UPDATE 22-05-2021
UPDATE 05-05-2021
Met een ‘informatiecampagne’ over rookloze tabaksproducten tracht Philip Morris het reclameverbod voor tabaksproducten te omzeilen en de politiek te beïnvloeden. Maar, zegt het KWF: “Als ze Nederland van de sigaret af willen hebben, waarom stoppen ze dan niet gewoon vandaag met de productie ervan?”

Door de webredactie

Een reclamecampagne van een tabaksfabrikant, met advertenties in de grootse krant van Nederland. Wie dacht dat dit al heel lang niet meer mogelijk was, kwam afgelopen zaterdag bedrogen uit. Philip Morris begon een ‘informatiecampagne’ onder de noemer ‘unsmoke’, die ook al in andere landen loopt. Vorige week ging de Nederlandse versie van de bijbehorende website online, waarin ‘informatie’ wordt gegeven over rookvrije alternatieven voor de traditionele sigaret.

Belangrijkste mededeling is dat die alternatieven, waarbij tabak niet wordt verbrand maar verhit (heat-not-burn) of nicotine-houdende vloeistof wordt verdampt (e-sigaret), veel minder schadelijk zouden zijn dan de traditionele sigaret. Maar schadelijk is schadelijk en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waarschuwt op zijn website dat lagere emissies van schadelijke stoffen uit verhitte tabak niet evenredig minder gezondheidsschade opleveren. “Ook een kleine hoeveelheid kankerverwekkende stof kan kanker veroorzaken”, schrijft het instituut. “Daarnaast bevat de rook van verhitte tabak juist een grotere hoeveelheid van sommige schadelijke stoffen dan de rook van een sigaret.” De nicotine in tabak maakt bovendien dat ook verhitte tabaksproducten verslavend zijn.

Nieuwe wetgeving

Het charmeoffensief van Philip Morris komt niet op een willekeurig moment. Volgende week besluit de Tweede Kamer over een wetsvoorstel van staatssecretaris Paul Blokhuis, waarin elektronische verhittingsapparaten voor tabaksproducten aan nadere regels worden onderworpen. In tegenstelling tot de tabaksproducten zelf (de heatsticks), vielen de verhittingsapparaten nog niet onder de Tabaks- en rookwarenwet. Door dat nu wel te regelen, kunnen voor deze producten eisen worden gesteld aan de verpakkingen en de verkoop ervan. De apparaatjes mogen dan bijvoorbeeld niet meer worden verkocht aan minderjarigen. Verder gaan het reclameverbod en het uitstalverbod nu ook voor de verhittingsapparaten gelden.

‘Nederlander mist informatie’

Op de campagnewebsite verzet Philip Morris zich tegen de regelgeving, met het argument dat consumenten hierdoor een goede informatie over minder schadelijke alternatieven voor de traditionele sigaret wordt onthouden. “In Nederland worden aantoonbaar minder schadelijke rookvrije alternatieven momenteel echter vrijwel hetzelfde gereguleerd als sigaretten en shag”, stelt de site. “Door juist wel onderscheid aan te brengen en meer ruimte te bieden aan aantoonbaar minder schadelijke alternatieven zou het aantal rokers in Nederland veel sneller kunnen dalen en daarmee de schadelijke gevolgen van tabaksgebruik sterk kunnen worden gereduceerd.” Met andere woorden, de overheid schiet in zijn eigen voet, zo wil Philip Morris ons doen geloven.

Klacht bij NVWA

KWF Kankerbestrijding reageerde in het AD verontwaardigd op de campagne en Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, waar KWF onderdeel van is, heeft inmiddels een klacht ingediend bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Deze dienst ziet toe op handhaving van onder meer het reclameverbod voor rookwaren. Tabaksproducenten mogen geen reclame maken voor hun producten, maar door geen merknamen te noemen en slechts ‘informatie’ te geven, gelooft Philip Morris dat het in dit geval het verbod niet schendt. Het is echter overduidelijk dat de campagne is bedoeld om het eigen verhittingsapparaat IQOS en de bijbehorende Heatsticks van Philip Morris te promoten.

‘Dit is pure reclame’

KWF ziet de campagne als een truc om het reclameverbod te omzeilen. “Ze maken puur reclame voor zichzelf en natuurlijk ook voor hun eigen rookvrije alternatieven,” zegt Mischa Stubenitsky van KWF in het AD. “Het is heel simpel: ze zeggen gewoon: ga aan de dampende sigaret want, zeggen zij, die is gezonder. De bedrijfsnaam staat ook gewoon in de advertentie. Een bedrijfsnaam op een voetbalshirt is toch ook gewoon reclame? Als ze Nederland van de sigaret af willen hebben, waarom stoppen ze dan niet gewoon vandaag met de productie ervan? Het lijkt nu ook wel of ze de campagne rookvrij Nederland proberen te kapen.”

Philip Morris blijft sigaretten promoten

De claim dat Philip Morris de wereld rookvrij wil maken mag met een pak zout worden genomen. In 2018 verraste de producent van het bestverkopende sigarettenmerk ter wereld met de uitspraak dat het een einde wilde gaan maken aan het roken. Dat bleek een aanzet tot een wereldwijde desinformatiecampagne die vooral is bedoeld om antirookmaatregelen te ondermijnen, zo stelde Tobacco Control vast. De claim is ook huichelachtig omdat Philip Morris overal waar dat kan en vooral in ontwikkelingslanden nog steeds vol inzet op marketing voor de traditionele sigaret, met name gericht op kinderen.

