UPDATE 30-11-2016

De heatstick zit volgens tabaksfabrikant Philip Morris ergens tussen een e-sigaret en een gewone sigaret in. Het nieuwe tabaksproduct moet komend voorjaar op de Nederlandse markt verschijnen, meldt NRC Handelsblad. Mag een fabrikant eigenlijk zomaar een nieuw verslavend product introduceren?

Door de webredactie

Tabaksfabrikant Philip Morris probeert met een nieuwe zet nog een groter gedeelte van de nicotinemarkt voor zich te winnen. Na de gewone sigaret en het overnemen van producten rond de e-sigaret, komt de Marlboro-producent met de heatstick, een kleine sigaret die vergezeld gaat van een elektronisch apparaatje. De sigaret gaat het apparaatje in, maar het mondstukje blijft er uit hangen. Met een druk op de knop wordt het apparaatje aangezet en warmt het zich op. De nicotine die in de sigaret zit wordt daarmee verhit en niet verbrand. Een cruciaal verschil, zo meldt de tabaksfabrikant. Philip Morris zelf stelt dat er zo veel minder giftige stoffen vrij komen dan bij het normaal roken van een sigaret, waardoor de heatstick minder slecht voor de gezondheid zou zijn.

Nicotine-opname

Directeur Robbert Wassenaar (een welbekende naam voor de lezers van deze site) zei tegen NRC Handelsblad : “Met deze sigaret bereik je na een trekje dezelfde snelle nicotine-opname als met een klassieke sigaret. Maar in de damp zitten volgens onze onderzoeken ruim 90 procent minder schadelijke stoffen. Ja, ik geef toe: in de damp zitten nog steeds schadelijke stoffen en ook verhoogt nicotine je bloeddruk. Maar dit kan de risico’s verminderen voor mensen die niet kunnen of willen stoppen.”

Al in 2014 meldde TabakNee over de ontwikkeling van de heatstick, een zogenaamde ‘heat-not-burn’-sigaret, waarvoor Philip Morris een patent had opgekocht van de Amerikaanse professor Jed Rose. Rose geeft leiding aan het Duke Center for Smoking Cessation, een instituut dat zich volledig wijdt aan onderzoek naar stoppen met roken. Volgens de website is het centrum zelfs "toegewijd aan het beëindigen van rookverslaving" en verbonden aan de Amerikaanse Duke University. Het centrum ontving al meer dan 35 miljoen dollar subsidie van Philip Morris.

Kritisch

Uit de woorden van Robbert Wassenaar blijkt vooral dat de heatstick niet is bedoeld voor de mensen die een mogelijkheid zoeken om te stoppen met roken. Nee, het is “voor de mensen die niet kunnen of willen stoppen”, maar wél minder schadelijke stoffen binnen willen krijgen. Reinskje Talhout, senior onderzoeker van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), zei tegen NRC Handelsblad dat er inderdaad minder schadelijke stoffen in de damp van de Heatstick lijken te zitten. Toch is ze kritisch: “Het zit wat dat betreft tussen een gewone sigaret en een e-sigaret in. Maar het kan zomaar zo zijn dat mensen dit naast hun gewone sigaret gaan gebruiken, of dat niet-rokers ermee beginnen.”

Ook arts Esther Croes van het Trimbos-instituut benadert het nieuwe product sceptisch: “Het is zo dat we niet voor iedereen een goed antwoord hebben gevonden hoe we mensen kunnen laten stoppen met roken, wellicht dat dit product daarbij kan helpen. Maar we weten nog gewoon te weinig over de effecten op lange termijn van dit product. En als er sprake is van evenveel nicotine als bij een klassieke sigaret, blijven de gebruikers dus verslaafd.”

Verslavend

Het ingewikkelde aan de lancering van de heatstick is dat de tabaksindustrie, waarbinnen Philip Morris wereldwijd een van de grootste spelers is, de ingrediënten van sigaretten door de jaren heen zo heeft veranderd dat sigaretten twee keer zo verslavend zijn geworden. Bovendien heeft diezelfde tabaksindustrie er altijd alles aan gedaan om schadelijke gevolgen van roken te bagatelliseren. Pas toen ze niet anders meer konden dan toegeven dat roken slecht is voor de gezondheid en ook kankerverwekkend is, gaven ze dat toe, zij het schoorvoetend.

De marketing van tabaksfabrikanten is er altijd op gericht geweest om vooral jonge mensen verslaafd te laten worden. Hoe jonger je begint, hoe moeilijker het is om later te stoppen: een klant voor het leven die een flinke prijs betaalt met zijn gezondheid. En nu komt een van die tabaksfabrikanten met een ‘oplossing’ voor het gezondheidsprobleem dat ze gecreëerd hebben onder hun vaste, want zeer verslaafde, klanten: een manier van roken die minder schadelijk zou moeten zijn. Maar studies naar de langetermijneffecten van het gebruik van de Heatstick zijn er dus (voorlopig nog) niet.

De roker die niet kan stoppen omdat de fabrikant de sigaret zo verslavend heeft gemaakt, moet nu kennelijk diezelfde fabrikant op zijn blauwe ogen vertrouwen: neem dit maar lieve klant, dat is veel beter voor je. Je hoeft alleen maar te investeren in een apparaatje en de door ons speciaal vervaardigde sigaretten…

Kassa

In Japan, waar de heatsticks al op de markt zijn, betaal je ongeveer 75 euro voor het apparaatje en kost het pakje sigaretten net zoveel als een gewoon pakje sigaretten: kassa voor de tabaksfabrikant. Volgens de Tobacco Reporter (het lijfblad van de tabaksindustrie) zijn de apparaatjes daar niet aan te slepen. De fabrikant heeft er alle vertrouwen in dat de heatstick een succes zal worden. Dat moet ook wel, want er is al grof geïnvesteerd in deze nieuwe vorm van roken. Volgens NRC Handelsblad heeft Philip Morris voor 2017 alvast 1,5 miljard euro gereserveerd voor de verdere ontwikkeling van alternatieve rookproducten.

Mag dat?

De heatstick-lancering komend voorjaar brengt ook een andere vraag met zich mee: mag iedereen zomaar een zeer verslavend product op de markt brengen?
TabakNee vroeg aan de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), die belast is met het handhaven van de Tabakswet, wat hier de regels voor zijn. Vooralsnog lijkt de NVWA meer tijd nodig te hebben om dat uit te zoeken.

Kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie) heeft in ieder geval aan TabakNee laten weten hierover Kamervragen te zullen stellen.

UPDATE 30-11-2016: De directeur van Philip Morris heeft tegen de BBC gezegd dat hij zo blij is met de heatstick dat hij hoopt nu met overheden te kunnen gaan samenwerken om de gewone sigaret mogelijk uit te faseren. De voorzitter van de Britse antirookorganisatie ASH heeft daarop gereageerd dat dat een mooi voornemen is maar dat als Philip Morris dat echt meent, ze zou moeten stoppen met de promotie van gewone sigaretten gericht op jongeren in derde wereldlanden. Daar zijn nog weinig antirookmaatregelen ingevoerd en is het aantal jonge rokers nog altijd stijgende.