Tabaksproducten met een nieuwe technologie die ‘heat-not-burn’ wordt genoemd, zoals de onlangs door Philip Morris geïntroduceerde IQOS, bevatten dezelfde kankerverwekkende stoffen als gewone sigaretten. Zij zijn in potentie net zo schadelijk voor de gezondheid. Dat blijkt uit een onderzoek waarvan de resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA werden gepubliceerd.

Door de webredactie

Philip Morris kondigde vorig jaar met veel tamtam de heatstick aan, een sigaret die in het apparaatje IQOS moet worden gedaan waardoor tabak verhit in plaats van verbrand wordt. Philip Morris noemt dit heat-not-burn-technologie. “Een revolutionaire technologie die tabak verhit zonder het te verbanden, die je de ware smaak van tabak geeft, zonder rook, as en met minder stank.” Maar de rook die vrijkomt bij heatsticks en IQOS bevat dezelfde schadelijke elementen als conventionele sigarettenrook. Dat blijkt uit onderzoek van het Institute of Primary Health Care aan de Zwitserse Universiteit van Bern, uitgevoerd door Reto Auer en gepubliceerd in het belangrijke wetenschappelijke tijdschrift JAMA.

Gratis reclame

Philip Morris dacht zelf met de heatstick de heilige graal op de markt te hebben gebracht. De topman van de Marlboro-producent stelde zelfs dat zij op termijn zouden stoppen met productie van de gewone sigaret als alle rokers over zouden stappen op de heatstick. De heatstick is volgens Philip Morris veel minder slecht voor de gezondheid en het bracht hiervoor als ‘bewijs’ de resultaten van eigen onderzoek naar buiten. Het nieuws ging de hele wereld over. Gratis reclame voor Philip Morris, die het apparaatje al snel beschikbaar wilde maken en dat inmiddels in negentien landen ook heeft gedaan.

Ook in Nederland

Volgens de fabrikant zelf zijn er al twee miljoen rokers overgestapt en zijn de heatsticks vooral populair in Japan. Ook in Nederland is de IQOS sinds 1 maart te koop, volgens De Levensmiddelenkrant eerst alleen via tabaksspeciaalzaken maar nu ook via tankstations. Supermarkten moeten later volgen. Rokers moeten naast het IQOS-apparaatje de heatsticks los aanschaffen. Beiden zijn niet goedkoop: kassa voor de tabaksgigant. In een uitzending van Nieuwsuur verdedigde tabakstopman Robert Wassenaar de heatsticks nog tegenover Pauline Dekker van Stichting Rookpreventie Jeugd, die haar bedenkingen over het nieuwe product kenbaar maakte.

‘Gezond’

Nu is uit onafhankelijk onderzoek gebleken dat heatsticks helemaal niet zo ‘gezond’ zijn als Philip Morris doet voorkomen. De heatstick bevat weliswaar 84 procent van de nicotine die in normale sigaretten zit, maar de rookuitstoot bevat dezelfde kankerverwekkende stoffen als die van de gewone sigaret. Wat de langetermijneffecten van het gebruik van de heatsticks zijn, hebben de onderzoekers uiteraard niet kunnen onderzoeken, daarvoor is het product te nieuw en is er te weinig bekend over de effecten van langdurig gebruik. Maar het feit dat dit onderzoek vaststelt dat de uitstoot van de heatstick in hoge mate overeenkomt met die van een gewone sigaret, is voldoende om alarmbellen te doen afgaan: tabak is en blijft tabak, hoe je het ook gebruikt, verbrandt of verhit, met alle nare risico’s voor de gezondheid van dien.

Consumentenmisleiding

Als de onderzoekers gelijk hebben, dan is dit het zoveelste geval van consumentenmisleiding. Eerder gebeurde dat bijvoorbeeld door onterecht ‘light’ op tabaksverpakkingen te zetten. Daarmee deed Philip Morris voorkomen alsof er minder slechte stoffen in de light-sigaretten zaten, terwijl dat niet het geval was. Sterker nog, het tegendeel bleek waar te zijn: er zijn ventilatiegaatjes in de filters van light-sigaretten aangebracht die de machines misleidden die de hoeveelheden aan chemicaliën meten die in de sigarettenrook zit. Ook ‘light’-sigaretten bleken ernstige vormen van longkanker te kunnen veroorzaken.

Chemicaliën

Mitchell Katz, editor van JAMA, waarschuwde in een redactioneel commentaar de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA), die op dit moment bekijkt of de heatstick op de Amerikaanse markt gebracht mag worden. Hij schrijft: “Ze zijn slecht voor je gezondheid omdat er chemicaliën vrijkomen die kanker veroorzaken en ik hoop dat de FDA ze om die reden niet goed zal keuren. Als de FDA de verkoop van deze producten wel goedkeurt, moeten bestaande rookverboden aangepast worden en ook voor deze producten gaan gelden.”

Geen autorisatiesysteem

In Nederland is er helaas geen orgaan dat tabaksproducten eerst moet goedkeuren voor ze op de markt worden gebracht. Hier mag er dus vrijelijk door de industrie met de roker geëxperimenteerd worden. TabakNee pleitte al eerder dat het goed zou zijn om een autorisatiesysteem op te zetten, zodat schadelijke producten als de heatsticks niet direct verkocht kunnen worden zonder dat duidelijk is wat de gevolgen zijn. Hierover is ook in de Tweede Kamer gesproken.
Hoe hard strikte toelatingsregels nodig zijn om de consument te beschermen blijkt opnieuw uit dit Zwitserse onderzoek.