“Als je diep in mijn hart kijkt, zou tabak niet verkocht mogen worden”, stelt Károly Illy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde. Hij roept de staatssecretaris op om te beginnen met vermindering van het aantal verkooppunten. “Het blijft raar dat je sigaretten op meer plekken kunt krijgen dan brood.” Deel 1 in een nieuwe serie: ‘De specialisten spreken’.

Door Jeroen Kleijne

Het aantreden van het nieuwe kabinet is voor TabakNee een goede aanleiding om een aantal voorzitters van specialistenverenigingen te vragen naar hun visie op de rookvrije generatie. Gaan de maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord om roken te voorkomen en te ontmoedigen eigenlijk wel ver genoeg? Kinderarts en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) Károly Illy bijt het spits af. De NVK was een van de partijen die in 2016 mede aangifte deed tegen de vier grootste tabaksfirma's. “Juist omdat kinderen nog kinderen zijn, kunnen zij vaak niet inschatten dat het onverstandig is om te gaan roken.”

In het Nationaal Preventieakkoord staat een aantal maatregelen die in 2040 een rookvrije generatie moeten bewerkstelligen. Hoe kijkt u daartegenaan?
“Ik heb onvoldoende kennis om te bepalen welke maatregel het meest effectief is. Het is de combinatie van maatregelen die waarschijnlijk het meest effect sorteert. Uit Australië weten we bijvoorbeeld dat een sterke verhoging van de prijs werkt, in andere landen zie je een gunstig effect van de vermindering van het aantal verkooppunten. Het blijft raar dat je sigaretten op meer plekken kunt krijgen dan brood. Vermindering van de verkrijgbaarheid van tabak, zeker in de buurt van scholen en dergelijke, lijkt me van groot belang. En maak die sigaretten maar extreem duur, dat is misschien wel het allerbelangrijkste. Daarmee werp je echt een drempel op.”

Gaan de maatregelen wel ver genoeg?
“Dat is een interessante vraag. Het is waarschijnlijk niet haalbaar om in Nederland een rookverbod uit te vaardigen. Aan de andere kant: het feit dat tabaksfabrikanten stoffen aan tabak toevoegen die sigaretten extra verslavend maken is wat mij betreft zo weerzinwekkend dat dit een verkoopverbod rechtvaardigt. Als je diep in mijn hart kijkt, zou het spul daarom niet verkocht mogen worden.”

Moet Nederland niet veel sneller overgaan op ingrijpende maatregelen?
“In Australië werken die hogere prijzen alleen omdat het een eiland is. Zo’n sterke prijsverhoging heeft natuurlijk vooral zin als we dat in Europees verband doen. Anders rijden mensen gewoon naar België of Duitsland voor hun sigaretten. Vanwege dit soort zaken zijn we lid van de Europese Unie. Als je dit in EU-verband regelt, maak je pas echt een statement.”

In het nieuwe kabinet is staatssecretaris Maarten van Ooijen verantwoordelijk voor het beleid rondom de rookvrije generatie. Wat moet hij als eerste aanpakken?
“Het makkelijkst uit te voeren is denk ik de vermindering van het aantal verkooppunten. Dat gaat zeker een behoorlijk effect hebben. En daarnaast zou ik zeggen: verhoog die accijnzen. Het liefst in Europees verband, maar als dat nog niet lukt, moet Nederland maar het goede voorbeeld geven. Dan kan het zomaar zijn dat Duitsland en Frankrijk volgend jaar volgen.”

Op welke manier probeert de NVK zelf het beleid te beïnvloeden?
“We hebben natuurlijk actief meegedaan met het Nationaal Preventieakkoord. Dat is het belangrijkste document op basis waarvan nu beleid wordt gemaakt. Verder hebben wij veel energie gestoken in rookvrije locaties. Op veel plaatsen zetten kinderartsen zich in voor een rookvrije gemeente, zodat op geen enkele openbare plek meer gerookt wordt. In steeds meer gemeenten lukt dat en dat werkt zeker ontmoedigend.”

Wordt er voldoende naar jullie geluisterd?
“Wij zijn zeker een belangrijke partner van de overheid, net als andere specialistenverenigingen. Wij zijn bij uitstek dé dokters die verstand hebben van de gezondheid van kinderen, dat is onze meerwaarde in alle projecten waar nagedacht wordt over het rookvrij maken van regio’s en gemeenten.”

En vanuit jullie perspectief nog één keer: waarom moeten we roken zo veel mogelijk uitbannen?
“Ik kom op voor de belangen van kinderen. Een van de verleidingen waaraan zij worden blootgesteld, is tabak. Juist omdat kinderen nog kinderen zijn, kunnen zij vaak niet inschatten dat het onverstandig is om te gaan roken. Als ze er eenmaal aan begonnen zijn, is het product zo verslavend dat ze er niet meer vanaf komen. En dat terwijl dat product uiterst schadelijk is voor hun gezondheid.”

Wat zijn dan die schadelijke gevolgen?
“Ik ben zelf kinderarts en ik krijg bijvoorbeeld dagelijks op mijn spreekuur kinderen met astma die buitengewoon veel last hebben van situaties waarin gerookt wordt. Roken in hun omgeving kan leiden tot een astma-aanval en zelfs een ziekenhuisopname. Soms moeten ze medicijnen gebruiken die niet nodig zijn als ze in een rookvrije omgeving zouden opgroeien. Mede daarom moeten we alles op alles zetten om tot een rookvrije generatie te komen.”

Lees ook de andere delen in deze serie
deel 2: interview met longarts Leon van den Toorn
deel 3: interview met cardioloog Joan Meeder
deel 4: interview met internist Robin Peeters
deel 5: interview met kno-arts Peter Paul van Benthem