Voor sommige beleggers blijft de tabaksindustrie vooralsnog interessant, maar de twijfels groeien. Want achter de mooie praatjes over ‘verminderde risico’s’ blijkt deze waarheid schuil te gaan: alternatieve rookwaren hebben geen toekomst als er geen sigarettenrokers meer zijn.

Door de webredactie

British American Tobacco (BAT) heeft met zijn zogenoemde reduced-risk products hoge ambities. Het bedrijf streeft naar een jaarlijkse omzet van 5 miljard pond in 2025 en hoopt tegen 2030 50 miljoen consumenten te hebben die hun niet-brandbare producten gebruiken. Philip Morris International (PMI) probeert zich met zijn Unsmoke Your Mind-campagne van zijn beste kant te laten zien en zet zo het heat-not-burnproduct IQOS in de markt, goed voor bijna een derde van de winst.

Het lijken businessmodellen die een sympathiek doel nastreven: rookwaren aanbieden die minder ziek zouden maken. Maar het werkelijke businessmodel dat erachter steekt is cynischer, zoals blijkt uit de woorden van PMI’s financieel directeur Emmanuel Babeau in de Financial Times. Daarin stelde Babeau onomwonden dat alternatieve rookwaren geen betekenis hebben zonder rokers van traditionele sigaretten. Gevraagd naar de sterke groei van sigarettenverkopen in het Midden-Oosten en Afrika tot boven de niveaus van voor de coronapandemie, ondanks PMI’s claim een ‘rookloze’ wereld na te streven, zei Babeau: “Onze ambitie is om rokers te bekeren tot ons [verminderd risico] product. Als we de link naar de rokers kwijtraken, kunnen we ze niet gemakkelijk begeleiden naar het product.” Met andere woorden, eerst moeten rokers verslaafd worden gemaakt aan de sigaret, om ze daarna de vaak duurdere alternatieven te kunnen verkopen.

Overigens bleek vorig jaar uit Nederlands onderzoek dat alternatieve rookwaren ook de opstap naar traditionele sigaretten kunnen vormen.

Tabak steeds vaker uit portefeuilles geschrapt

Steeds meer beleggers vragen zich af of ze wel goed doen aan het kopen van aandelen van tabaksfabrikanten. “Het probleem met tabak is dat het bijna niet meer kan om daarin te investeren”, zegt een grootaandeelhouder van Imperial Tobacco in de Financial Times. “Een groot aantal investeerders overweegt het uit te sluiten van hun portfolio’s.” Volgens een onderzoek uit 2019 van de in Seattle gevestigde vermogensbeheerder Russell Investments had bijna 70 procent van de Amerikaanse beleggers in large-cap-aandelen (aandelen van een beursgenoteerde onderneming met een zeer hoge beurswaarde) in juni 2018 tabak al uit hun portefeuilles geschrapt.

De verwoestende schade die tabak aan de gezondheid blijft toebrengen en ook de kinderarbeid en milieuschade die aan tabaksteelt kleeft, weegt voor steeds meer investeerders zwaarder dan de transformatie-inspanningen van de tabaksbedrijven. Een top-10-aandeelhouder van Imperial Tobacco zei: “Het probleem is dat in tabak bijna niet meer kan worden geïnvesteerd. Veel beleggers overwegen het uit hun portefeuille te halen.”

‘Aanzienlijke voordelen voor volksgezondheid’

Volgens BAT is er een breder perspectief op ESG aan het ontstaan. ESG staat voor Environmental, Social en Governance (‘milieu, maatschappij en goed bestuur’) en verwijst naar de drie centrale factoren in het meten van de duurzaamheid van een belegging. De transformatie die de tabaksindustrie nastreeft zou de industrie aantrekkelijker maken voor beleggers. PMI-topman Babeau stelt dat investeerders de “fundamentele transformatie” van het bedrijf kunnen zien en dat zijn strategie om rookalternatieven aan te bieden “op termijn een belofte is voor aanzienlijke voordelen voor de volksgezondheid.” Dat lijkt op de korte termijn beleggers vooralsnog te overtuigen. Zo staan aandelen van British American Tobacco sinds begin december 30 procent hoger, en Philip Morris International 24 procent hoger, aldus Beleggers Belangen.

Te grote verschuiving

De overname door PMI vorig jaar van inhalatormaker Vectura en andere farmaceutische bedrijven moet beleggers doen geloven dat het bedrijf probeert te diversifiëren. Longartsen vrezen echter dat PMI Vectura’s inhalatietechniek wil gebruiken om zijn producten nog beter inhaleerbaar en daarmee verslavender te maken. BAT investeert in cannabis onder het mom van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar veel beleggers blijven sceptisch. Een grootaandeelhouder van BAT zei tegen Financial Times: “Ik denk niet dat tabaksaandelen ooit een plaats zullen krijgen in ESG of duurzame producten. Dit zou een te grote verschuiving betekenen, aangezien ze het vaakst uit portefeuilles worden uitgesloten.”

Sébastien Thevoux-Chabuel, hoofd verantwoord beleggen bij de Franse vermogensbeheerder Comgest die in 2016 al tabaksaandelen uitsloot, denkt ook niet dat tabaksfabrikanten de omslag naar duurzame productie kunnen maken. “De transformatie die nodig is, is zo gigantisch en zo riskant dat we beleggers niet kunnen overtuigen om in de tabakssector te investeren, zelfs als deze bedrijven overstappen op productportfolio’s met een lager risico.”