UPDATE 13-03-2022
De grote tabaksfabrikanten hebben hun vestigingen in Oekraïne gesloten sinds er in dit land een oorlog woedt. Maar in aanvalsland Rusland doen ze nog volop zaken; hun belastinggeld verdwijnt vanzelf in de oorlogskas. De waarde van de aandelen heeft wel een flinke knauw gekregen.

Door de webredactie

De vestigingen van Philip Morris International (PMI) in het Russische Krasnodar en Sint-Petersburg, met in totaal zo’n 4.100 medewerkers, draaien ondanks de oorlog nog door, al maakte het bedrijf op 9 maart bekend de productie te verminderen en geplande investeringen in Rusland uit te stellen. Het bedrijf probeerde op 23 februari investeerders gerust te stellen door te zeggen dat het niet verwachtte veel schade te ondervinden van de Amerikaanse sancties tegen Rusland. Dit in reactie op de aandelenkoers, die een dag ervoor met 2,7 procent was gedaald nadat de sancties waren aangekondigd.

Het bedrijf zei op vragen van ongeruste investeerders dat Rusland en Oekraïne in 2021 goed waren voor ongeveer 12 procent van het totale verzendvolume van sigaretten en IQOS, en ongeveer 8 procent van de totale netto-omzet. Overigens nemen de Russische vestigingen het leeuwendeel hiervan voor hun rekening; Rusland is na Indonesië het belangrijkste afzetland voor PMI. “Onze eerste zorg is de veiligheid en beveiliging van onze collega’s en hun families, en we houden de situatie nauwlettend in de gaten. (…) Op dit moment verwachten we geen materiële impact op ons bedrijf in verband met de aangekondigde sancties.” Twee dagen later sloot PMI zijn vestiging in het Oekraïense Charkov, ook omdat het voor de 1.300 werknemers niet meer te doen was om door te werken. De stad is een van de Oekraïense steden die sinds vorige week doelwit zijn van zeer zware bombardementen.

Verliezen en commitment

Verliezen door de uitgebroken oorlog worden ook gevoeld door British American Tobacco (BAT), die nu al 110 miljard roebel aan marktwaarde heeft verloren. Het tabaksbedrijf heeft een marktaandeel van bijna 24 procent op de Russische markt, maar heeft nu dus ruim 7 procent daarvan verloren. De vestiging in het Russische Sint-Petersburg blijft actief, maar die in Oekraïne is voorlopig gesloten. Het hoofdkantoor zit in het zwaar gebombardeerde Kiev en een productievestiging in Pryluky, ten oosten van de hoofdstad. Samen zijn ze goed voor ruim duizend werknemers. BAT liet The Guardian weten wel zijn investeringen in Rusland op te schorten en marketingactiviteiten te reduceren.

Japan Tobacco Inc (JTI), dat een belang van 37 procent in de Russische markt heeft, blijft eveneens actief in Rusland maar zegt tegelijkertijd zich “volledig te committeren” aan de nationale en internationale sancties. Het bedrijf heeft 4.500 werknemers in heel Rusland, verspreid over zeventig kantoren en vijf fabrieken. De aandelen van JTI zijn inmiddels met bijna 3 procent gedaald. Zijn vestiging in het Oekraïense Kremenchuk, goed voor zo’n 900 werknemers, is uit veiligheid gesloten.

Ook Imperial Brands verkoopt nog steeds in Rusland en zei dat het “de situatie in Rusland zeer nauwkeurig onderzoekt”. Het heeft zo’n duizend Russische werknemers en één fabriek.

Oorlog meefinancieren

Veel bedrijven hebben inmiddels hun deuren gesloten in Rusland: Shell, Ikea, Heineken, McDonalds, KFC, onlinebedrijven als Google en YouTube, Volkswagen, Lego, Nike, Intel, Nokia, de lijst is lang. Volgens Ruslandkenner Hubert Smeets is de belangrijkste reden daarvoor dat de Russische economie op omvallen staat. De bedrijven zijn feitelijk bang om geld te verliezen, omdat de Russische regering maatregelen neemt die ervoor zorgen dat zij niet meer bij hun geld kunnen. Ze kunnen hun aandeelhouders niet meer bedienen en ook zijn er logistieke problemen.

Niet voor alle bedrijven is dit genoeg reden om weg te gaan uit het land. Zo zetten – net als bovengenoemde tabaksfabrikanten – onder meer ING en Philips hun activiteiten in Rusland voort. Blijkbaar nemen zij het verlies voor lief en, hoezeer ze zich ook betrokken tonen met het Oekraïense volk, blijft de Russische markt voor hen aantrekkelijk. Dat ze daarmee via het betalen van belastingen de Russische invasie meefinancieren, is kennelijk geen bezwaar. Het gaat om grote bedragen. De belastingbetalingen in 2020 van JTI waren bijvoorbeeld goed voor 1,4 procent van de staatsbegroting van de Russische Federatie. PMI en BAT zullen eveneens een fors percentage aan de Federatie-begroting bijdragen, gezien hun aandeel op de Russische sigarettenmarkt. Het betuigde medeleven met het Oekraïense volk blijkt weer een wassen neus.

UPDATE 13-03-2022

British American Tobacco maakte vrijdag 11 maart bekend zich geheel uit Rusland terug te zullen trekken en bedrijfsonderdelen in Rusland te verplaatsen naar elders, aldus The Guardian. BAT stopt ook de verkoop van sigaretten en andere nicotineproducten in Rusland. De plotselinge draai van BAT, dat eerder nog zei in Rusland te blijven maar voorlopig geen nieuwe investeringen te doen, is volgens de tabaksproducent ingegeven door “onze waarden en onze ethos”. Waarschijnlijker is dat de beslissing samenhangt met plannen van de Russische overheid om bezittingen van buitenlandse bedrijven die Rusland verlaten in beslag te nemen.