OPINIE
In het Financieele Dagblad lanceert Philip Morris het voornemen om naast rookwaren ook inhaleerbare medicijnen te gaan produceren. Tegelijkertijd wil het bedrijf Nederland aan zijn alternatieve rookwaar krijgen. ‘Dit is pure greenwashing.’

Door Bas van Lier

Of alternatieve rookwaren minder schadelijk voor de gezondheid zijn dan traditionele sigaretten, is van ondergeschikt belang. Schadelijk is schadelijk en of je nu van de tiende of van de zevende verdieping naar beneden wordt gegooid, het dodelijke eindresultaat is hetzelfde. Er bestaat geen ‘gezonde’ rookwaar.

In dit perspectief is het een gotspe die tabaksfabrikant Philip Morris vandaag in het Financieele Dagblad (FD) debiteert. In een paginagroot interview vertelt topman André Calantzopoulos dat zijn bedrijf van plan is ook geneesmiddelen te gaan maken. Onder de kritiekloze titel ‘Tabaksconcern Philip Morris wil zich meer op gezondheid gaan richten’ vertelt de topman dat het bedrijf eraan denkt “plantaardige geneesmiddelen (zogeheten botanicals) die via inhaleringsapparaten of pufjes versneld kunnen worden toegediend” te gaan produceren.

Dubbel verdienmodel

Tegelijkertijd komt Calantzopoulos nergens in het stuk terug op zijn in 2018 gelanceerde huichelachtige claim: dat Philip Morris zou willen stoppen met de productie en verkoop van de traditionele sigaret. Met andere woorden, eerst maken we mensen verslaafd en ziek en daarna verkopen we ze inhalatiemedicijnen om zich beter te voelen. Een wel heel cynisch dubbel verdienmodel.

“Dit is pure greenwashing”, reageert longarts Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd. “In het stuk noemt Calantzopoulos het onterecht dat Philip Morris het imago heeft mensen doodziek te maken, waarbij hij verwijst naar de duurzaamheidsprestaties van zijn bedrijf. Ik vind dit soort woorden echt afschuwelijk, als je denkt aan de miljoenen doden en alle gezondheidsellende die dit bedrijf op zijn geweten heeft.”

Doorzichtig charmeoffensief

Het FD-artikel past in het recente charmeoffensief dat Philip Morris in Nederland is begonnen, met een website en krantenadvertenties onder het mom van neutrale informatieverschaffing over ‘rookvrije alternatieven’. De Telegraaf bleek de enige krant die de advertentie wilde plaatsen. TabakNee ontmaskerde de campagne al als regelrechte sluikreclame in het artikel ‘Brutale sluikreclame van Philip Morris voor gevaarlijk tabaksproduct IQOS’.

Deze alternatieve rookwaar is minder schadelijk, reden waarom mensen die al roken er goed aan zouden doen om hierop over te stappen, stelt Philip Morris. Als je niet rookt, begin er niet aan, zegt de tabaksfabrikant. Als je rookt, stop dan. Maar als je niet wilt stoppen – lees: niet kunt stoppen omdat je hopeloos verslaafd bent –, stap dan over op die ‘minder schadelijke’ alternatieven, zoals Iqos, waarin tabak wordt verhit.

Alternatieven zijn nog steeds kankerverwekkend

Maar minder schadelijk is niet minder ziekmakend. Het RIVM schrijft op zijn website over verhitte tabak: “De gebruiker krijgt van verhitte tabak minder kankerverwekkende en andere schadelijke stoffen binnen dan van sigaretten. Dat betekent echter niet dat het gezondheidsrisico in dezelfde mate lager is. Ook een kleine hoeveelheid kankerverwekkende stof kan kanker veroorzaken. Daarnaast bevat de rook van verhitte tabak juist een grotere hoeveelheid van sommige schadelijke stoffen dan de rook van een sigaret.” Zie ook het RIVM-rapport ‘Nieuwsoortige tabaksproducten die worden verhit’.

Opstap naar traditionele sigaret

Rookpreventie Jeugd is daarnaast vooral bezorgd dat alternatieve rookwaren zoals e-sigaretten en verhitte tabak voor jongeren de opstap kunnen vormen naar het roken van traditionele sigaretten. “De zorg is dat alternatieve rookwaren, die ten onrechte een gezonder imago hebben, kinderen kunnen verleiden ermee te gaan experimenteren”, zegt De Kanter. “Verschillende onderzoeken hebben laten zien dat kinderen die alternatieve rookwaren uitproberen een 2 tot 5 keer zo grote kans hebben om te gaan roken. De nicotine maakt ze verslaafd en daarna blijkt de traditionele sigaret toch aantrekkelijker.”

Philip Morris wil hulp van politiek

In het FD geen woord van Calantzopoulos over het wetenschappelijk bewijs voor de schadelijke emissies van verhitte tabak. Wel ontvouwt hij de plannen van zijn bedrijf om in Nederland de markt voor zijn Iqos te vergroten. En daarbij, stelt hij ongegeneerd, hoopt Philip Morris op hulp van de politiek, zo blijkt uit het interview: “Philip Morris voert ook nog strijd op een ander front: de politiek. In Nederland ontbreekt een gedifferentieerd beleid en worden alle tabakswaren op één hoop gegooid, zegt Calantzopoulos. Vorig jaar gaf de FDA, de Amerikaanse toezichthouder, Iqos de stempel ‘Modified Risk Tobacco Product’ (MRTP) en hij hoopt dat de Nederlandse overheid dat voorbeeld zal volgen.”

Dat is opvallend omdat Philip Morris in een reactie op Twitter op het eerdergenoemde TabakNee-artikel beweerde er juist voor te zijn dat elektronische verhittingsapparaten voor tabak onder de Tabaks- en rookwarenwet worden gebracht, zodat hiervoor dezelfde regels gaan gelden als voor traditionele sigaretten. De Tweede Kamer moet hier volgende week over besluiten.

Beleidsbeïnvloeding door tabaksfabrikanten is in strijd met artikel 5.3 van het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat ook door Nederland is ondertekend en bekrachtigd. Politici – ook Kamerleden – en ambtenaren moeten de deur gesloten houden voor de tabakslobby.