De tabaksindustrie doneert in de VS grote bedragen aan de verkiezingscampagnes van zwarte Democratische politici. De schenkingen passen in het patroon van agressieve marketing van de verkoop van mentholsigaretten.

Door de webredactie

Tabaksfabrikanten Reynolds en Altria hebben in de aanloop naar de komende Amerikaanse parlementsverkiezingen buitenproportioneel aan Amerikaanse kandidaten gedoneerd, meldt de Amerikaanse medische nieuwssite Stat. Een deel van de gesponsorde kandidaten heeft zich inmiddels publiekelijk uitgesproken tegen het verbod op mentholsigaretten dat de Food and Drug Administration (FDA, vergelijkbaar met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) voorbereidt, omdat dit verbod een racistische handhaving onder zwarte rokers in de hand zou werken.

Dat racisme al decennia een rol speelt in de marketing van mentholsigaretten, blijk ook uit nieuw onderzoek van de Amerikaanse Stanford-universiteit. De onderzoeksgroep Stanford Research into the Impact of Tobacco Advertising (SRITA), een samenwerking tussen de geneeskundefaculteit van Stanford en de American Heart Association (AHA), toont in meer detail dan ooit aan dat de populariteit van mentholsigaretten expliciet bedoeld is om kwetsbare groepen te verleiden. Mede uit interne documenten van Big Tobacco zelf blijkt dat de enorme populariteit van mentholsigaretten in de afgelopen decennia geen toeval was, maar het doelbewuste resultaat van dubieuze, misleidende en vaak racistische reclamecampagnes.

Marktmanipulatie

“De markt voor mentholsigaretten wordt gemanipuleerd door de marketingactiviteiten van de grote tabaksbedrijven die mentholsigaretten produceren”, zegt hoofdonderzoeker Robert K. Jackler tegen cardiologen-website TCTMD. Jeff Willett, strategisch directeur van de AHA en een van de auteurs van de studie, is het daarmee eens.

Verbazingwekkend genoeg is er, volgens Jackler, sinds de jaren 50 weinig veranderd aan de marketingstrategie van de tabaksfabrikanten. Ze blijven (potentiële) rokers lokken met menthol, al gebruiken ze daarvoor tegenwoordig andere bewoordingen en proberen ze mentholsigaretten nu af te schilderen als ‘biologisch’, ‘vrij van additieven’ en zelfs ‘plantaardig’. “Honderd jaar geleden bestonden mentholsigaretten nog niet”, aldus Willett. “Mensen talen er van nature niet naar. De industrie heeft deze producten ontwikkeld en vervolgens zwaar geïnvesteerd in marktonderzoek naar wat consumenten beweegt, met het zwaartepunt op jongeren, vrouwen en de zwarte gemeenschap.”

Verbieden is effectief

Dit rapport is niet alleen een geschiedenisles, maakt Jackler duidelijk. “De geschiedenis is belangrijk, omdat het laat zien hoe de markt is ontstaan en kon blijven bestaan, maar ze doen het nu nog steeds.” Tot op de dag van vandaag manipuleert Big Tobacco in de VS de markt, al heeft de FDA in april dus een concreet voorstel gedaan om mentholsigaretten en andere smaakjes te verbieden. Dit zou de aantrekkingskracht van sigaretten verminderen en de kans verkleinen dat niet-rokers ermee beginnen.

In Nederland is in mei 2020 al een verbod op mentholsigaretten ingegaan, en ook in de rest van de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Canada is menthol in sigaretten niet meer toegestaan. Volgens het Trimbos-instituut zijn er in Nederland sindsdien meer mentholrokers gestopt dan niet-mentholrokers. Omgekeerd laten de Amerikaanse cijfers zien dat tussen 2000 en 2018 meer dan de helft van de niet-mentholrokers is gestopt, maar slechts een kwart van de mentholrokers. Het marktaandeel van mentholsigaretten in de VS is de afgelopen twintig jaar zelfs gestaag gegroeid, niet in de laatste plaats omdat meer dan de helft van de tieners – en meer dan 90 procent van de zwarte tieners – begint met mentholsigaretten.

‘Fris’ en ‘cool’

Dat laatste is een direct gevolg van doelgroepgerichte reclame, zegt Jackler. Mentholsigaretten werden in campagnes vaak beschreven als ‘fris’ en ‘cool’, en daarmee richtten alle merken hun pijlen op jongeren, die gevoelig zijn voor een dergelijke benadering. De ‘Alive with Pleasure’-campagne, die 44 jaar heeft gelopen, liet bijvoorbeeld leuke, zelfbewuste 20-plussers zien in sociale en romantische situaties. In de jaren 80 werden zelfs Playboy Bunnies ingezet om gratis mentholsigaretten uit te delen aan jongeren.

Armoedemarkten en vrouwen

Nadat de Amerikaanse Surgeon General in 1964 nadrukkelijk de gezondheidsrisico’s van roken had onderkend, probeerden veel mensen te stoppen. Vervolgens maakte de tabaksindustrie met haar marketing een draai richting de nog relatief ongerepte zogenaamde ‘armoedemarkten’, een eufemisme voor overwegend zwarte, stedelijke wijken.

Zwarte gemeenschappen werden op alle mogelijke manieren gebombardeerd met advertenties, met name voor mentholmerken. Zwarte beroemdheden, zoals sportmensen en muzikanten, werden ingezet om menthol aan de man te brengen. Door strategische donaties aan zwarte organisaties, opportunistische bondgenootschappen met de leiders, en zelfs gebruik van beeldtaal van de Black Power-beweging, positioneerde Big Tobacco zich als voorvechter van de zwarte gemeenschap. Het cynische resultaat was tienduizenden doden onder de zwarte bevolking als gevolg van roken.

Inmiddels wekt Reynolds via lobbyisten de suggestie dat het mentholverbod racistisch is, betaalt mensen om ertegen te protesteren en doneert dus gericht aan zwarte kandidaten om hun steun tegen het verbod te verwerven.

Ook vrouwen waren het doelwit van gerichte marketing voor mentholsigaretten, met genderspecifieke thema’s en symboliek, en zelfs specifiek vrouwelijke merken; onder vrouwen was menthol na de introductie dan ook bovengemiddeld snel populair.

Regelgeving voor smaakaccessoires nodig

Hoewel mentholsigaretten dus al enkele jaren zijn verboden in de EU, probeert Big Tobacco de regelgeving telkens weer voor te blijven met allerlei accessoires om roken aantrekkelijk te houden voor mentholadepten, en met woordspelletjes om de bestaande regels te omzeilen. Dit voorjaar waarschuwde het RIVM voor de vele smaakaccessoires die op de markt zijn en adviseerde de regering om ze onder het reclameverbod voor tabaksproducten te brengen en de verkoop ervan te beperken. Aan de opmars van de e-sigaret, met name de wegwerpvariant daarvan, is te zien hoezeer smaakjes in allerlei zoete fruitvarianten rookwaren populair maken onder jongeren. Om die reden worden de smaakjes in e-sigaretten per 1 januari in Nederland verboden. Het ontwerpbesluit voor die aanpassing van de Tabaks- en rokwarenwet is vorige week naar de Kamer gestuurd.