Niet in 2025, maar pas in 2026 zijn e-sigaretten alleen nog te koop in tabaksspeciaalzaken. De wet waarin ook de afbouw van tabaksverkooppunten wordt geregeld is te complex om die al voor 2025 rond te hebben, schrijft staatssecretaris Van Ooijen aan de Kamer.

Door de webredactie

De verkoop van e-sigaretten wordt pas in 2026 voorbehouden aan tabaksspeciaalzaken, in plaats van in 2025 zoals eerder aangekondigd. Dit heeft staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, CU) vorige week per brief laten weten aan de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel waarin deze regel wordt vastgelegd is volgens Van Ooijen “een complex voorstel waarmee tegelijkertijd het aantal verkooppunten van tabak in een aantal stappen verder afgebouwd wordt. Vanwege de complexiteit van het voorstel is het niet haalbaar om dit vanaf 2025 in werking te laten treden. Het kabinet richt er dan ook op dat de verkoop van elektronische dampwaar in 2026 alleen nog kan plaatsvinden in speciaalzaken.”

De vertraging betekent dat e-sigaretten nog een jaar langer verkrijgbaar blijven in gemakszaken en allerlei andere winkels die het minder nauw nemen met de leeftijdsgrens en ook, zoals onlangs werd aangetoond, nog steeds e-sigaretten met smaakjes verkopen. E-sigaretten, dus ook wegwerp-vapes, mogen sinds 1 januari alleen nog worden verkocht met tabakssmaak.

De maatregel waarmee e-sigaretten alleen nog in speciaalzaken mogen worden verkocht, is klaarblijkelijk onderdeel van de wet die per 2030 de verkoop van rookwaren alleen nog toestaat in gemakszaken (met uitzondering van e-sigaretten) en tabaksspeciaalzaken, en per 2032 uitsluitend nog in speciaalzaken.

Rookverbod nog niet voor alle kinderlocaties

Het nieuws over het uitstel zat als vierde punt verpakt in een brief waarin Van Ooijen ingaat op de stand van zaken van een aantal onderwerpen rondom het tabaksontmoedigingsbeleid, inclusief zijn reactie op een aantal moties. Om te beginnen reageert de staatssecretaris met een zes pagina’s lang betoog op een motie van Daniëlle Jansen (NSC) en Harmen Krul (CDA), die de regering verzochten met een plan te komen voor rookverboden op plekken waar veel kinderen komen. Van Ooijen heeft daarover met verschillende brancheorganisaties van gedachten gewisseld en constateert dat er binnen branches van onder meer speeltuinen, kinderboerderijen, kinderopvanglocaties, zwembaden, dierentuinen en pretparken veel variatie is. Dat maakt regelgeving en handhaving lastig. Daarom beperkt Van Ooijen zich voorlopig tot het voorbereiden van wetgeving die speeltuinen, kinderboerderijen en terreinen van kinderopvanglocaties rookvrij moet maken. Het voorstel daarvoor moet de Kamer in het voorjaar van 2025 bereiken.

Besluit neutrale e-sigaret voor volgend kabinet

In reactie op een motie van Jeanet van der Laan (D66) en Don Ceder (CU) over een neutraal uiterlijk voor e-sigaretten, stuurde Van Ooijen met zijn brief een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hierover. Het instituut concludeert dat kleur, vorm en functionaliteit van een e-sigaret de aantrekkelijkheid ervan bepalen en dat een voorgeschreven standaardontwerp te overwegen zou zijn. Maar Van Ooijen voorziet dat dit een nieuw en complex wetstraject vergt, waar hij zich gezien zijn demissionaire status niet aan wil wagen. Hij laat de beslissing hierover aan een volgend kabinet.

Locatiebeperking tabakszaken: volgend kabinet

Hetzelfde geldt voor beslissingen over een eventueel vergunningstelsel voor de verkoop van tabak, waarvan Van Ooijen eerder al liet weten geen voorstander te zijn, of de invoering van een afstandscriterium voor tabakszaken ten opzichte van scholen en andere plekken waar veel kinderen komen. Het zou in beide gevallen een wetswijziging vergen die minimaal twee jaar zal duren en haken en ogen heeft. Ook een besluit over het eventueel vervroegen van het moment waarop tabak alleen nog via speciaalzaken mag worden verkocht laat Van Ooijen aan een opvolger.

Brief EC over meetmethode TNCO

De brief bevat verder een alinea over de recente accijnsverhoging voor tabak en extra inspanningen om mensen te stimuleren te stoppen met roken. Als laatste maakt Van Ooijen melding van een brief van de Europese Commissie in reactie op een schrijven van Van Ooijen in september vorig jaar over de meetmethode voor de emissies van teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO) uit sigaretten. Van Ooijen drong in zijn brief nog eens aan op een accurate meetmethode, waarbij hij verwees naar de resultaten van metingen met de WHO Intense-methode door het RIVM. Ook gaf hij in zijn brief de stand van zaken in de handhavingszaak die door Rookpreventie Jeugd is aangespannen en waarin opnieuw prejudiciële vragen zijn gesteld aan het Europees Hof van Justitie.

Van Ooijen kreeg op 19 maart 2024 namens Eurocommissaris Stella Kyriakides antwoord van directeur-generaal Sandra Gallina van het departement Gezondheid en Voedselveiligheid. Zij laat in haar brief weten dat er binnen de FCTC-werkgroep die daarover gaat nog steeds geen consensus bestaat over de meest geschikte meetmethode en dat de Commissie daarom vooralsnog niet in actie komt. Gallina zegt verder dat de Commissie op de hoogte is van de Nederlandse rechtszaak en de uitspraak van het EU Hof in dezen afwacht.