E-sigaretten vormen een opstap voor het gebruik van tabaksproducten en ook andersom is er sprake van een ‘gateway’. Dat bevestigt nieuw Nederlands onderzoek dat is gepubliceerd in Tobacco Control.

Door de webredactie

Sinds de e-sigaret zijn weg op de markt gevonden heeft, wordt er al gewaarschuwd voor een mogelijk ‘gateway’-effect: het experimenteren met de elektronische sigaret zou het makkelijker en aantrekkelijker maken om daarna ook met reguliere tabaksproducten te gaan experimenteren.

Tabaksfabrikanten zetten al langere tijd in op het slijten van alternatieve tabaksproducten als de e-sigaret onder het mom van minder slecht voor de gezondheid. Volgens de fabrikanten zouden verstokte rokers op de e-sigaret over moeten stappen. Maar uit onderzoek is gebleken dat veel rokers de e-sigaret naast hun gewone rokertje zijn gaan gebruiken.

“E-sigaretten, verhitte tabak en andere alternatieven, zijn slechts bedoeld om het leven van de tabaksproducenten zelf te rekken, en niet om rokers een minder schadelijk alternatief te bieden”, stelt longarts Wanda de Kanter. “Het is een lousy middel om met roken te stoppen. Je ziet veel tweeledig gebruik, voor jongeren kan het een opstap vormen tot sigaretten.”

Onderzoek bevestigt ‘gateway’

Dat laatste was al eens vastgesteld en nieuw onderzoek, een samenwerking tussen verslavingsinstituut IVO, Tilburg University, Maastricht University en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), bevestigt wederom dat dat klopt. De onderzoekers keken naar tabaks- en e-sigaretgebruik onder meer dan 2.800 jongeren met een gemiddelde leeftijd van 13,6 jaar op acht Nederlandse en twee Vlaamse scholen, en concluderen dat de ‘gateway’ twee kanten op werkt: tabaksgebruikers gaan daarna met e-sigaretten experimenteren en andersom. Hun bevindingen, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Tobacco Control, laten zien dat scholieren die bij de 0-meting aangaven al eens een e-sigaret te hebben gebruikt meer kans hebben over te stappen op traditionele sigaretten dan zij die nooit een e-sigaret aanraakten. Na zes maanden bleek 23,2 procent van de ‘ooit-gebruikers’ een sigaret te hebben opgestoken, tegen 5,5 procent van de ‘nooit-gebruikers’. Na twaalf maanden was het verschil 44,4 procent voor de ‘ooit-gebruikers’ tegen 10,8 procent van de ‘nooit-gebruikers’. Ook de kans dat rokers met e-sigaretten gingen experimenteren, was vergroot.

Onno van Schayk van Maastricht University zegt in een bij het onderzoek behorende presentatievideo dat “het roken van en het kopen van e-sigaretten door jongeren verboden zou moeten worden”. Zijn collega Hein de Vries sluit zich daarbij aan: “Zolang e-sigaretten beschikbaar zijn, zullen jongeren ze gaan gebruiken en om die reden ben ik vanuit persoonlijk perspectief genegen te zeggen dat we het e-sigaretgebruik door jongeren moeten verbieden.”

(tekst gaat verder onder de video)

Ook e-sigaretgebruik is slecht voor gezondheid

Rookpreventie Jeugd is al lang bezorgd over het ‘gezonde’ imago dat rond alternatieve rookwaren als e-sigaretten en verhitte tabak hangt, waardoor het idee kan bestaan dat het ongevaarlijk is om ermee te experimenteren. “Verschillende onderzoeken hebben laten zien dat kinderen die alternatieve rookwaren uitproberen een 2 tot 5 keer zo grote kans hebben om te gaan roken,” zei De Kanter eerder. “De nicotine maakt ze verslaafd en daarna blijkt de traditionele sigaret toch aantrekkelijker.” Bovendien is het gebruik van de e-sigaret en heat-not-burn-producten volgens het RIVM óók schadelijk voor de gezondheid.

Populair onder jongeren

De e-sigaret is vooral onder Nederlandse jongeren populair. Volgens een factsheet van het Trimbos-instituut van april 2020 heeft 27,5 procent van de scholieren tussen 12 en 16 jaar wel eens een e-sigaret gebruikt.

Per 1 juli 2022 worden lekkere smaakjes in e-sigaretten, ondanks een enorme lobby van verkopers, verboden om ze minder aantrekkelijk voor jongeren te maken. Wat voor effect dat zal hebben op de drang om met e-sigaretten te experimenteren zal moeten blijken.