Albert Heijn heeft er steeds voor gepleit dat alle verkooppunten van rookwaren behalve speciaalzaken tegelijk gesloten moeten worden. Nu draait AH dat gelijke speelveld om en investeert in noodtempo in AH to go-winkels in BP-tankstations. Zo kan AH na juli 2024 toch blijven profiteren van tabaksverkoop.

Door de webredactie

Steeds meer supermarkteigenaren bereiden zich voor op het verkoopverbod van tabak dat op 1 juli 2024 ingaat door aparte tabaks- en gemakszaken of tabaksspeciaalzaken te openen in de nabijheid van de eigen supermarkt. Half januari volgden Albert Heijn-ondernemers Gijs en Ingrid van Rijn in Hilversum het voorbeeld met de opening van hun eigen ReadShop naast de supermarkt in het winkelcentrum Meenterf. Zo houden deze supermarktuitbaters hun rokende klanten straks in ieder geval nog tot 2032 in de buurt. Vanaf dat jaar, is het plan, mogen rookwaren alleen nog worden verkocht via speciaalzaken waar niets anders wordt verkocht.

Maar Albert Heijn is zich ook op ketenniveau aan het voorbereiden op het verkoopverbod van tabak. In noodtempo opent de grootgrutter die op de kleintjes let AH to go-shops in tankstations van BP. Als volgend jaar het verbod op tabaksverkoop in supermarkten ingaat, geldt dat niet voor deze gecombineerde winkels. AH profiteert zo van het besluit van de regering om tabaksverkoop in tankstations nog tot 2030 toe te staan.

AH-medewerker verkoopt tabak bij BP

In de AH-BP-winkel op het benzinestation aan de Nieuwe Hemweg in Amsterdam staat een rij voor de kassa die met glas is afgeschermd. Een AH-medewerker verkoopt een pakje sigaretten. De volgende klant rekent een croissant bij hem af. Ook kunnen klanten er de getankte benzine betalen. Bij de andere counter speciaal voor broodjes en snacks kan eveneens alles worden afgerekend. De betalingen gaan allemaal via het BP-pinapparaat. Albert Heijn wil niet zeggen hoe de winst op de tabaksartikelen wordt verdeeld.

Al 100 AH to go’s bij BP

Sinds enkele jaren is Albert Heijn druk bezig samen met BP bij tankstations AH to go-winkels op te zetten. De eerste proefwinkel werd in 2016 geopend, maar in 2021 werd begonnen met een grootschalige ‘uitrol’. Begin deze maand werd hierin een ‘mijlpaal’ bereikt met de opening van de honderdste AH to go bij het nieuwe BP laad- en tankstation in Alkmaar. Het past bij ‘de ambitie om er altijd en overal voor klanten te zijn’, aldus het persbericht van Albert Heijn.

De samenwerking biedt nog een voordeel, want tankstations mogen nog tot 2030 rookwaren blijven verkopen. Dat mag daarom ook in de minisupermarkten met eet- en drinkwaren die steeds vaker op het terrein van tankstations worden gevestigd, mits er benzine kan worden afgerekend. “Alleen in het verkooppunt waar ook de brandstof wordt afgerekend, blijft de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten voorlopig toegestaan”, schrijft de regering in de conceptregeling.

AH maakt speelveld weer gelijk

De supermarktbranche beklaagt zich al langer over het gebrek aan een zogenaamd ‘level playing field’. De branche wilde niet vrijwillig overgaan tot het afstoten van tabak uit de winkels, omdat pomphouders en tabaks- en gemakszaken daar niet in mee wilden gaan. Daarom besloot de overheid met wettelijke maatregelen te komen. Nu blijft brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) hameren op dat gebrek aan een gelijk speelveld door eerst de supermarkten de tabak te ontnemen en pas later de tankstations en nog weer twee jaar daarna de tabaks- en gemakszaken. “We begrijpen niet waarom de overheid niet kiest voor één duidelijke datum waarna tabak alleen nog in tabaksspeciaalzaken verkrijgbaar is”, zei een CBL-woordvoerder in 2020 tegen het AD.

Albert Heijn draait deze ‘oneerlijke’ situatie nu om door te investeren in pompstations. En daar wordt misschien nog wel beter op tabak verdiend dan in de supermarkt zelf. Supermarkten verkopen nu nog de helft van alle tabak in Nederland, tankstations zijn goed voor een kwart van de tabaksverkoopomzet. Voor supermarkten is de tabak echter vooral een klantenbinder, maar bij tankstations komt de meeste omzet uit rookwaren. In het AD schatte de voorzitter van de branchevereniging van pomphouders, Ewout Klok, dat sigaretten, shag, sigaren en e-sigaretten zorgen voor 60 procent van de omzet van de winkeltjes bij tankstations.

Zo blijft AH profiteren van tabak

Het is dan ook een handige zet van AH om to go’s op te zetten bij tankstations waar klanten ook hun benzine betalen. Ook al is het mistig wie de rookwaren verkoopt, AH of BP. Met deze formule kan Albert Heijn, dat de rookvrije generatie zegt te ondersteunen, op deze locaties nog zes jaar langer profiteren van tabaksverkoop dan in de supermarkten. Klanten die voor tabak naar het benzinestation komen, pikken bovendien mogelijk nog andere boodschappen uit het AH-assortiment mee.

Hoe anders ging het op de treinstations, waar de NS hun ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’ namen door de tabaksverkoop daar te verbannen en bij te dragen aan een rookvrije generatie. De NS stopte per 1 januari 2021 met de verkoop van sigaretten en shag bij alle AH to go-stationswinkels. Van BP is zo’n stap niet snel te verwachten.

Het ‘dilemma’ van Van Egmond

Albert Heijn laat de tabak ook niet graag schieten. In 2020 zei AH-CEO Marit van Egmond nog dit erover tegen het AD: “Het is een dilemma. Het is een vraagstuk waar we met z’n allen over na moeten denken. Want als wij ermee stoppen, dan stuur je ze ergens anders heen.” Tegelijkertijd laat een woordvoerder van AH nu weten: “Albert Heijn ondersteunt de rookvrije generatie en wil samen met alle betrokken partijen optrekken om in heel Nederland een blijvende gedragsverandering en een rookvrije generatie te realiseren.” En op de eigen website stelt de supermarktketen een gezonde leefstijl te willen promoten: “We willen klanten en medewerkers helpen om gezonder en gevarieerder te eten en te leven.” Maar waar de wet dat toelaat blijft AH zo lang mogelijk tabak en andere nicotineproducten verkopen. Want ja, roken is in de optiek van Van Egmond toch echt de eigen keuze van de roker. Toen Jeroen Smit haar vorig jaar in de podcast Geld Of Je Leven (vanaf minuut 51) hierop aansprak, was de topvrouw hoorbaar in verlegenheid gebracht. Ze stamelde wat over het helpen van mensen om te stoppen en “Ik geloof niet zo in de wereld van verbieden”. Nu is duidelijk waar het dilemma zat: AH klampt zich zo lang als het kan vast aan de verslavende tabak.