OPINIE

Nederland kent een autorisatiesysteem voor nieuwe voedingsmiddelen die op de markt komen, maar vreemd genoeg niet voor nieuwe tabaksproducten. Staatssecretaris Van Rijn is tegen een goedkeurings- of vergunningensysteem voor tabak, zo bleek in een debat in de Tweede Kamer over de Tabaks- en Rookwarenwet op 19 januari jl. Hij zegt het risico niet te willen lopen dat de overheid een product goedkeurt dat na verloop van tijd toch schadelijk blijkt te zijn. Een drogredenering, waarbij hij uit het oog verliest dat hij daarmee de consument overlevert aan het verdienmodel van de tabaksindustrie.
Door Frits van Dam

Geen harde criteria

In Nederland mag iedere tabaksproducent een nieuw product op de markt brengen. De enige voorwaarde is dat zes maanden vóór de lancering, de productgegevens worden geregistreerd bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) die belast is met de handhaving van de Tabakswet. Harde criteria waar deze productgegevens aan moeten voldoen zijn er niet.

Geen eisen

Tijdens een debat in de Tweede Kamer van 19 januari 2017 over aanpassing van de Tabakswet waarin ook de heatstick van Philip Morris aan de orde kwam, reageerde SP-Kamerlid Henk van Gerven hier verbijsterd op: “De staatssecretaris stelt dat er geen zicht is op de kwaliteit en correctheid van de geregistreerde data in het eigen registratiesysteem van producent en importeur. Ik vind dat nogal schokkend, moet ik zeggen. Waarom worden er geen eisen gesteld aan de registratiesystemen van producenten en importeurs? Aan de hand waarvan controleert de NVWA dan de kwaliteit en de correctheid van de geregistreerde data?”
CU-Kamerlid Carla Dik-Faber vond het ook een vreemde zaak en vroeg om een toelichting: “Een concreet voorbeeld is de heatstick, die zes maanden voor de introductie aangemeld had moeten worden bij de NVWA. Wat gebeurt er dan? Is die aanmelding gebeurd? Wordt zo'n product helemaal onderzocht? Wordt er dan een besluit genomen om het al of niet toe te laten tot de Nederlandse markt? Zo zou het volgens mij moeten.”

Terughoudend

Staatssecretaris Van Rijn bevestigde de aanmelding van de heatstick maar liet weten dat Dik-Fabers veronderstelling niet klopt. Hij ziet een goedkeuringssysteem ook niet zo een, twee, drie zitten: “Ik zou terughoudend zijn met een goedkeuringsprocedure voor producten waarbij je er later achter komt dat er toch schadelijke effecten zijn die je bij de goedkeuring niet hebt kunnen voorzien.”
Een drogredenatie. En des te opmerkelijker als je bedenkt dat er voor voedingsmiddelen sinds jaar en dag wél een autorisatiesysteem bestaat. Dat vindt de staatssecretaris blijkbaar niet vreemd. Het zou toch te gek voor woorden zijn als er géén goedkeuringsprocedure gestart wordt voor bijvoorbeeld een nieuw soort yoghurt, omdat dat product in de toekomst onvoorzien maag/darm problemen zou kunnen geven. En als je er zo tegen aan kijkt kan het College ter beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) ook wel opgeheven worden.

Ongefundeerde claims

Dik-Faber merkte in het debat terecht op dat door deze terughoudende opstelling van de overheid de fabrikant in staat wordt gesteld ongefundeerde claims te maken. Dit gebeurde al bij de heatstick, waarvan Philip Morris direct claimde dat het product 90% minder schadelijk zou zijn dan de gewone sigaret, zonder dat die bewering door onafhankelijk onderzoek werd gestaafd.

Onafhankelijk

Het ligt het meest voor de hand om een autorisatiesysteem te ontwikkelen zoals het CBG dat hanteert. Dit College beoordeelt en bewaakt de werkzaamheid, risico's en kwaliteit van geneesmiddelen voor mens en dier, maar beoordeelt ook de veiligheid van nieuwe voedingsmiddelen. Het CBG is een zelfstandig bestuursorgaan dat weliswaar onder de Rijksoverheid valt, maar onafhankelijk beslist over de toelating en bewaking van nieuwe geneesmiddelen. Zij baseren hun beslissingen namelijk op onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en het oordeel van deskundigen.

Greep

Een vergelijkbaar systeem voor nieuwe tabaksproducten zou de overheid weer greep kunnen geven op de tabaksindustrie en de schadelijke gevolgen van hun producten voor de volksgezondheid. Door geen actie te ondernemen op dit terrein, zegt de overheid in feite tegen de tabaksindustrie: ‘Ga je gang maar. We merken wel of het schadelijk is’. Het kind van de rekening is de consument.

Onderzoek

Kamerlid van Gerven van de SP diende tijdens het debat een motie in waar hij de regering vraagt om onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een autorisatiesysteem voor nieuwe tabaksproducten. Deze motie werd met een ruime meerderheid aangenomen!
"De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat er nog steeds nieuwe soorten tabaksproducten op de markt komen, ondanks de schadelijkheid van tabaksproducten voor de volksgezondheid; overwegende dat de volksgezondheid beter beschermd kan worden als nieuwe soorten tabaksproducten verplicht onderhevig moeten zijn aan een goedkeuringsprocedure voordat ze op de markt komen; verzoekt de regering om, onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor het instellen van een goedkeuringsprocedure voor nieuwe soorten tabaksproducten, en gaat over tot de orde van de dag".