Een halfjaar later dan was voorzien zal per 1 juli van dit jaar de maatregel ingaan die neutrale verpakkingen verplichtstelt voor sigaren en e-sigaretten. Het kabinet wil daarmee ook deze rookwaren minder aantrekkelijk maken, met name voor jongeren.

Door de webredactie

Vanaf 1 juli mogen sigaren en e-sigaretten alleen nog worden verkocht in neutrale verpakkingen. De Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) waarmee dat wordt geregeld is vorige week in het Staatsblad gepubliceerd. Het ontwerpbesluit werd nog door demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS, CU) kort voor het aantreden van het kabinet Schoof naar de Kamer gestuurd. Toen was het streven om de maatregel per 1 januari 2025 in te laten gaan. Dat blijkt nu een halfjaar later te zijn.

Sigaretten en shag hebben al sinds 2020 verplicht een neutrale verpakking. Tegen een groenbruine achtergrond mogen daarop, naast de wettelijk voorgeschreven gezondheidswaarschuwingen, de merknaam en merkvariant alleen in een standaardletter worden vermeld. Hetzelfde gaat nu ingevoerd worden voor sigaren en e-sigaretten.

Het doel van de maatregel is om de rookwaar met name voor jongeren onaantrekkelijker te maken. Het kabinet, meldt de Memorie van Toelichting bij het AMvB, maakt zich zorgen over de toenemende populariteit van e-sigaretten onder jongeren en vreest dat ook sigaren, en dan met name de dunne cigarillo’s, steeds meer in de belangstelling zullen komen van jongeren. In het buitenland is die trend al waarneembaar.

Aantrekkingskracht verpakkingen is groot

Logo’s, felle kleuren en ‘glitter en glamour’ op verpakkingen van rookwaren zijn marketinginstrumenten die hun uitwerking op consumenten, in het bijzonder jongeren, niet missen. “De aantrekkelijkheid van deze verpakkingen is een van de aspecten die een rol speelt bij het beginnen en voortzetten van gebruik van tabaksproducten en elektronische dampwaar door jongeren”, stelt de Memorie van Toelichting. Daarbij wordt verwezen naar studies in de wetenschappelijke tijdschriften JAMA en Tobacco Control.

De neutrale verpakkingen zullen vooral effect sorteren in tabaksspeciaalzaken, die uitgezonderd zijn van het uitstalverbod, wat wel geldt voor gemakszaken en pompstations. In de speciaalzaken zullen vanaf 1 juli ook de verpakkingen van e-sigaretten en sigaren de consument niet meer in verleiding kunnen brengen. Dat is extra van belang omdat recent bleek dat minder dan de helft (44 procent) van de speciaalzaken de leeftijdsgrens voor aankoop van tabaksproducten naleeft.

Liefst verkoop via apotheek

De precieze uitwerking van de maatregel, met beschrijvingen van de voorschriften voor de verpakkingen per productsoort, volgt in een ministeriële regeling. Maar te verwachten valt dat zo veel mogelijk wordt aangesloten bij de regels die zijn voorgeschreven voor sigaretten en shag. De verpakkingseisen gaan gelden voor e-sigaretten met en zonder nicotine, voor navulverpakkingen en onderdelen van e-sigaretten zoals patronen, reservoirs, cartridges en eventuele losse mondstukken.

Opvallend element in de toelichting, die is ondertekend door staatssecretaris Vincent Karremans (VWS, VVD), is een opmerking die volgt op de zorgen over het toenemend gebruik onder jongeren van e-sigaretten en de cijfers over gelijktijdig gebruik van e-sigaretten en sigaretten (duaal gebruik). Het Trimbos-instituut vond dat in 2023 69 procent van de jongeren die afgelopen maand een e-sigaret hadden gebruik ook een sigaret had gerookt. De staatssecretaris schrijft vervolgens: “Uitgaande van het voorzorgsprincipe is de Nederlandse volksgezondheid het meest gebaat bij ontmoediging van e-sigaretten als consumentenproduct (genotsmiddel). Het product zou in combinatie met gedragsmatige ondersteuning als receptgeneesmiddel beschikbaar gemaakt kunnen worden voor de groep rokers die het echt niet lukt om te stoppen met roken met behulp van medicatie of nicotine-vervangende middelen.” Hierbij wordt verwezen naar de Factsheet Elektronische sigaretten 2023 van het Trimbos-instituut.

Verkoop bij de apotheek is voorlopig niet aan de orde. Om het e-sigaretgebruik te beperken is op 1 januari 2024 het smaakjesverbod ingevoerd, gevolgd door het verbod op verkoop op afstand (1 juli 2024). In 2026 zullen e-sigaretten alleen nog bij tabaksspeciaalzaken mogen worden verkocht. De consultatieronde voor dat voorstel is net afgerond. En daar zullen ze dan alleen in neutrale verpakkingen verkocht mogen worden.