Tweede Kamerleden uitgenodigd voor lobbymiddag over ‘harm reduction’
maandag 18 maart 2024
UPDATE 21-03-2024
Business Sweden, een Zweedse exportpromotor, inviteerde Tweede Kamerleden voor een middag in Nieuwspoort over regelgeving voor alternatieve rookwaren. Een nauwelijks verholen poging van de tabakslobby om regelgeving voor rookalternatieven af te zwakken.
Door de webredactie
De lobby van de nicotine-industrie rondom het ‘Zweedse succesverhaal’ bereikt nu ook Nederland. Parlementariërs kregen vorige week een uitnodiging van de Zweedse exportpromotor Business Sweden voor een bijeenkomst op dinsdag 26 maart in Nieuwspoort over regelgeving voor alternatieve rookwaren. Het doel van de bijeenkomst staat omschreven als “het benadrukken van de noodzaak om nicotineproducten in Nederland goed te reguleren en om ervaringen uit te wisselen over hoe landen als Zweden met succes de volksgezondheid en strikte regelgeving in balans houden.”
De bijeenkomst komt echter via deze frontorganisatie uit de koker van de tabaksindustrie, die tracht de handen op elkaar te krijgen voor minder strikte regulering van alternatieve rookwaren. Parlementariërs en ambtenaren die op de uitnodiging ingaan overtreden de bepalingen van artikel 5.3 van het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging van de WHO. Als beleidsmakers zouden zij zich zo immers kunnen laten beïnvloeden door de tabaksindustrie. Journalist Jeroen Smit, aangekondigd in de uitnodiging als de moderator van de bijeenkomst, liet weten dat hij zich inmiddels heeft teruggetrokken nadat hij besefte wat de ware aard van de middag was. Ter vervanging wist de organisator journalist en voormalig NOS Journaal-presentator Aldith Hunkar te strikken.
Promotor van alternatieve rookwaar
Op het programma van ‘Navigating nicotine regulation: Insights from Sweden’ staat als eerste spreker Karl Fagerström, die wordt gepresenteerd als klinisch psycholoog en nicotine- en tabaksonderzoeker die in 1999 de medaille van de Wereldgezondheidsorganisatie voor uitmuntend werk in tabaksontmoediging kreeg. Onvermeld blijft dat Fagerström door Philip Morris International (PMI) en British American Tobacco (BAT) werd betaald voor hulp bij de ontwikkeling van tabaksalternatieven en dat hij in ieder geval in 2018 als adviseur verbonden was aan het grootste Zweedse snusbedrijf Swedish Match, dat in 2022 werd overgenomen door Philip Morris. Swedish Match is lid van Business Sweden.
Verder krijgt Martin Cullip het woord, volgens Tobacco Tactics een Britse pro-tabaksblogger en columnist die voor libertaire en door de industrie betaalde publicaties schrijft. Ook betreden twee Zweedse parlementariërs het podium. Jesper Skalberg Karlsson van de Moderate Party en Tobias Andersson van Sweden Democrats, beiden aanhangers van het ‘harm reduction’-narratief, waar ze bijvoorbeeld in een podcast (Skalberg, Andersson) van de World Vapers’ Alliance (WVA) kond van doen. De WVA is een frontorganisatie die onder meer betaald wordt door BAT.
‘Parlementariërs dienen zo tabaksbelang’
Secretaris-generaal Kristina Sparreljung van de Zweedse Hart Long Stichting reageert tegenover TabakNee met afschuw. “Wij zetten grote vraagtekens bij de werkwijze van deze Zweedse parlementariërs. Wij geloven dat zij de belangen van de tabaksindustrie dienen, iets wat ze niet zouden moeten doen volgens artikel 5.3 van het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging. We vragen ons ook af of het wel de rol van Business Sweden moet zijn om witte snus [nicotinezakjes zonder tabak] te promoten. Witte snus is een groot probleem in Zweden, omdat de marketing zich richt op jonge mensen die zo de nieuwe nicotinegebruikers worden, met verhoogd risico op ziekten als hart- en vaatziekten als gevolg.”
Het Zweedse ‘succesverhaal’
Sparreljung waarschuwt verder dat Karl Fagerström voor de Zweedse Snus Commissie werkt, die door de snus-industrie wordt gefinancierd. Fagerström is ook een van de auteurs van het rapport The Swedish Experience, dat vorig jaar werd uitgebracht door de lobbyorganisatie Smoke Free Sweden. Dit rapport bejubelt het succes van het Zweedse tabaksontmoedigingsbeleid, dat als eerste land met minder dan 5 procent rokers de rookvrije generatie zou hebben bereikt. Dat succes wordt toegeschreven aan het gebruik van alternatieve nicotineproducten en dan met name snus, tabak die onder de bovenlip wordt gestopt. Snus is in de EU verboden, maar Zweden heeft op die regel een uitzondering gekregen. Dat maakt Zweden volgens de nicotine-lobby een uniek laboratorium voor de uitwerking van nicotine-alternatieven. De conclusie van het rapport luidt dan ook: bevorder het gebruik van alternatieve tabaksproducten en zorg dat deze producten toegankelijk en goedkoop blijven.
