De Rijksoverheid werkt sinds 2011 samen met de tabaksfirma Japan Tobacco International in de 'Green Deal Schone Stranden'. Dit soort samenwerking is echter niet toegestaan, waarschuwde staatssecretaris Van Rijn vorig jaar. Maar de samenwerking met de tabaksgigant gaat toch door.

Door de webredactie

"Bedrijven, maatschappelijke organisaties of andere overheden lopen soms tegen problemen aan als ze een duurzame stap willen maken. De Rijksoverheid kan helpen de knelpunten op te lossen door een Green Deal met ze aan te gaan," aldus de Rijksoverheid op haar website. "Green Deals zijn afspraken tussen de Rijksoverheid en andere partijen. Die andere partijen zijn bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere overheden. De Green Deal helpt om duurzame plannen uit te voeren. Bijvoorbeeld voor energie, klimaat, water, grondstoffen, biodiversiteit, mobiliteit, Biobased Economy, bouw en voedsel."

Sinds 2011 zijn al ruim 160 Green Deals afgesloten (hier op de kaart van Nederland) en de lijst is groeiende. Het startschot voor deze grootscheepse duurzaamheidscampagne kwam in 2011 toen het VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO-Nederland met de Rijksoverheid, de Stichting Natuur & Milieu, de Stichting Natuur- en Milieufederaties en MVO-Nederland een 'overkoepelende Green Deal' sloten. Dat jaar werd ook de website ondernemendgroen.nl gelanceerd. De Rijksoverheid informeerde het publiek via de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Geen Deal Schone Stranden

Er zijn Green Deals op allerlei gebied mogelijk. Een ervan is de Green Deal Schone Stranden. Daarin heeft zich een groot aantal Nederlandse kustgemeenten en belangenorganisaties verenigd. "Gezamenlijk willen zij het afvalgedrag van strandbezoekers positief beïnvloeden zodat er in 2020 minder zwerfafval achterblijft op de Nederlandse Noordzeestranden." In dit kader wordt deelname aan de campagne 'Laat je peuk niet alleen' gestimuleerd.

Aan die Laat je peuk niet alleen-campagnes heeft TabakNee in 2014 en 2015 al aandacht geschonken. De (kust)gemeenten Vlissingen, Zandvoort, Veere, Den Helder en Katwijk hielden samen met Japan Tobacco International (JTI) (en Stichting NederlandSchoon) de stranden peukenvrij. Deze samenwerking is echter verboden op grond van het door Nederland ondertekende en geratificeerde internationale antirookverdrag, het zogeheten FCTC-verdrag tegen de tabaksindustrie, waarover later meer.

De Laat je peuk niet alleen-campagne blijkt onderdeel van de Green Deal Schone Stranden. JTI wordt genoemd als een van de betrokken partijen, net als de Rijksoverheid en Stichting NederlandSchoon. Veel meer kustgemeenten dan de eerder op TabakNee genoemde doen aan deze Green Deal mee, op de lijst van deelnemers staan ook bijvoorbeeld Ameland, Bloemendaal en Heemskerk.

Ook belangenorganisaties als Stichting de Noordzee, de Hengelsportfederatie voor Sportvisserij en de Belangenorganisatie voor Naaktrecreanten staan op de lijst. Alles wat zo'n beetje met 'strand' te maken heeft, zo lijkt het. En het aantal deelnemers groeit nog steeds: er is tot en met 31 december 2020 de tijd om mee te doen. De Rijksoverheid brengt de Green Deal Schone Stranden, die deel uitmaakt van het programma van maatregelen dat Nederland opstelt om uitvoering te geven aan de Europese mariene strategie, internationaal onder de aandacht.

De coördinatie en monitoring van deze Green Deal is in handen van KIMO, een in IJmuiden gevestigde vereniging van kustgemeenten in Nederland en België, met financiële ondersteuning van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (zie pagina 2 van dit document). In het bestuur van KIMO zien we oude bekenden terug: de burgemeester van Noordwijk ('Laat je peuk niet alleen', 2013), de wethouder van de gemeente Den Helder ('Laat je peuk niet alleen', 2014) en de wethouder van Katwijk ('Laat je peuk niet alleen', 2015). Voor de dekking van de onkosten van Green Deals kan het ministerie van Infrastructuur en Milieu uit diverse potjes putten. Of het geld effectief wordt ingezet, horen we pas in 2017.

Rookpreventie Jeugd: 'Stop de samenwerking met JTI'

De Nederlandse staat – inclusief de gemeenten en provincies – is gehouden de bepalingen na te leven die uit het internationale antirookverdrag FCTC voortvloeien. Van belang is artikel 5.3 van dit verdrag: overheden moeten de tabaksindustrie op afstand houden. Dat blijkt ook uit twee brieven die staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) op 10 november 2015 naar alle gemeenten en provincies heeft gestuurd. Hierin waarschuwt de staatssecretaris dat samenwerking met de tabaksindustrie in strijd is met artikel 5.3 van genoemd verdrag en (dus) ook verboden is 'wanneer het gaat over publiekscampagnes tegen het roken, publieke evenementen of activiteiten die onder de noemer van maatschappelijk verantwoord ondernemen worden ontplooid'.

Dat heeft een reden: met 'maatschappelijk verantwoord ondernemen' probeert de tabaksindustrie haar naam te zuiveren en de aandacht af te leiden van het feit dat ze een product op de markt brengt dat zulke enorme schadelijke gevolgen voor de gezondheid heeft als het precies zo wordt gebruikt als de bedoeling is. Dit stelt Stanford-professor Robert Proctor in zijn boek Golden Holocaust.

Het is verbazingwekkend dat dezelfde overheid die publiekelijk heeft verklaard dat niet met de tabaksindustrie mag worden samengewerkt, dit op grote schaal zelf wel blijkt te doen. Stichting Rookpreventie Jeugd vraagt de overheid dan ook haar belofte na te komen en de samenwerking met de tabaksindustrie onmiddellijk te stoppen.