“De schadelijke gevolgen van roken kom ik elke dag tegen”, zegt Robin Peeters, voorzitter van de Nederlandse Internisten Vereniging. Hij pleit voor gerichte voorlichting én voldoende barrières. “We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat jongeren gaan roken.” Dit is deel 4 in de serie ‘De specialisten spreken’.

Door Jeroen Kleijne

Het aantreden van het nieuwe kabinet is voor TabakNee een goede aanleiding om een aantal voorzitters van specialistenverenigingen te vragen naar hun visie op de rookvrije generatie. Gaan de maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord om roken te voorkomen en ontmoedigen wel ver genoeg? Internist en voorzitter van de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) Robin Peeters zou wel sneller willen gaan. “Ik ben teleurgesteld dat Albert Heijn en Jumbo hun rookwaren niet eerder weghalen. Ze zouden het voorbeeld van de Lidl moeten volgen.”

In het Nationaal Preventieakkoord staat een aantal maatregelen die in 2040 een rookvrije generatie moeten bewerkstelligen, zoals accijnsverhoging en vermindering van het aantal verkooppunten. Hoe kijkt u daartegenaan?
“Dit soort maatregelen zijn van groot belang. Hoe hoger je de barrières maakt om te roken, hoe minder mensen die stap zullen zetten. Dat weten we ook uit de landen om ons heen: die barrières werken. Het allerbelangrijkste is natuurlijk de rookvrije generatie. Als roken blijkbaar zo slecht is, moeten we er alles aan doen om te voorkomen dat jongeren beginnen met roken.”

Gaan de maatregelen wel ver genoeg?
“Alle maatregelen werken in ieder geval een beetje, er is helaas niet één ‘easy fix’. Dit meerkoppige monster moeten we op verschillende manieren te lijf gaan. Het mag zeker wat sneller. Iedere dag beginnen nog steeds veertig kinderen met roken. Hoe eerder je dat een halt toeroept, hoe beter. Niet voor niets hebben we een paar weken geleden met verschillende artsenorganisaties een oproep gedaan aan de supermarkten om rookwaren uit de winkel te halen. Als het in 2024 sowieso niet meer mag, waarom zou je niet nu al je verantwoordelijkheid pakken? Ik ben teleurgesteld dat Albert Heijn en Jumbo dat niet doen, waar de Lidl zijn verantwoordelijkheid wel heeft genomen.”

In het nieuwe kabinet is staatssecretaris Maarten van Ooijen verantwoordelijk voor het beleid rondom de rookvrije generatie. Wat moet hij als eerste aanpakken?
“Als we Nederland gezonder willen maken, moeten we beginnen bij de groepen waar de problemen het grootst zijn. Daar is de meeste winst te behalen. De kloof tussen arm en rijk neemt alleen maar toe, ook in gezondheid. Dat hebben we in coronatijd duidelijk gezien. Gemiddeld rookt 21 procent van de volwassenen, in de lagere sociale klassen is dat bijvoorbeeld 56 procent van de mannen tussen de 25 en 45 jaar. We moeten dus veel gerichter inzetten op de kwetsbare groepen.”

Hoe doe je dat?
“Niet alleen door mensen minder bloot te stellen aan tabaksproducten, maar ook door hele gerichte en fijnmazige voorlichting. Op scholen, in de wijken, via social media… Niet iedereen kijkt nog televisie.”

Is daarin ook een rol weggelegd voor de arts?
“Zeker. Als arts vervullen we in de spreekkamer een belangrijke rol voor onze patiënten. De afgelopen tijd heb ik ook de kracht gezien van de artsen buiten de muren van het ziekenhuis. Samen met huisarts Shakib Sana heb ik zelf gezondheidskloof.nl opgericht en we zijn met allerlei vrijwilligers de straat op gegaan om voorlichting te geven over vaccinaties. Dat is heel effectief gebleken. We hebben de ambitie om ons platform breder in te zetten voor gezondheidspreventie in kwetsbare wijken. In de loop van 2022 meer nieuws daarover.”

Op welke manier probeert de NIV het beleid te beïnvloeden?
“Als vereniging hechten we veel waarde aan preventie in brede zin. Gezonde voeding, voldoende beweging én niet roken. Dat dragen we uit in de spreekkamer, in onze richtlijnen en in het publieke domein. Waar we kunnen, pakken we onze verantwoordelijkheid.”

Wordt er naar jullie geluisterd?
“Tijdens de pandemie ben ik me nog meer gaan realiseren hoe serieus onze stem genomen wordt, en hoe belangrijk het is om jezelf uit te spreken. Gelukkig hebben we in Nederland een aantal prominente artsen die hun stem duidelijk laten horen tegen het roken, zoals Wanda de Kanter. Dat is bewonderenswaardig. We hoeven niet allemaal op de barricades, maar elke arts kan in de dagelijkse praktijk het belang van een gezonde leefstijl blijven benadrukken.”

Zouden jullie iets voelen voor een wet die leidt naar een rookvrije generatie?
“Hoewel dat uiteraard een politieke keuze is, vind ik het wel een interessant idee. Maar uiteindelijk denk ik dat we met goede voorlichting en het opwerpen van barrières nog veel winst kunnen behalen. Toen ik net begon als dokter was ik verbaasd dat mensen van mijn ouders’ leeftijd er vijftien of twintig jaar ouder uitzagen dan mijn ouders. Dat had voor een groot deel te maken met leefstijl. Op televisie zien we allemaal fitte mensen van middelbare leeftijd of ouder – zestig is het nieuwe vijftig –, maar voor een deel van de mensen is dat echt niet zo. Met regelgeving en preventie kunnen we in deze groep nog heel veel gezondheidswinst behalen, daar heb je niet per se een wet voor nodig. We zullen veel meer dat positieve verhaal van gezondheidswinst moeten uitdragen. ”

Vanuit het perspectief van de internist nog een keer: waarom moeten we roken zo veel mogelijk uitbannen?
“Rokers komen niet alleen eerder te overlijden, maar ze leven de laatste jaren ook in veel slechtere gezondheid. In mijn eigen praktijk kom ik de schadelijke gevolgen van roken elke dag tegen. Als internisten behandelen we veel mensen met kanker, en veel soorten kanker worden veroorzaakt door roken. Daarnaast heb ik veel patiënten die lijden aan chronische ziekten zoals diabetes, nierziekten en hartfalen. Wij stellen alles in het werk om hen zo lang mogelijk gezond te houden, maar roken doet alles teniet. Als het lukt om die rookvrije generatie tot stand te brengen, zullen veel ziektes echt minder vaak voorkomen. En mensen zullen langer leven, in betere gezondheid. Dat is wat we willen met elkaar.”

Lees ook de andere delen in deze serie
deel 1: interview met kinderarts Károly Illy
deel 2: interview met longarts Leon van den Toorn
deel 3: interview met cardioloog Joan Meeder
deel 5: interview met kno-arts Peter Paul van Benthem