Philip Morris-topman Jacek Olczak heeft in The Telegraph de Britse overheid opgeroepen tabak binnen tien jaar te verbieden. Het nieuws gaat de hele wereld over, waardoor Philip Morris weer slim gratis reclame maakt voor zijn alternatieve tabaksproducten.

Door de webredactie

‘Marlboro-producent roept op tot een sigarettenverbod’, kopte de Britse krant The Telegraph boven een interview met Philip Morris-directeur Jacek Olczak. Olczak vindt dat de Britse overheid binnen tien jaar best een sigarettenverbod in mag gaan stellen. Een opmerkelijke uitspraak uit de mond van de man die aan het hoofd staat van een van de grootste tabaksconcerns ter wereld, met jaarlijks een miljardenomzet uit de verkoop van sigaretten. Olczak ziet een wereld zonder sigaretten voor zich: “Hoe eerder het gebeurt, hoe beter.”

Het nieuws gaat de wereld over. The Guardian, CNBC, CNN, en dichter bij huis ook Nu.nl en jongerenplatform Parratv berichtten erover. Het is opnieuw een slimme marketingtruc van Philip Morris, waarmee het bedrijf de antitabakslobby tracht te kapen. Eerder speelde het bedrijf al in op de ‘rookvrije generatie’ die in steeds meer landen wordt nagestreefd, door in 2017 te beweren dat ook de tabaksproducent een ‘rookvrije’ toekomst nastreeft. Dat leverde het bedrijf toen wereldwijde media-aandacht op, waarvan het handig gebruikmaakte door te stellen dat rokers van sigaretten beter over konden stappen op zijn alternatieve ‘rookloze’ tabaksproducten, die minder schadelijk zouden zijn. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) constateerde echter dat ook die alternatieven schadelijk zijn voor de gezondheid.

Aandacht vragen voor rookvrije alternatieven

De volgende stap van Philip Morris lijkt nu om mee te bewegen met stemmen die opgaan voor een algeheel generatiegebonden rookverbod, waarbij mensen geboren na een bepaalde datum geen tabak meer mogen kopen of gebruiken. In Nederland wordt hier al sinds 2016 over gedacht. Recent onderzoek in Zuid-Afrika bekeek de lessen die geleerd kunnen worden uit een tijdelijk verkoopverbod van tabak aldaar voor zogenoemde eindspelstrategieën.

Opnieuw speelt Philip Morris handig in op deze geluiden met Olczaks oproep een verbod op traditionele sigaretten in te stellen. Want ook nu weer voegt Olczak aan zijn opmerkelijke uitspraak toe dat rokers nog altijd twijfelen aan de schadelijkheid van alternatieve tabaksproducten versus reguliere sigaretten. “Geef ze de keuze om rookvrije alternatieven (…) met de juiste wetgeving en informatie kan het [verbod, red.] in sommige landen al binnen tien jaar worden ingesteld. Dan kun je het probleem voor eens en altijd oplossen.”

Ook die uitspraak gaat de wereld over, wat Philip Morris gratis reclame oplevert voor zijn alternatieve rookproducten, zoals de IQOS, waarin tabak niet verbrand maar verhit wordt. Afgelopen maandag besteedde NRC Handelsblad anderhalve pagina aan de transformatie die Philip Morris zegt te maken onder de kop ‘Philip Morris zet nu vol in op “schoner” imago’ (in de onlineversie ‘Is Philip Morris van het tabaksgeloof gevallen?’). Het stuk is licht kritisch, verwijst naar onderzoeken van het RIVM over de schadelijkheid van e-sigaretten en verhitte tabak, maar beschrijft uitgebreid die producten en de doelen die Philip Morris daarmee heeft.

Die reclame komt het bedrijf goed uit, want in veel landen geldt een reclameverbod voor tabaksproducten.

Waarom de sigarettenfabrieken niet nu stilzetten?

Wat Olczak niet zegt is dat hij, als hij de wereld zo graag gezonder, beter en rookvrij wil maken, als fabrikant morgen ook al kan beslissen om de tabaksfabrieken stil te zetten. En ook te stoppen met marketing van gewone sigaretten in landen waar nog niet zulke strenge reclameverboden gelden. Recent onderzoek bracht opnieuw de agressieve strategieën aan het licht waarmee tabaksfirma’s waaronder Philip Morris de Afrikaanse markt aan het bewerken zijn. In plaats fabrieken sluiten deed Philip Morris juist nu een bod op een nieuwe sigarettenfabriek in Egypte.

Maar ook in de landen waar de traditionele sigaret steeds meer terrein verliest, zet Olczak in op een toekomst waarin de nicotineverslaving blijvend wordt gestimuleerd, zodat hij en zijn aandeelhouders flink kunnen blijven verdienen ten koste van de gezondheid van de klanten van Philip Morris. In het NRC-verhaal stelt Philip Morris Holland een verbod op traditionele sigaretten in Nederland nog niet na te streven: “In het Verenigd Koninkrijk zie je dat al een groter percentage rokers is overgestapt op een minder schadelijk alternatief. Daar wordt de overstap actiever gepromoot en meegedacht over wetgeving door de regering. In Nederland worden rookvrije producten nog over één kam geschoren met sigaretten en shag. De situatie is heel anders dan in het VK.” Waarmee de krant Philip Morris ook nog een podium biedt voor een boodschap aan de overheid.

Zelfs als alternatieve rookwaar geen andere schadelijke stof dan nicotine zouden uitstoten, blijven ze een bedreiging voor de volksgezondheid. Ook nicotine is namelijk een schadelijke stof, die volgens verslavingskliniek Jellinek een verhoogde bloeddruk en beschadiging van de bloedvaten kan veroorzaken: “Hierdoor ontstaan tal van hartziekten”.

Alle persoptredens van Philip Morris moeten daarom worden beoordeeld op hun ware aard: dit zijn regelrechte reclameboodschappen, waar media niet aan mee zouden moeten werken.