In de wildwestwereld van rookstophulp-bedrijven ontbreekt adequaat toezicht. Sommige bedrijven schrijven zelfs medicijnen voor zonder dat een arts degene die wil stoppen heeft gesproken of diens medische voorgeschiedenis kent, zo toonde Reporter Radio aan.

Door de webredactie

In Nederland kunnen mensen die hulp zoeken bij het stoppen met roken zonder een arts te zien gevaarlijke antidepressiva en andere medicijnen voorgeschreven krijgen. Bedrijven die deze middelen aanbieden staan ingeschreven in het Kwaliteitsregister Stoppen met Roken. Dat blijkt uit een reportage van NPO Radio 1 Reporter Radio die afgelopen zondag werd uitgezonden.

Eerder wees TabakNee er al op dat de organisatie van de rookstophulp in Nederland aan revisie toe is omdat er in de sector sprake is van wildgroei, onoordeelkundig handelen en kwakzalverij. Reporter heeft geput uit dit artikel en de reportage heeft dan ook dezelfde strekking. Verslaggeefster Karlijn ten Cate toog onder meer naar een bijeenkomst van Hugo Hairwassers, die beweert rokers in vier uur van het roken af te helpen. Ook over Hairwassers heeft TabakNee eerder uitvoerig bericht. De kern van zijn aanpak: mensen overtuigen dat ze moeten stoppen met kennis over roken en de tabaksindustrie.

Kwaliteitsregister

Het veld van aanbieders van rookstophulp is heel divers: dat gaat van rookstopcoaches binnen de muren van medische instellingen tot behandelaars die het met acupunctuur, hypnose, elektrotherapie of rookstopvitamines proberen. Om voor vergoeding via zorgverzekeraars in aanmerking te komen moeten de behandelaars in het Kwaliteitsregister Stoppen met Roken ingeschreven staan. Aanbieders van acupunctuur, hypnose, elektrotherapie of rookstopvitamines staan daar overigens niet in. Om in het register te worden opgenomen moeten behandelaars bewezen effectieve methodes gebruiken. Bovendien moeten ze een basisopleiding hebben gevolgd.

Maar als Reporter Radio Mirjam de Kleijn van het register voorlegt dat zo’n opleiding ook drie of vier dagen kan duren, kan deze niet veel meer dan stamelen dat ze nu bezig zijn het register nog eens kritisch te doorlopen. “Vorig jaar hebben we een paar honderd aanbieders uit het register gegooid,” stelt zij.
Verslavingsarts Robert van de Graaf, die onlangs met het ziekenhuis in Assen een rookstoppoli opende, waarschuwt dat de kwaliteit van aanbieders van rookstophulp enorm wisselt. “Er is geen zicht op hoe mensen werken en hoe mensen georganiseerd zijn,” zegt hij. “De rookstopcoachwereld is een grote brij van een paar duizend mensen, waarvan je als roker niet weet of je wel krijgt waar je recht op hebt.”

Gevaarlijke medicijnen

Vervolgens roert de reportage het feit aan dat sommige rookstopcoaches medicijnen aanbieden, van het bekende Champix tot een antidepressivum als Nortriptyline en zelfs een illegaal middel als Tabex.
“Het is goed dat er medicijnen zijn,” zegt Van de Graaf, “maar de basis is een goede verslavingszorg. Medicatie kan helpen om de behandeling nog effectiever te maken. Maar dit soort middelen zijn geen snoepjes en ze kunnen alleen door een arts worden voorgeschreven die het gebruik ervan ook begeleid.”

De Reporter-reportage toont vervolgens aan dat bijvoorbeeld via het bedrijf MediPro het niet ongevaarlijke Nortriptyline wordt voorgeschreven, zonder dat een arts de persoon die wil stoppen ook maar heeft gesproken. Ten Cate, die zich als stopper voordoet, krijgt het recept voor de pilletjes thuisgestuurd, na een kort gesprek met de rookstopcoach en het invullen van een formulier.

Suïcidegevaar

Juist bij Nortriptyline is het van belang om te weten wat de psychische voorgeschiedenis van iemand is, omdat het middel ernstige bijwerkingen kan hebben. Als er in de voorgeschiedenis sprake is geweest van suïcidaal gedrag dan kan het middel daar opnieuw toe aanzetten. Ook bij jongeren onder de 25 kan Nortriptyline suïcidegevaar opleveren. Vandaar dat mensen in deze groepen bij gebruik van het middel extra moeten worden begeleid.

Ten Cate is jonger dan 25, maar kreeg het middel toch voorgeschreven. Naar een medische voorgeschiedenis werd niet gevraagd. Wanneer zij de verslavingsarts Bert van Staveren, verbonden aan MediPro, die zonder Ten Cate zelf te spreken het recept uitschreef, hiermee confronteert, verdedigt deze zich door te beweren dat het onzinnig is om alle bijwerkingen van een medicijn te benoemen. “Dan ben je drie kwartier aan het oplezen.”

Inspectie aan zet

De Kleijn van het Kwaliteitsregister Stoppen met Roken reageert met de mededeling dat er eerder met deze arts een gesprek is geweest en dat dat klaarblijkelijk nog eens moet gebeuren. Meer kan ze echter niet doen, want onoordeelkundig medisch handelen is de verantwoordelijkheid van de Inspectie voor de Volksgezondheid.
De Inspectie reageert met de mededeling: “De geneesmiddelenwet verbiedt nadrukkelijk het voorschrijven van medicatie als de voorschrijver de patiënt niet kent of de patiënt nooit persoonlijk heeft ontmoet of de medicatiehistorie niet beschikbaar heeft.”

Verslavingsarts Van Staveren geeft in de uitzending echter aan dat hij in de meeste gevallen de patiënten van MediPro zelf niet spreekt, maar dat het contact via de rookstopcoach loopt. Alle reden dus voor de inspectie om in actie te komen. De rookstopwereld moet, zo blijkt opnieuw uit deze uitzending van Reporter, hoognodig op de schop.