UPDATE 13-09-2023
Een TikTok-video van een Amerikaanse tiener die door het vapen in het ziekenhuis belandde, zorgde voor een schokgolf op social media. Eindelijk beseffen veel jongeren dat e-sigaretten gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Een campagne met testimonials van Truth Initiative blijkt ook effectief.

Door de webredactie

Campagnes die informatie geven over de schadelijkheid van e-sigaretten hebben effect, maar echte verhalen op social media werken nog beter. Dat blijkt enerzijds uit een studie van Truth Initiative in de VS en anderzijds uit een TikTok-video van de 18-jarige Amerikaanse Abbey (@abbeyleedee) die 30.000 volgers heeft. Haar video, opgenomen in een ziekenhuisbed, waarin ze schrijft dat ze volgens haar dokter de longen van een 85-jarige heeft als gevolg van e-sigaretgebruik, is inmiddels meer dan 27 miljoen keer bekeken.

In Abbey’s video zien we een jonge vrouw met lang blond haar met een zuurstofslangetje in haar neus en een infuus in haar arm. Over het beeld staat de tekst: “Nooit gedacht dat een dokter mij zou vertellen dat ik meer kans heb om dood te gaan dan te leven en dat mijn longen slechter zijn dan die van een 85-jarige, allemaal door 2-3 jaar vapen. Stop nu je nog kan!”

De video zorgde voor een schokgolf onder TikTokkers, die de post massaal deelden. Artsen wereldwijd grijpen hem aan om hun volgers te waarschuwen, zoals plastisch chirurg Anthony Youn in Detroit. En die ontlokken nieuwe ervaringsverhalen. “Ik heb bijna 7 jaar gevaped en heb nu een cpap [apneu-apparaat, red.]. Kan nooit met een vrouw de nacht doorbrengen”, schrijft Anthony Brabants (@_anke47_). En Ebony Rose (@_ebunnyrose_) schrijft: “Stoppen was echt het beste dat ik ooit voor mezelf heb gedaan. Ik ben een vriendin verloren aan vapen en zij was nog maar 17 toen dat gebeurde. Het is belachelijk hoe we willens en wetens dit soort dingen in onze lichamen stoppen omdat het ‘geen sigaretten’ waren.”

Medici zien veel ellende

Ook uit de medische hoek delen mensen verontrustende verhalen. “Als een OK-verpleegkundige heb ik meegewerkt aan orgaandonaties van zeer jonge patiënten die stierven aan problemen die voortkwamen uit vapen. De verwoesting veroorzaakt door vapen is echt”, meldt Sarah (@sar_ray). Kevin (@k_berny) vertelt: “Ik heb op dit moment een 30-jarige patiënt op mijn IC die een voormalig college-basketbalspeler is. Nu kan hij zich niet verplaatsen zonder extra zuurstof door het vapen. Vapen is shit en extreem ongezond. Stop nu of lijdt later.”

De vrouw van een man die operatiekamers steriel houdt, Brooklyn O’Leary (@sailorbear10), schrijft: “Mijn man is een chirurgisch technicus en vertelde me over alle operaties die hij heeft gezien bij tieners tot jonge 20-jarigen met ingeklapt longweefsel en permanente schade/sterfgevallen. Het gaat zo snel, het is NIET het ‘gezonde alternatief’.”

Nicotine schaadt het brein

Het ‘gezonde alternatief’ voor tabakssigaretten is wat de nicotine-industrie ons wil doen geloven, vertelde ook kinderlongarts in ruste Noor Rikkers vorige week in het RTL-programma Humberto naar aanleiding van de virale video van Abbey. Maar het is overduidelijk dat de industrie zich richt op de jeugd, want hoe eerder zij verslaafd raken aan nicotine hoe makkelijker dat gaat en hoe langer ze verslaafd blijven, vertelde zij.

“Terwijl jongeren net minder waren gaan roken, zien we nu dat ze massaal aan het vapen zijn”, zei Rikkers, die uitlegde dat de nicotine in e-sigaretten minder scherp is en daardoor makkelijker te inhaleren. Jongeren die de hele dag door trekjes nemen, krijgen heel veel nicotine binnen, wat schadelijk is voor de hersenen. Het leidt tot concentratieproblemen en maakt het brein gevoeliger voor verslavingen van allerlei aard.

Artsen slaan alarm

Rikkers en longarts Leon van den Toorn, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT), kwamen ook aan het woord bij RTL Nieuws. Van den Toorn verbaast zich over het feit dat mensen nog steeds niet doordrongen zijn van de schadelijkheid van e-sigaretten: “We hebben dit al vaak verteld in de media, maar ik denk dan ook: je ademt de hele dag iets in, wat daar eigenlijk niet hoort. Dat dat schade en ontstekingen kan opleveren, ligt dan toch voor de hand? Blijkbaar denken veel mensen toch nog dat het meevalt. Dat heeft vast met het imago van vapes te maken: ze zien er vrolijk uit en smaken lekker.”

