicken zijn bedoeld.

Grote stijging verslaafde jongeren

Ondanks het beleid waarbij e-sigaretten alleen op recept verkrijgbaar zijn, is het in Australië gemakkelijk om eraan te komen, omdat er een enorme zwarte markt is voor geïmporteerde e-sigaretten. Er zijn grote zorgen over het groeiende aantal jongeren dat e-sigaretten gebruikt en verslaafd raakt. Een relatief beperkt aantal huisartsen heeft zich opgegeven om de bevoegdheid te krijgen om e-sigaretten te mogen voorschrijven. Veel dokters melden dat er nauwelijks vraag naar zulke recepten is. “Ik heb niet een keer die vraag gehad”, zegt een huisarts. 

Nieuwe wetgeving

Momenteel neemt de federale regering nadere stappen om het illegale gebruik van e-sigaretten als genotsmiddel uit te bannen. Australië komt met een importstop, behalve voor e-sigaretten die op doktersrecept worden verstrekt. De overheid zal de handhaving van het verkoopverbod van e-sigaretten bij verkooppunten zoals winkels en benzinestations intensiveren. Alle wegwerpvarianten van e-sigaretten worden verboden. De kwaliteitsstandaarden worden strenger, met restricties voor smaakjes, kleuren en nicotinegehaltes. E-sigaretten moeten verpakt worden als farmaceutische producten. 

PMI pleitbezorger van e-sigaretten als genotsmiddel

Simon Chapman, emeritus hoogleraar gezondheidszorg aan de University of Sydney, wijst erop dat PMI ‘een fervent pleitbezorger’ is van e-sigaretten als genotsmiddel met zo min mogelijk beperkingen. “Terwijl de wet verkoop alleen toestaat aan diegenen met een doktersrecept, probeert PMI nu die wet in zijn voordeel te laten werken”, zei Chapman tegen newsGP. “Door apothekers een marge van 80 procent op e-sigaretten te bieden, probeert het duidelijk alle concurrentie weg te vagen.” Als PMI in die opzet slaagt, zo voorspelt hij, zal het bedrijf proberen om het ‘receptenbeleid’ te ondermijnen, zodat het wordt ingeruild voor een model met vrije verkoop.

PMI stelt in een reactie: “We doen een beroep op de RACGP om zich bij ons te voegen om de zwarte markt voor vape-producten uit te bannen en te zorgen dat degenen die met roken willen stoppen via de e-sigaret, in overleg met hun huisarts, dat doen via legale en gereguleerde producten zoals VEEV.”

‘PMI verkoopt nog steeds sigaretten’

Maar professor Chapman wijst op de miljarden sigaretten die PMI jaarlijks verkoopt en stelt dat het bedrijf zich tegen maatregelen keert die hun handel in gevaar brengen. “In tegenstelling tot de auto-industrie, die data bekend hebben gemaakt waarop ze stoppen met de verkoop van verbrandingsmotoren, heeft geen tabaksbedrijf aangekondigd wanneer het zal stoppen met de verkoop van sigaretten”, zei hij. “Veel huisartsen zullen zich begrijpelijk heel ongemakkelijk voelen bij het voorschrijven van een ‘geneesmiddel’ dat is gemaakt door een bedrijf waarvan de producten exact het probleem blijven veroorzaken dat het middel zegt op te lossen.”

Verboden bonussen zijn bekende strategie

In Nederland heeft de tabaksindustrie ook gewerkt met vergoedingen, die hier overigens verboden zijn. In 2020 meldde de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) dat fabrikanten op grote schaal verboden afspraken maakten met supermarkten en miljoenen aan verkoopbonussen en vergoedingen uitkeerden voor de zichtbaarheid en beschikbaarheid van rookwaren, zoals tabak en e-sigaretten. In 2019 publiceerde de NVWA de resultaten van een onderzoek naar samenwerkingsovereenkomsten tussen tabaksfabrikanten en tabaksspeciaalzaken. Ook hier ging het om vergoedingen zoals een volume- of een prestatiebonus als er van bepaalde tabaksproducten meer wordt verkocht of een bepaalde omzetgroei wordt gerealiseerd door de tabaksverkopers. Ook krijgen winkeliers geld als ze bepaalde producten een zichtbaardere plaats in het schap geven. En er waren vergoedingen voor het plaatsen van promotieacties (toonbank- en displayvergoedingen). Op Kamervragen hierover antwoordde toenmalig staatssecretaris Blokhuis dat zulke samenwerkingsovereenkomsten bij wet verboden zijn. “Het is zorgelijk dat fabrikanten op financiële wijze invloed uitoefenen op speciaalzaken.”