De aanstaande herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn (TPD) zou de verkoop van nicotinezakjes op EU-niveau kunnen beperken of zelfs verbieden. Uitspraken van Europese politici en een adviesrapport pleiten voor uitbreiding van het snus-verbod naar nicotinezakjes. 

Door de webredactie

Nicotine, een verslavende en schadelijke stof voor ontwikkelende hersenen, staat centraal in een nieuwe strijd in de EU. Big Tobacco gebruikt deze stof in tabaksvrije producten zoals nicotinezakjes om een nieuwe generatie verslaafd te maken. Tot op heden ontbreekt echter passende wetgeving op Europees niveau, omdat de focus voornamelijk op tabak en e-sigaretten ligt. British American Tobacco (BAT) besteedt dan ook miljoenen om nicotinezakjes via influencers te promoten, zo onthulde The Guardian eerder. Bedrijven zoals BAT gebruiken weggeefacties op festivals en TikTok-reclame om de populariteit onder jongeren te vergroten.

Nicotinezakjes, kleine zakjes met nicotine, smaakstoffen en plantaardige vezels die onder de lip worden geplaatst, winnen aan populariteit. Analyses tonen aan dat de markt tussen 2020 en 2021 verdubbelde in landen als Kroatië, Tsjechië, Denemarken, Slowakije en het Verenigd Koninkrijk. Hoewel de EU de verkoop van tabaksproducten voor oraal gebruik (snus) verbiedt, behalve in Zweden, vallen tabaksvrije producten met nicotine, zoals de nicotinezakjes, hierbuiten. Daar komt op EU-niveau mogelijk verandering in, zo blijkt uit waarschuwingen van Europarlementariërs en adviesrapporten die Brussel aansporen om de strijd tegen nicotine aan te gaan, aldus de website Politico. 

Agressieve reclame

Doordat specifieke regels voor nicotinezakjes ontbreken, worden ze bijvoorbeeld met extreem hoge nicotinewaardes verkocht. Gezondheidswaarschuwingen op de verpakkingen ontbreken. De herziening van de EU-richtlijnen rond tabaksproducten en -reclame staat echter op de agenda, al wordt die niet voor 2025 verwacht. De wetten zijn inmiddels al van toepassing op e-sigaretten en zouden binnenkort ook nieuwe en toekomstige nicotineproducten kunnen omvatten. Het kantoor van Europarlementariër Nicolás González Casares vertelde Politico dat ‘agressieve reclame’ rond nicotinezakjes hem ertoe aanzette om een schriftelijke vraag in te dienen waarin hij van de Europese Commissie wil weten of die van plan is nicotinezakjes op EU-niveau te reguleren.

In haar antwoord benadrukte commissaris Kyriakides van Volksgezondheid dat de groeiende populariteit van nicotinezakjes zorgwekkend is en dat ze vooral “burgers en jongeren wil beschermen voor de risico’s die zulke producten met zich meedragen”. Ze verklaarde dat “de regulering van opkomende producten, zoals nicotinezakjes, centraal staat in de voortdurende evaluatie van EU-wetten op tabaksproducten en -reclame.”

Snus-verbod moet worden uitgebreid

In een nog niet gepubliceerd rapport van onderzoeksbureau Open Evidence staat dat het EU-verbod op snus succesvol is geweest en moet worden uitgebreid naar nicotinezakjes. Politico kreeg de voorlopige bevindingen in handen. Het onderzoek naar de EU-tabakswetgeving is uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie.

Onderzoek van het Europees Parlement waarschuwt daarnaast voor de zeer verslavende aard van nicotine in deze alternatieve producten. Het gebruik ervan kan namelijk zelfs leiden tot hogere bloedconcentraties dan bij traditionele sigaretten. Als iemand veel nicotine binnenkrijgt kan dit het zenuwstelsel beschadigen en hartritmestoornissen veroorzaken. Nicotinezakjes stimuleren mogelijk ook ‘polygebruik’, waarbij het product naast tabak wordt gebruikt, bijvoorbeeld op plaatsen waar roken verboden is, zoals op school. Samen met toegevoegde zoete smaakstoffen en hun lagere prijs vormen ze specifiek een risico voor jongeren.

Nicotine zonder tabak in opmars

Tot nu toe reageren Europese lidstaten verschillend op de groeiende populariteit van nicotinezakjes, van het volledig verbieden – zoals in België en Nederland – tot onbeperkte verkoop. De herziening van de TPD, die op zijn vroegst in 2025 plaatsvindt, belooft nieuwe regels voor nicotinezakjes. Het is echter cruciaal dat alle alternatieve nicotineproducten worden aangepakt, aangezien de tabaksindustrie wetgeving telkens omzeilt door alternatieve producten te introduceren. Zo omzeilt BAT het Europees smaakverbod voor smeltsigaretten en accijns door een variant te introduceren die theebladeren bevat in plaats van tabak. Inmiddels zijn er ook andere aanbieders van deze theesticks met menthol- en snoepsmaken. Uiteraard is Philip Morris International ook van de partij met een ‘zero-tobacco stick’. Over de mogelijke schadelijke gevolgen bij inhalering van deze nieuwe producten is nog niets bekend. De EU moet een einde maken aan deze cyclus van industrieel ontwijken van regelgeving en het op de markt brengen van experimentele verslavende producten.