Van den Toorn en Rikkers, beiden ook betrokken bij de campagne Artsen slaan alarm, waarmee enkele maanden geleden influencers die reclame maken voor het vapen werden aangesproken, waarschuwen ook voor de smaakstoffen in de e-sigaretten die wel zijn getest voor gebruik in etenswaren, maar niet op verwarmd inademen.

‘Gebrek aan kennis nu grootste risico’

Ook Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd, reageerde op de TikTok-video van Abbey. Tegen Linda.meiden zegt ze: “Het is erg lastig om hier conclusies over te trekken. Haar verhaal is een specifiek en bijzonder geval. Dat kan bewustzijn creëren, maar ook juist averechts werken. Nederlandse kijkers kunnen het zien als een ver-van-hun-bedshow. Zeker omdat we dit soort acute incidenten in Nederland nog niet zien.”

De Kanter noemt het gebrek aan kennis over de e-sigaret het allergrootste risico op dit moment. “We weten niet precies wat het in ons lichaam aanricht, maar die onwetendheid betekent niet dat het minder schadelijk is. Dat sigaretten longkanker veroorzaken wisten we ook pas 30 jaar later.”

DNA-schade door e-sigaret

Toch zijn er al wel verschillende wetenschappelijke aanwijzingen voor de schadelijkheid. Zo is vorig jaar vastgesteld dat e-sigaretten DNA-schade veroorzaken in cellen in de mond. DNA-mutaties zijn een voorbode van kanker en eerder dit jaar stelden Amerikaanse onderzoekers vast dat de DNA-schade veroorzaakt door e-sigaretten even groot is als de schade van traditionele sigaretten.

Recent Turks onderzoek brengt het gebruik van e-sigaretten door mannen in verband met verminderde spermaproductie, lager libido en gekrompen teelballen. Dit soort onderzoeken baren De Kanter grote zorgen: “Ik en veel andere artsen vrezen voor onherstelbare schade aan het jonge brein en een nog verdere stijging van mentale klachten onder jongeren. Ook het potentiële risico op astma, COPD en longkanker maakt ons bang – om nog maar te zwijgen over kanker in andere gebieden van het lichaam.”

Die zorgen zijn begrijpelijk als je onder de vele reacties op TikTok toch ook veel cynisme en schouderophalen tegenkomt. Ze onthullen ook hoe jongeren aan hun vapes komen. “Ja wij kunnen alleen kermis kopen want mag nie van ouders en dan zien ze da”, schrijft een meisje en een ander zegt: “Ja snap ik ik haal gw bij dealer en daarna chats vw en verstoppen enz WHAHAH”.

Publiekscampagne werken

Jongeren moeten veel beter worden geïnformeerd, zoveel is duidelijk en recent onderzoek van de Amerikaanse antirookorganisatie Truth Initiative laat zien dat publiekscampagnes met informatie over e-sigaretten effect hebben. Onderzoekers van de organisatie onderzochten hoe een anti-e-sigaretcampagne van Truth Initiative, die ook gebruikmaakt van testimonials van echte mensen, het e-sigaretgebruik onder jongeren tussen de 15 en 24 jaar beïnvloedde. De bekendheid met de campagne werd tussen september 2021 en oktober 2022 wekelijks gemeten en vergeleken met e-sigaretgebruik onder de leeftijdsgroep. De uitkomst is dat er een duidelijk verband is aan te tonen tussen de twee: hoe groter de bekendheid met de campagne, hoe kleiner de kans dat jongeren geneigd zijn om e-sigaretten te gebruiken.

Dat er een nieuwe campagne van Artsen slaan alarm op komst is, biedt dus wellicht enige hoop.

Het burgerinitiatief Nicotinee pleit voor bescherming van de jongste generatie tegen alle vormen van nicotine via een generatiegebonden verbod op aankoop van nicotine-producten voor iedereen geboren vanaf 1 januari 2012. Teken dit burgerinitiatief om het voorstel op de agenda te krijgen in de Tweede Kamer. Ga om te tekenen naar nicotinee.nl.

UPDATE 13-09-2023

In een nieuwe video (inmiddels 27.000 keer bekeken) lijkt Abbey haar laatste vape in het water te gooien. Ze schrijft erbij: “Eind van iets dat 2-3 jaar volledige controle over mijn leven heeft gehad. Het zal langzaam en moeilijk zijn, maar ik weet dat het het uiteindelijk waard zal zijn! Stop voordat het te laat is!” In verschillende reacties wordt ze berispt om het feit dat ze met haar actie het water en het milieu heeft vervuild. Maar er is ook steun voor haar (noodgedwongen) besluit om te stoppen. Abbey belooft snel een update te geven over haar situatie.

tags:  Nicotinee | vapen | nicotineverslaving | Rookpreventie Jeugd | longziekte | vape-doden | #artsenslaanalarm | e-sigaret