Lobby voor schadebeperking
Eerder beschreven we hoe achter Smoke Free Sweden een lobby schuilgaat voor ‘harm reduction’ (schadebeperking) door alternatieven voor sigaretten als e-sigaretten, verhitte tabak en snus of nicotinezakjes. Wereldwijd probeert de tabaksindustrie wetgevers te bewegen deze alternatieven minder strak te reguleren dan sigaretten, met de argumentatie dat daarmee de volksgezondheid zou zijn gediend. Philip Morris bepleit steeds dat het publiek daarover geïnformeerd moet kunnen worden, zodat ze de ‘betere’ keuze kunnen maken. Anders gezegd: PMI zoekt naar uitzonderingen op de reclameverboden voor nicotineproducten, zodat het de eigen tabaksalternatieven kan promoten waarmee juist ook nieuwe, jonge doelgroepen bereikt kunnen worden.
Zweden voorloper met antirookwetten
De lobby rond het Zweedse succes laat onvermeld dat Zweden al jaren vooroploopt met tabaksontmoedigingsbeleid. “Wij waren er vroeg bij met het verbieden van roken in openbare ruimten, eerst op schoolpleinen en bij naschoolse opvang, later in restaurants, op terrassen en publieke plekken zoals busstations”, zei Ulrika Årehed Kågström, secretaris-generaal van het Zweedse Kankerfonds tegen The Seattle Times. “Tegelijkertijd hebben tabaksaccijnzen en strikte regels voor de marketing van deze producten een belangrijke rol gespeeld.” Maar Årehed zegt ook dat Zweden weliswaar in de buurt komt van de doelstelling van 5 procent rokers in 2025, maar dat men er nog niet is. Met name in de lagere sociaaleconomische bevolkingsgroepen wordt nog veel gerookt. In 2020 rookte in deze groepen nog gemiddeld 14 procent van de bevolking van 16 jaar en ouder dagelijks. Onder vrouwen was dat zelfs ruim 15 procent en was dat percentage ook toegenomen sinds 2019.
Geen voordeel in overstappen
Årehed Kågström ziet ondertussen niets in het overstappen door rokers van sigaretten naar bijvoorbeeld snus. “Ik zie geen enkele reden waarom je twee schadelijke producten met elkaar zou vergelijken. Het is waar dat roken schadelijker is dan de meeste andere dingen die je kunt doen, inclusief snus. Maar ook aan snus zitten veel gezondheidsrisico’s.” Snus-gebruik kan bijvoorbeeld leiden tot hartkwalen, diabetes en vroeggeboorte bij gebruik tijdens de zwangerschap.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) concludeert ondertussen dat het nicotinegebruik in Zweden nog steeds uitkomt op meer dan 20 procent van de volwassen bevolking wanneer snus en andere nicotine-alternatieven worden meegerekend. Dat komt overeen met het wereldwijd gemiddelde tabaksgebruik. “Het overstappen van het ene schadelijke product op het andere is geen oplossing”, aldus een woordvoerder van de WHO in The Seattle Times. “Het promoten van de zogenoemde ‘harm reduction-benadering’ van roken is een nieuwe manier van de tabaksindustrie om mensen te misleiden over de inherent gevaarlijke aard van deze producten.”
UPDATE 21-03-2024
De werking van nicotinezakjes uitgelegd
Dat snus en nicotinezakjes helemaal niet zo onschuldig zijn als ze worden voorgesteld, blijkt uit deze video in de serie ‘Legt Uit’ van het AD, waarin longpatholoog Danielle Cohen, ook initiatiefnemer van het lespakket Vapen #jouwkeuze, de werking van nicotinezakjes bespreekt. Met verschillende attributen laat ze zien hoe nicotine uit de, overigens in Nederland verboden, zakjes het jonge brein als het ware traint om steeds meer nicotine te vragen. Dat maakt dat nicotinezakjes-gebruikers op den duur overstappen op sigaretten of vapes, waarmee de nicotine sneller het brein bereikt.
Bekijk de video op ad.nl
Stichting Rookpreventie Jeugd is geregistreerd als Algemeen Nut Beogende Instelling (RSIN: 820635315 | KvK: 34333760).