Tijdens de Boskalis Beach Cleanup Tour zijn er bijna 58.000 peuken van de stranden gehaald. Dat maakt eens te meer duidelijk hoeveel vervuilende sigarettenpeuken in het zand terechtkomen. Het wordt hoog tijd dat de vervuiler, de tabaksindustrie, gaat betalen voor het opruimen van al die peuken.

Door de webredactie

Met maar liefst 2.873 vrijwilligers is er begin augustus in vijftien dagen tijd 4.641 kilo afval van de Nederlandse stranden gehaald tijdens de Boskalis Beach Cleanup Tour. Dat heeft organisator Stichting Noordzee bekendgemaakt. Er was dit jaar speciale aandacht voor sigarettenpeuken, waarvan er 57.772 in het zand zijn aangetroffen, waarbij op het strand van Zandvoort de meeste peuken werden gevonden (8.039 stuks).

De filters van sigarettenpeuken bevatten plastics die heel schadelijk voor het milieu zijn. “Niet veel mensen weten dat er plastic en giftige stoffen zoals arseen en pesticiden in de filter van een sigaret zitten”, legt Ewout van Galen van Stichting De Noordzee uit in het persbericht. “Peuken die op het strand worden achtergelaten dragen bij aan de plasticsoep, en dieren kunnen ze aanzien voor voedsel. Eén peuk kan bovendien wel acht liter water vervuilen. Voor een schone en gezonde Noordzee zijn dus peukenvrije stranden nodig. Het strand is namelijk geen asbak.”

Grootste plasticvervuilers

Ieder jaar worden er wereldwijd naar schatting 5,6 biljoen sigaretten gerookt, waarvan tweederde als peuk op straat of in het milieu belandt. Filters zijn daardoor de grootste plasticvervuilers. Peuken maken daarom deel uit van de Europese Single-Use Plastic-richtlijn (SUP-richtlijn) die als doel heeft om het gebruik van wegwerpplastic te verminderen en te voorkomen dat het in ons water en op onze oevers terechtkomt, ook in Nederland.

Nederlandse maatregelen

Per 3 juli heeft de overheid ingesteld dat er op sigarettenverpakkingen moet komen te staan dat er kunststof in sigaretten zit, dat peuken in de afvalbak thuishoren en dat zwerfafval negatieve effecten heeft op het milieu. Op 5 januari 2023 gaat er ook een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor tabaksfabrikanten gelden. Daarmee worden producenten deels verantwoordelijk gemaakt voor de kosten die gemoeid zijn met het opruimen van het zwerfafval dat door hun producten ontstaat.

“Hier vallen bewustwordingsmaatregelen voor consumenten onder en het meebetalen aan het opruimen van zwerfafval door publieke gebiedsbeheerders”, schrijft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). “Voor de uitwerking van de UPV moet een systematiek ontwikkeld worden om de kosten hiervan in kaart te brengen en worden afspraken gemaakt over het innen en uitgeven van deze middelen. Door middel van stakeholderbijeenkomsten samen met gebiedsbeheerders en producenten zal IenW de komende periode tot een uitwerking van dit systeem komen.”

Meebetalen zonder reclame

Dat betekent dat sigarettenfabrikanten moeten gaan betalen voor het giftige vuil dat er in het milieu terechtkomt. De fabrikanten hebben eerder wel pogingen ondernomen om zwerfpeuken op te ruimen, maar dat vooral gebruikt om hun imago te verbeteren, terwijl als ze echt een schone wereld zouden willen helpen creëren, ze zouden stoppen met de productie van hun giftige waar. Hen tot die tijd van overheidswege laten meebetalen aan het schoonmaken van de stranden zonder dat ze daar reclame mee mogen maken, lijkt de weg die het ministerie van IenW nu probeert te bewandelen.

Beach Bot

Ondertussen zijn er nog wel vermeldenswaardige ontwikkelingen om de stranden sneller van peuken te kunnen ontdoen. Tijdens de Boskalis Beach Cleanup Tour is de Beach Bot gedemonstreerd, een door de TU Delft ontwikkelde robot die afval, waaronder peuken, automatisch van de stranden kan verwijderen. De Beach Bot kan daarmee een bijdrage gaan leveren aan het schoonmaken van de stranden.

Maar in de meest gunstige situatie hoeft de Beach Bot straks geen peuken meer op te ruimen, omdat die niet meer in het milieu belanden of, beter nog, niet meer in de winkels liggen.