Om de sigaret minder aantrekkelijk te maken moet tabak suiker- en smaakstofvrij zijn en het papier een donkere kleur hebben, adviseert het RIVM. Ook moeten filters verboden worden en sigaretten nauwelijks nicotine bevatten.

Door de webredactie

In 2040 wil het Nationaal Preventieakkoord een rookvrije generatie realiseren, waarbij kinderen helemaal niet meer roken en maximaal 5 procent van de Nederlanders van 18 jaar en ouder nog rookt. Om de doelen in het akkoord te behalen heeft het RIVM onlangs een lijst met adviezen opgesteld. Een van deze maatregelen is een wetswijziging om het witte sigarettenpapier te vervangen door donkergekleurd papier, zoals moerasgroen. Dit omdat de kleur van de sigaret invloed heeft op de aantrekkelijkheid en verwachte schadelijkheid. Zo blijkt uit onderzoek dat roze sigaretten de voorkeur hebben bij jonge vrouwen en de indruk wekken dat de sigaret minder schadelijk is. Witte sigaretten worden ook gezien als een veiliger product. Een donkere kleur daarentegen wordt geassocieerd met een sterkere smaak en als schadelijker beschouwd. Momenteel schrijft de wet nog voor dat sigaretten wit moeten zijn. Als een wetswijziging niet haalbaar blijkt, stelt het RIVM voor om gezondheidswaarschuwingen, vergelijkbaar met de waarschuwingen op sigaretpakjes, ook op sigaretten te laten drukken.

Verbod op filterventilatie

Het RIVM raadt ook aan om ‘filterventilatie’ te verbieden, zodat fabrikanten niet meer de indruk kunnen wekken dat bepaalde sigaretten minder schadelijk zijn. Longarts en antitabaksactivist Wanda de Kanter laat in radioprogramma Humberto weten blij te zijn met het advies. “We hebben een grote rechtszaak lopen tegen de ‘sjoemelsigaret’. In de filters van sigaretten zitten heel kleine gaatjes. Deze zorgen ervoor dat er gesjoemeld kan worden met onderzoek naar de hoeveelheid schadelijke stoffen die ingeademd worden bij het roken van een sigaret. In de tests van de tabaksindustrie zorgt de lucht die door de microgaatjes stroomt er namelijk voor dat de teer en de nicotine wordt verdund. Dit noemen we filterventilatie. Daardoor lijkt de sigaret veiliger dan het is”, vertelt de Kanter. Want als een mens de sigaret rookt in plaats van een testmachine, worden de gaatjes met de vingers dichtgedrukt en krijg je meer schadelijke stoffen binnen. Het advies van het RIVM is een positief signaal voor de rechtszaak tegen de sjoemelsigaret die op 8 juni plaatsvindt.

Er kan volgens het RIVM ter bescherming van het milieu ook overwogen worden om filters helemaal te verbieden. Filters bestaan uit verschillende stoffen die niet biologisch afbreekbaar zijn en jarenlang in het milieu achterblijven. Een verbod is de enige manier om sigarettenfilters in zwerfvuil effectief aan te pakken concludeerde het onderzoeksbureau CE Delft eerder dit jaar al.

Verlaagd nicotinegehalte

Het RIVM adviseert ook om het nicotinegehalte van sigaretten drastisch te verlagen: 0,4 in plaats van 16 milligram per gram tabak. “De lage dosis nicotine zou heel effectief zijn om verslaving onder jongeren tegen te gaan. Het is alleen niet mogelijk om dit nationaal te regelen, omdat het reguleren van nicotinegehaltes alleen in Europees verband kan plaatsvinden via de Tobacco Products Directive (TPD). Dat kost tijd, want de tabakslobby is in Europa nog veel groter dan in Nederland”, vertelt de Kanter. Het uiterlijk van de sigaret en het afschaffen van filterventilatie heeft volgens de Kanter meer slaagkans. Ook is er in Brussel op dit moment veel draagvlak voor een prijsverhoging op tabak.

Staatssecretaris van Volksgezondheid Maarten van Ooijen laat in een Kamerbrief weten dat hij verwacht dat de Europese Commissie in 2024 met een voorstel komt voor herziening van de TPD. “Ik zal het rapport en de aanbevelingen van het RIVM meenemen bij de Nederlandse reactie op deze herziening”, schrijft Van Ooijen.

Geen suikers en smaakstoffen

Er zitten van nature al suikers in tabak, maar ze worden ook extra toegevoegd als smaakstof, bindmiddel en om de tabak vochtig te houden. Daarnaast is het nog steeds toegestaan om, ondanks het verbod op sigaretsmaken, kleine hoeveelheden smaakstoffen aan tabak toe te voegen. Met name de suikers, maar mogelijk ook de kleine hoeveelheden smaakstoffen, zorgen ervoor dat de rook minder bitter smaakt en minder scherp aanvoelt. Door alle suikers en smaakstoffen te reguleren wordt roken naar verwachting van het RIVM minder aantrekkelijk en mogelijk minder verslavend. Om te beginnen raadt het RIVM aan om een lijst op te stellen waar duidelijk op staat op welke stoffen gehandhaafd kan worden.

In een post op LinkedIn reageert Van Ooijen op het rapport: “Sommige aanbevelingen moeten via Europa lopen, zoals het verlagen van nicotinegehaltes of filters. Ook zijn er aanbevelingen die we al meteen gaan opvolgen. Denk aan het opstellen van een lijst met verboden stoffen die het inhaleren van rook makkelijker maken. Een donkergroene sigaret of een sigaret met waarschuwingsteksten sluit ik in de toekomst niet uit.”