Winkelketen Lidl maakte bekend dat de supermarkt een jaar eerder dan gepland is gestopt met de verkoop van tabak. Andere supermarkten houden halsstarrig vast aan de sigarettenverkoop.

Door de webredactie

Supermarkt Lidl koos de eerste dag van Stoptober om bekend te maken dat het per direct stopt met de verkoop van tabak. Stoptober is de actiemaand waarin rokers worden gestimuleerd om te stoppen. In mei 2018 liet de Lidl al weten uiterlijk eind 2022 alle tabak uit de winkels te hebben. Dat streven is nu dus een jaar eerder al bereikt.

Lidl, met 437 winkels in Nederland, is daarmee de eerste supermarktketen die het bevorderen van een gezonde leefstijl écht serieus neemt. De supermarkt is al jaren de beste en goedkoopste in groente en fruit en streeft ernaar om per 2025 het suiker- en zoutgehalte in producten van zijn eigen merken met 20 procent te verlagen ten opzichte van 2015. Kinderen kunnen bij Lidl altijd een gratis stuk fruit krijgen. Vanaf nu zullen kinderen bij Lidl bovendien geen sigaretten meer tegenkomen of kunnen kopen.

Met het besluit geen tabak meer te verkopen, zet Lidl de concurrentie te kijk. Supermarkten die vasthouden aan tabaksverkoop totdat het wettelijk verbod daarop ingaat in 2024, beroepen zich op het gelijke speelveld met als uitleg: ‘Als wij eenzijdig stoppen, verliezen we omzet aan de concurrentie’. Lidl is daar kennelijk niet bang voor en vindt bijdragen aan het bereiken van een rookvrije generatie belangrijker.

Blokhuis tegen supermarkten: ‘Volg dit voorbeeld’

Demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) riep meteen alle andere supermarkten op het voorbeeld van Lidl te volgen. In het NPO Radio 1 programma Spraakmakers (min. 18:30) zei hij: “Hulde en een groot compliment aan Lidl. Ik roep andere supermarkten op: volg het goede voorbeeld. Waar het ons vooral om gaat is dat we kinderen niet in aanraking willen laten komen met tabaksproducten en in supermarkten lopen heel veel kinderen. Onze algemene lijn is: het stoppen met roken moet makkelijker worden en het beginnen moeilijker.”

Dat tabak nu al in supermarkten afgeschermd moet zijn, is geen garantie dat kinderen er nooit meer sigaretten zien, stelde Blokhuis: “Ik kom ook wel eens bij supermarkten waar die rolluikjes per ongeluk open staan, of waar een klapdeurtje kapot is. Daar wordt wel mee gesjoemeld, volgens mij.”

‘Sigaretten zouden 20 euro moeten kosten’

Tabak moet ook veel duurder worden, vindt de staatssecretaris. “Ik heb gezegd: maak een pakje sigaretten 20 euro, maar daar spelen ook wel andere elementen in mee, zoals de internationale markt. Als wij 20 euro vragen, dan gaan mensen naar Luxemburg om hun sigaretten te kopen.” Helaas werd hem niet gevraagd waarom het kabinet in het belastingplan voor 2022 geen verhoging van de tabaksaccijns heeft voorzien. In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat de prijs van een pakje sigaretten stapsgewijs moet stijgen naar 10 euro in 2023.

Minder verkooppunten helpt echt

In dezelfde uitzending stelde verslavingsarts Robert van de Graaf (min. 04:00) dat tabak uit de supermarkten halen echt helpt om het roken terug te dringen: “Het aantal verkooppunten moet gigantisch snel, heel veel omlaag gebracht worden. Want dat is een van de redenen waarom er zoveel gerookt wordt. Heel veel rokers die stoppen vallen terug omdat ze sigaretten bij de supermarkt kunnen krijgen.” Het zien van sigaretten is een van de triggers die rokers die proberen te stoppen weer laten beginnen, zegt hij.

Draagvlak onder bevolking

Er blijkt ondertussen veel draagvlak te zijn voor het verwijderen van tabak uit de supermarkten. Op de stelling van Spraakmakers dat alle andere supermarkten het voorbeeld van Lidl moeten volgen, reageerde 66 procent positief. Vrijwel dezelfde stelling in het Dagblad van het Noorden kreeg bijval van tweederde van de deelnemers. Hoewel geen representatieve steekproeven, geven zulke peilingen toch een beeld van de stemming in het land.

De grote supermarkten laten zich vooralsnog niet vermurwen. Plus en Jumbo lieten aan RTL Nieuws weten niet met de verkoop van tabak te zullen stoppen. Albert Heijn zwijgt, maar president en CEO van Ahold Delhaize Frans Muller spreekt in het jaarverslag over 2020 wel over een dilemma: “Een ander dilemma is hoe je mensen kunt helpen bij het vinden van een gezonde balans in voeding en levensstijl en tegelijkertijd de ruime keuze aan producten biedt die klanten willen. Dit is vooral lastig als het gaat om de verkoop van producten die als ongezond worden beschouwd, zoals tabak. Omdat we erkennen dat levensstijlkeuzes persoonlijk zijn, is onze benadering om klanten te empoweren door hen de informatie te verstrekken die ze nodig hebben om gezonde keuzes te maken en toegang te krijgen tot gezonde producten.”

Een jaar geleden trachtte Muller bij het televisieprogramma Buitenhof met vergelijkbare ontwijkende woorden de aandacht af te leiden van de werkelijke boodschap: Albert Heijn laat, net als de andere grote supermarktketens, de eigen winst prevaleren boven de gezondheid van zijn klanten.

Het satirische platform De Speld verwoordde het scherp: “Albert Heijn: ‘Volgende maand echt proberen te stoppen met sigaretten verkopen. Nee echt’.”