Vape-influencers

Alle influencers die zich laten betalen voor promotie van vapes op sociale media zijn gewetenloze handlangers van de nicotine-industrie. In maart vroeg Artsen Slaan Alarm aandacht voor de promotie via sociale media van e-sigaretten die medeoorzaak is van de plotselinge populariteit van wegwerp-vapes. ‘Help je de dodelijke tabaksindustrie? Of help je de artsen?’, was de slogan van de campagne waarin artsen influencers direct aanspraken op hun verantwoordelijkheid. Sommigen gaven gehoor aan de oproep en besloten te stoppen met het tonen van e-sigaretten in hun video’s. Anderen trokken zich er niks van aan en dragen de loden last van medeverantwoordelijkheid aan nicotineverslavingen van jonge mensen.

Ole Heil

De Loden Last is voor mensen of organisaties buiten de tabaksindustrie. Daar rekenen we ook personen toe die de overstap maken naar de industrie. Voormalig woordvoerder op het ministerie van VWS, Ole Heil, verraste in mei zijn oud-collega’s toen bleek dat hij pr-directeur bij Philip Morris was geworden. Zelf praatte hij deze stap meteen als een volleerd tabakslobbyist goed met een al te hypocriet statement: “Aan de slag gaan bij een tabaksbedrijf, met een achtergrond bij VWS, is logischer dan het lijkt.” PMI heeft zich immers, stelt Heil, “net als VWS als doel gesteld om een rookvrije toekomst te realiseren.”

Actief VVD-lid Heil was van 2012 tot 2019 woordvoerder op VWS voor achtereenvolgens de ministers Edith Schippers en Bruno Bruins. Na voormalig VWS-minister Elco Brinkman, die commissaris bij PMI werd, en oud-VWS-ambtenaar Jos Draaijer, die ging lobbyen voor PMI, heeft de tabaksfabrikant dus opnieuw iemand uit de draaideur van het ministerie op weten te vangen.

Harry Mens

In zijn tv-programma Business Class bood Harry Mens op 22 oktober 2023 het podium aan Philip Morris-directeur Miguel Matos, die enkele ‘kritische’ vragen pareerde met een glad marketingverhaal. Ondernemer en presentator Mens vertelde in de uitzending dat hij Matos was tegengekomen tijdens de Grand Prix van Zandvoort, waar Philip Morris als sponsor van Ferrari een viplounge heeft om gasten te fêteren. Door de ontmoeting te vermelden deed Mens het voorkomen alsof hij Matos zelf had uitgenodigd, omdat hij geïnteresseerd was geraakt in het verhaal over de transformatie die Philip Morris zegt door te maken. Ook stelde Mens aan het begin van het interview dat het een moeilijk verhaal zou worden, dat hij zelf had gerookt, met moeite was gestopt en Matos kritisch zou bevragen. Maar de in onhandig Engels gestelde vragen misten elk doel bij de tabaksman, die de kans kreeg een reclamespot van 10 minuten te vullen. Volgens Business Class niet door PMI betaald, maar TabakNee denkt er het zijne van.

Gerard van den Tweel

Albert Heijn-multifranchiser Gerard van den Tweel is een van die supermarkteigenaren die besluit om het verbod op verkoop van rookwaren in de supermarkt, dat op 1 juli moet ingaan, te omzeilen door naast zijn winkels aparte tabakszaken te openen. In Nijkerk is de eerste tabakszaak al geopend naast de supermarkt. Van den Tweel exploiteert verder AH-supermarkten in Bennekom, Voorthuizen, Woudenberg, Kortenhoef en op de Campus Diemen Zuid, en een zelfstandige supermarkt in Buurse. Dit jaar komen daar nog AH-winkels in Klazienaveen en Nijkerkerveen bij en er wordt gezocht naar twee nieuwe locaties in Drenthe. Naast vijf van de AH-winkels zijn ook Gall & Gall-slijterijen gevestigd, en in Nijkerk is ook een Etos van Van den Tweel. Zakenblad Quote zette de retailondernemer met een vermogen van 255 miljoen euro op plek 231 in de Quote-500.

Van den Tweel opende de eerste aparte tabaksspeciaalzaak “omdat de behoefte er nou eenmaal is.” Albert Heijn, dat de tabaksverkoop in de eigen winkels op 1 januari stopte, probeert zijn franchisers te bewegen geen aparte tabakszaken te openen. Van den Tweel: “Wij als ondernemers kijken echter naar de behoefte en zolang die er is, kijk je naar mogelijkheden.”

Via Nederland

De branchevereniging van de Nederlandse communicatiebranche (adverteerders en reclamebureaus) zag er geen been in om in oktober tijdens een debat over de rol van de sector bij de transitie naar een duurzame wereld in De Balie in Amsterdam het podium te geven aan commercieel directeur van Philip Morris Benelux Rudi van Kleeff. Op vragen van TabakNee over deze uitnodiging antwoordde Via Nederland dat het volstrekt helder is dat de marketingbranche niet voor de tabaksindustrie moet werken. Maar “iemand een podium geven wil nog niet zeggen dat we ermee instemmen.” Dat neemt niet weg dat Van Kleeff ex cathedra zijn verhaal over de ‘transitie’ van Philip Morris kon verkondigen.

Eerder was PMI ook al uitgenodigd voor de branchebijeenkomsten Koffiedik Kijken en NIMA Marketing Day, wat toen tijdig door proteststemmen kon worden tegengehouden. Dat PMI begin dit jaar toch weer was uitgenodigd voor een bijeenkomst van Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Commerciële Communicatie over ‘purpose’, laat zien dat de reclamewereld tabaksfabrikant Philip Morris als een ‘normale’ gesprekspartner blijft zien. Maar elk optreden van deze firma, hoe kritisch begeleid ook, is promotie en die is in Nederland verboden.

René Moerland

In november werd bekend dat René Moerland, net vier jaar NRC-hoofdredacteur, uitgever zou worden van Euractiv, een Europese nieuwssite die zich door tabaksfirma’s Philip Morris en Japan Tobacco laat betalen voor zogenaamde branded content. De website was eerder dat jaar overgenomen door Mediahuis, de Belgische uitgeverij die ook NRC uitgeeft. Moerland werd meteen al ingeschakeld om te adviseren over hoe de website tot “een belangrijke journalistieke speler in het Europese politieke veld” te maken. Per 1 januari 2024 maakte hij definitief de overstap. Sindsdien verschenen alweer twee door PMI betaalde items op Euractiv. Dan ben je geen ‘politieke speler’ maar een lobbyvehikel voor een dodelijke industrie.