De Amerikaanse Food and Drug Administration moet het verbod op mentholsigaretten uitbreiden tot potentiële alternatieven als mentholpijptabak en mentholsigarettenhulzen, zeggen experts. Ook Nederland moet mentholpijptabak verbieden.

Door de webredactie

Een klein beetje menthol in je sigaret heeft al een verzachtende werking. Zelfs als je de menthol niet kunt proeven, maakt de stof het prettiger om tabaksrook te inhaleren. In 2021 onthulde Trouw dat tabaksfabrikanten, ondanks het verbod op toevoeging van menthol, nog steeds minimale hoeveelheden daarvan in sigaretten verwerkten. De smaakstof wordt geassocieerd met een hogere nicotineafhankelijkheid en meer mislukte stoppogingen. Daarom zijn mentholsigaretten met name voor jonge en beginnende rokers die nog niet gewend zijn aan het inademen van de scherpe tabaksrook extra aantrekkelijk.

Om te voorkomen dat menthol de kans op nicotineverslaving vergroot heeft Europa de smaakstof in 2020 verboden. In Nederland deed 66,9 procent van de mentholsigaretrokers na het verbod een stoppoging versus 49,6 procent ervoor, blijkt uit onderzoek van Tobacco Control. Rokers die voor het verbod aangaven te willen stoppen, hadden na het verbod ook vaker succes. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft inmiddels ook stappen gezet om mentholsigaretten van de markt te halen. De voordelen voor de volksgezondheid van een verbod op mentholtabaksproducten kunnen echter worden afgezwakt door alternatieve mentholproducten die niet in de regelgeving genoemd worden, zoals pijptabak.

Voorkeursalternatief

Onderzoekers van het Rutgers Center for Tobacco Studies en Ohio State University onderzochten 98 mensen die mentholsigaretten roken om te kijken of ze zouden overstappen op alternatieve tabaksproducten. Ze vergeleken traditionele sigaretten, sigaretten met een mentholfilter en mentholsigarettenhulzen gevuld met mentholpijptabak. Dat laatste bleek het meest verleidelijke alternatief en had bij 65 procent van de deelnemers de voorkeur. Tabak voor de pijp is minder fijngesneden dan shagtabak, maar verder is er bijna geen verschil. Van pijptabak kun je dus gewoon een sigaret rollen. De rokers in het onderzoek gaven vaker aan de sigaretten met pijptabak nog een keer te willen proberen, te kopen en regelmatig te gebruiken.

Mentholpijptabak omzeilt regels

Sigaretten en shagtabak met een smaakje zijn volgens de Tabaks- en rookwarenregeling verboden. Alleen pijptabak wordt in de regeling niet genoemd. Deze is daarom nog in mentholsmaak verkrijgbaar. Online tabakswinkels bieden bijvoorbeeld ‘ice’-pijptabak aan. Een van de online-aanbieders zet daar expliciet bij: “Met deze menthol tabak kunt u zelf uw menthol sigaretten maken”.

Ook in het FDA-mentholverbod is pijptabak nergens te bekennen en dat baart zorgen over de effectiviteit van de nieuwe productnormen. “Tabaksbedrijven dopen hun shagtabak om tot pijptabak en omzeilen daarmee belastingen en het smaakverbod. We zien al een toename in reclames voor pijptabak en sigarethulzen naast die voor traditionele sigaretten en filters”, zegt Andrea Villanti, directeur van het Rutgers Center for Tobacco Studies en coauteur van het onderzoek tegen News Medical. “De producten die we in ons onderzoek hebben getest zullen tabaksfabrikanten, wanneer mentholsigaretten van de markt zijn, waarschijnlijk extra promoten.”

Wetgeving op komst

In zijn brief met nadere beleidsmaatregelen voor tabaksontmoediging kondigde staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid) een maand geleden ook een wettelijk verbod aan op het gebruik van menthol voor inhalatiefacilitatie en een totaalverbod op accessoires die smaak toevoegen aan tabak, zoals smaakfilters, smaaksprays, clickbolletjes en velletjes papier die smaken overbrengen op tabak. Beide maatregelen zijn genomen op advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, dat vorig jaar voor de toevoegingen en de accessoires waarschuwde. Pijptabak moet hier expliciet bij vermeld worden, om ook die ontduiking van de wet de pas af te snijden.