Hoewel de grote tabaksbedrijven beweren dat ze zich uit Rusland willen terugtrekken, betaalden ze sinds de Russische invasie in Oekraïne al bijna 8 miljard euro aan belastingen aan de Russische overheid. Goed voor honderden helikopters, tanks of jachtvliegtuigen.

Door de webredactie

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne hebben de grote internationale tabaksfirma’s voor een kleine 8 miljard euro aan belastingen bijgedragen aan de Russische staatskas. Dat schrijft de Britse krant The Telegraph na analyse van cijfers van het Russische ministerie van Financiën. De tabaksmultinationals Philip Morris International (PMI), British American Tobacco (BAT) en Japan Tobacco International (JTI) zijn ondanks eerdere uitspraken dat ze zich uit Rusland terug zullen trekken nog steeds actief het land. De drie firma’s hebben samen een marktaandeel van zo’n 90 procent in Rusland. Alleen Imperial Brands, de vierde grote tabaksproducent in de wereld, heeft inmiddels al zijn belangen in Rusland van de hand gedaan.

In maart lieten de tabaksbedrijven met tegenzin weten dat ze hun activiteiten in Rusland zouden gaan afschalen en dat ze zich zouden committeren aan de internationale sancties tegen Rusland. Maar in april werd al duidelijk dat JTI de Japanse overheid in verlegenheid bracht door actief te blijven in Rusland. Japan stelde sancties in tegen Rusland, maar bezit ook een derde van de aandelen in JTI. De Japanse tabaksgigant heeft nieuwe investeringen en zijn marketingactiviteiten in Rusland stopgezet, maar nog niets gezegd over een eventueel vertrek uit het land. In juni liet BAT weten dat het terugtrekken uit Rusland ingewikkeld was en nog lange tijd zou gaan duren. Een maand later gaf ook PMI aan dat het vertrek uit Rusland ingewikkeld was en nog zeker tot het eind van het jaar zou duren.

In Rusland meer sigaretten verkocht

Volgens The Telegraph roept PMI in Oekraïne in advertenties zijn klanten op om te doneren aan de strijdkrachten. Ondertussen verkocht het in Rusland alleen maar meer sigaretten: het bedrijf maakte volgens de krant bekend er in het derde kwartaal bijna 14 miljard sigaretten te hebben verkocht, tegen 10 miljard in het eerste kwartaal van 2022.

In mei werd bekend dat PMI en JTI samen met miljardair en wapenfabrikant Igor Kesajev, die op de Europese sanctielijst staat, het eigendom delen van Ruslands grootste tabaksdistributeur Megapolis. De holding van dit bedrijf bleek in Nederland te zijn gevestigd. Van Kesajev is bekend dat hij ook eigenaar was van de Russische wapenfabriek Degtjarjov, en dat hij nauwe banden onderhoudt met het Kremlin.

De Oekraïense antitabaksorganisatie Center ‘Life’ berekende in maart al dat de Russische staat met de belastinginkomsten van alleen PMI en JTI over 2020 700 MI-24 helikopters, 1970 T-72 tanks of 382 SU-25 jachtvliegtuigen kon kopen.

‘Tabaksbedrijven stellen winst boven alles’

Het Britse conservatieve parlementslid Bob Seely, lid van de commissie van Buitenlandse Zaken, zei in een reactie tegen The Telegraph: “Het is duidelijk volkomen verkeerd dat deze westerse bedrijven aanzienlijke belastingen blijven betalen aan de Russische schatkist, omdat zoveel van de Russische staatsuitgaven nu bestemd zijn voor de financiering van de oorlog in Oekraïne, die in groten getale mensen de dood injaagt. Deze bedrijven zeiden dat ze de Russische staat niet zouden steunen en dat ze het juiste zouden doen, maar dat hebben ze duidelijk niet gedaan.”

Het Labour-parlementslid Alex Cunningham is het in dit geval eens met zijn conservatieve collega: “Tabaksbedrijven stellen winst boven alles, dus het verbaast me niet dat ze graag hun bedrijf versterken door te handelen met wie ze maar willen, inclusief oorlogsstokers. Dat de Russische economie heeft geprofiteerd van 6 miljard pond van de industrie in een tijd dat ze een illegale oorlog tegen Oekraïne financieren, ruïneert het vertrouwen.”

‘Een industrie zonder moreel kompas’

Ook Deborah Arnott, directeur van Action on Smoking and Health (ASH) is helder in haar veroordeling: “De meeste transnationale bedrijven die handeldrijven in Rusland hebben zich teruggetrokken en erkennen hun verantwoordelijkheid om al het mogelijke te doen om de verwoestende oorlog van Rusland tegen Oekraïne te helpen beëindigen. Maar het is niet verwonderlijk dat Big Tobacco denkt dat het zaken kan blijven doen, ongeacht wat Rusland doet, aangezien dit een industrie is zonder moreel kompas, waarvan de producten in de 20e eeuw ongeveer 100 miljoen mensen hebben gedood en op weg zijn om in de 21e eeuw een miljard mensen te doden. Tabaksfabrikanten hebben een bijzondere verantwoordelijkheid, aangezien het aantal rokers altijd hoog is geweest in Rusland en de regering elk jaar miljarden aan tabaksaccijnzen int van de transnationale tabaksfabrikanten.”

Woordvoerders van BAT en JTI stelden in een reactie dat ze handelen in overeenstemming met lokale en internationale wetgeving. PMI reageerde niet.