Steeds meer kinderen zien e-sigaretten in de etalages en schappen van Engelse buurtwinkels en supermarkten. Bovendien kopen ze hier ook steeds vaker hun vapes. Dit blijkt uit een analyse van Imperial College London.

Door de webredactie

Het aantal kinderen in het Verenigd Koninkrijk dat e-sigaretten in winkels ziet liggen, is gestegen van 57% in 2018 naar 66% in 2022. De voornaamste en snelst groeiende manier waarop kinderen worden blootgesteld aan de promotie van e-sigaretten is in winkels. Dat blijkt uit een recente analyse door onderzoekers van het Imperial College London. Ze baseerden hun onderzoek op gegevens uit de jaarlijkse ASH-enquête over het gebruik van tabak en e-sigaretten door kinderen. De enquête werd in 2022 ingevuld door 12.445 jongeren tussen de 11 en 18 jaar. In het VK geldt een uitstalverbod voor tabak, maar niet voor e-sigaretten.

Nauwelijks leeftijdscontrole

In 2023 had 20,5% van de jongeren tot 18 jaar gedampt, tegenover 15,8% in 2022 en 13,9% in 2020. Kinderen krijgen hun eerste e-sigaret meestal van een vriend. Daarna kopen ze vapes voornamelijk en steeds vaker in buurtwinkels. Van de jongeren die hadden gedampt, kocht 51% in 2022 e-sigaretten in buurtwinkels tegenover 34% in 2019. Dat kunnen vape-shops zijn, maar ook kiosken en avondwinkels of zelfs snoepwinkels, waar e-sigaretten tussen het snoep uitgestald staan. Deze winkels controleren nauwelijks op leeftijd. Voor het kopen van tabak zijn buurtwinkels daarom altijd al de voorkeursplek geweest voor jongeren. Zelfs basisscholieren worden in buurtwinkels vaak niet op leeftijd gecontroleerd.

Meer dan de helft van de 11-13-jarigen die roken koopt ook tabak in buurtwinkels. Ondanks de display ban voor tabak, die in het VK in 2010 ingevoerd is, is het aantal kinderen dat tabaksproducten in winkels ziet, nog steeds groot. In 2022 zag 66% van de kinderen tabak in de etalages van kleine winkels in vergelijking met 81% in 2018. In 2022 zag 59% in de supermarkten tabak, in 2018 was dat 67%.

Uitstalverbod ontbreekt

Engeland verbiedt reclame voor e-sigaretten op tv, radio, online of in gedrukte media, maar een uitstalverbod ontbreekt nog. “In 2021 verwierp de Britse regering amendementen op de Health and Social Care Bill om ook winkelpromotie te verbieden. Sindsdien is het gebruik van e-sigaretten door jongeren dramatisch toegenomen. Het is dus de hoogste tijd dat de overheid hier iets aan doet”, schrijven de onderzoekers. Ze pleiten naast een verbod op winkelreclame ook voor gestandaardiseerde verpakkingen en accijns op wegwerp-e-sigaretten.

In Nederland zijn e-sigaretten in 2016 onder de tabaks- en rookwarenwet gebracht. Dat betekent onder meer dat de leeftijdsgrens voor verkoop van 18 jaar ook voor e-sigaretten geldt en dat voor vapes net als voor sigaretten en shag in winkels een uitstalverbod geldt. Maar ook hier schiet de handhaving tekort. De Britse regering heeft onlangs een nieuwe toezichthouder ingezet die onder meer moet testen of e-sigaretwinkels zich aan de regels houden en of jongeren om hun identiteitsbewijs gevraagd worden. Wat hiervan het effect is moet nog blijken.