In de westerse wereld, waar tabaksfabrikanten door alle antirookmaatregelen het aantal rokers langzaamaan steeds verder zien teruglopen, hopen zij marktaandeel te behouden met alternatieve nicotinebronnen. Rokers kunnen het beste stoppen, stelt Philip Morris ook nu in de nieuwe campagne. Maar als ze niet stoppen, dan zouden ze moeten overstappen op de rookloze alternatieven.

Poging om invloed op tabaksbeleid te krijgen

Maar er is nog een reden. In een opiniestuk in Fortune stelde Philip Morris-topman André Calantzopoulos dat de tabaksindustrie zou moeten meepraten met overheden over het bewerkstelligen van de rookvrije samenleving. Een regelrechte poging van de tabaksgigant om het cordon sanitaire te doorbreken dat op basis van artikel 5.3 in het FCTC-verdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie door overheden moet worden opgetrokken rond de tabaksindustrie. Door te beweren dat Philip Morris hetzelfde zou willen als de overheid, probeert de tabaksgigant alsnog bij beleidsmakers aan tafel te komen.
En als dat niet lukt, dan biedt het verhaal Philip Morris in ieder geval regelmatig de kans op sluikreclame in de media.

Tabakssticks zijn ook schadelijk

Uit de Memorie van toelichting bij de wetswijziging die volgende week in de Kamer wordt behandeld, wordt duidelijk dat staatssecretaris Blokhuis zich niet door de argumenten van Philip Morris of andere tabaksfabrikanten laat beïnvloeden. Het document is ondertussen glashelder over de redenen waarom alternatieve rookwaren onder de Tabakswet moeten worden gebracht.

Op basis van onderzoek van het RIVM wordt daarin gesteld dat “in de emissies van tabakssticks, die verhit worden met het daarvoor bedoelde apparaat, schadelijke stoffen aanwezig zijn”. Het gaat dan om “onder meer nicotine, kankerverwekkende stoffen en andere schadelijke stoffen zoals propyleenglycol, glycerol, aldehyden nitrosamines en metalen”. Deze stoffen kunnen luchtwegproblemen veroorzaken en bijvoorbeeld longcellen beschadigen van zowel gebruikers als omstanders.

Niet roken is het gezondst

De Memorie van toelichting verwijst ook naar RIVM-onderzoek van vorig jaar, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Risk Analysis, waarin de gezondheidsschade van traditionele en alternatieve tabaksproducten met elkaar is vergeleken. Daarin werd volgens de Memorie van toelichting geconcludeerd “dat het verhitte tabaksproduct tot een 10 à 25 keer lagere blootstelling aan kankerverwekkende stoffen zou leiden dan sigaretten. Het RIVM vindt echter dat deze uitkomst met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd moet worden, omdat niet alle in tabak aanwezige stoffen zijn onderzocht. De stoffen die gemeten zijn komen in minder grote hoeveelheden voor in de rook van verhitte tabak dan in sigarettenrook, terwijl er ook stoffen zijn die juist in grotere hoeveelheden voorkomen in de rook van verhitte tabak.”

De onderzoekers concluderen daarom dat rokers die overstappen op verhitte tabak een betere levensverwachting hebben dan wanneer ze traditionele sigaretten blijven roken, maar helemaal niets roken is nog altijd het beste voor iemands gezondheid. “Hoewel verhitte tabak waarschijnlijk minder schadelijk is dan tabakssigaretten zijn in álle tabaksproducten schadelijke stoffen aanwezig waardoor elk tabaksproduct ongezond is bij langdurig gebruik.”

Onheuse en ongeoorloofde reclame

Alle reden dus om alternatieve rookwaren onder het regime van de Tabakswet te brengen en om te doorzien dat Philip Morris met de Unsmoke-campage op onheuse en ongeoorloofde manier reclame maakt voor zijn producten. Politiek en de handhavende inspectie dienen hier paal en perk aan te stellen. Het Nederlandse beleid moet gericht zijn op het bewerkstelligen van een rook- en nicotinevrije generatie. Alternatieve rookwaren passen daar niet bij. Want of je van de tiende of de zevende verdieping naar beneden wordt gegooid, het dodelijk eindresultaat is hetzelfde.

UPDATE 05-05-2021

De NVWA onderzoekt of sigarettenfabrikant Philip Morris het verbod op tabaksreclame heeft overtreden, zo meldt de NOS.

UPDATE 22-05-2021

Philip Morris weet van geen ophouden en heeft nu op de Amsterdamse nieuwszender AT5 een doorlopende reclamecampagne over Unsmoke. Zie afbeelding hieronder. AT5 moet wel erg in geldnood zitten, dat ze met Philip Morris in zee gaan. Er is door de gezamenlijke gezondheidsfondsen een klacht ingediend bij de NVWA, boven op de klacht die daar al liep over de Telegraaf-advertentie.