Tweede Kamer legt bom onder ISO-meetmethode
woensdag 07 juli 2021
Met steun voor een motie die oproept om tabakswetgeving niet te baseren op onderzoek van de tabaksindustrie, doet de Kamer ook een uitspraak over de huidige ISO-meetmethode voor gifuitstoot van sigaretten. Die is immers door de tabaksindustrie zelf ontwikkeld, gebaseerd op eigen onderzoek.
Door de webredactie
Terwijl de motie Gündoğan over de toepassing van artikel 5.3 FCTC voor Kamerleden het dankzij het CDA dinsdag niet haalde, werd een andere motie met brede steun aangenomen die een verstrekkend gevolg heeft in de strijd tegen de tabaksindustrie. Tijdens overleg van de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid over de aanscherping van het reclameverbod voor tabaks- en rookwaren op maandag 28 juni diende Mirjam Bikker (ChristenUnie) een motie in waarin de regering wordt verzocht “voor de onderbouwing van wet- en regelgeving met betrekking tot tabaksproducten geen onderzoek te gebruiken dat door de tabaksindustrie is gefinancierd en dit ook in Europees verband te bepleiten”.
Mentholonderzoek
De motie werd medeondertekend door de Kamerleden Anne Kuik (CDA), Jeanet van der Laan (D66), Nilüfer Gündoğan (Volt) en – verrassend – Thom van Campen (VVD). Ze was ingegeven door een artikel van Joop Bouma in Trouw diezelfde ochtend over toevoeging van kleine hoeveelheden menthol aan tabak om het inhaleren te vergemakkelijken. Uit dat stuk bleek dat de Europese Commissie de tabaksindustrie had gevraagd te onderzoeken wat de risico’s van de toevoeging van menthol en veertien andere als zorgelijk aangemerkte stoffen aan tabak zijn. Onafhankelijke wetenschappelijke instituten, waaronder het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), beoordeelden het ingeleverde onderzoek van de industrie als volstrekt onbetrouwbaar, omdat daarin relevante onderzoeken die de schadelijkheid van menthol in tabak aantonen stelselmatig buiten beschouwing werden gelaten.
Slager die zijn eigen vlees keurt
In het wetgevingsdebat op 28 juni sprak Bikker haar verbazing hierover uit en ook staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) vergeleek onderzoek door de tabaksindustrie met de slager die zijn eigen vlees keurt. “Dan krijg je een andere uitkomst dan bij onafhankelijk onderzoek, dus ik pleit ook voor onafhankelijk onderzoek”, aldus Blokhuis.
Bij het indienen van haar motie zei Bikker: “Die gaat over het gebruik van wetenschappelijk onderzoek dat is gefinancierd door tabaksfabrikanten. Zoals de staatssecretaris al zei, daar gaat een verkeerde prikkel van uit, want de tabaksfabrikant zoekt dat niet uit om minder rookwaren te verkopen, maar juist om toch weer te kijken: wat zijn de glibberige paden waarop we nog wel iets kunnen doen?”
ISO-meetmethode moet nu vervangen
Blokhuis sprak van een ‘prima motie’ en liet het oordeel aan de Kamer. Die nam de motie dus aan en legde daarmee, misschien onbewust, een bom onder de huidige, bedrieglijke meetmethode voor teer, nicotine en koolmonoxide in sigaretten. Die hele meetmethode is immers door de tabaksindustrie zelf op basis van eigen onderzoek ontwikkeld en via het normeringsinstituut NEN tot ISO-norm verheven.
“Deze motie is duidelijk ook een aanval op de invloed van de tabaksindustrie bij het tot stand brengen van de tabaks-ISO en -NEN-normen”, stelt advocaat Phon van den Biesen, die Rookpreventie Jeugd bijstaat in de handhavingszaak rond de sjoemelsigaret, die nu voorligt bij het Europees Hof van Justitie. “De motie betekent dat de wet veranderd moet worden en dat de ISO-methode die daarin nu is voorgeschreven, vervangen moet worden door een methode die is gebaseerd op onafhankelijk onderzoek, bijvoorbeeld de WHO TobLabNet-methode.”
De motie van Bikker roept de staatssecretaris ook op in Europees verband te pleiten voor onafhankelijk onderzoek. Voor wat betreft de meetmethode deed hij dit al, zowel in overleg met zijn Europese collega-ministers, als samen met twaalf collega’s per brief aan Eurocommissaris Stella Kyriakides (Gezondheid). Vooralsnog met weinig succes. De uitspraak van de Kamer is een steun in de rug voor de staatssecretaris.
Reclameverbod tabakswaren aangescherpt
De Tweede Kamer heeft gisteren ingestemd met drie wijzigingen van de Tabaks- en rookwarenwet. Ten eerste wordt het reclameverbod voor tabaksproducten aangescherpt, zodat de vrijstelling voor het uitstallen van tabaksproducten slechts voor een beperkter aantal tabaksspeciaalzaken zal gelden. In een tweede wetswijziging worden elektronische verhittingsapparaten voor tabaksproducten onder de regels van de Tabaks- en rookwarenwet gebracht en zullen eisen worden gesteld aan het uiterlijk van sigaretten. Met dat laatste wil Blokhuis voorkomen dat, terwijl de verpakkingen van sigaretten verplicht een standaard uiterlijk hebben, fabrikanten de sigaretten zelf met merkuitingen, kleurtjes of glitters aantrekkelijker kunnen maken.
In het kader van deze wetswijzigingen zijn verschillende moties ingediend. De motie van Nilüfer Gündoğan die het presidium van de Kamer vroeg om een herziening van de uitleg van de geldigheid van artikel 5.3 van het FCTC-verdrag haalde het niet, omdat de CDA-fractie uiteindelijk tegenstemde. Kamerlid Anne Kuik gaf in een stemverklaring aan dat de tabakslobby bij haarzelf niet hoeft aan te kloppen, maar dat ze “het te ver vindt gaan om andere Kamerleden voor te schrijven met wie ze wel of niet mogen praten”.
D66, PvdA, SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, DENK, Volt, BIJ1 en Fractie Den Haan stemden voor de motie. Met het CDA erbij zou de motie met 84 stemmen zijn aangenomen. Gezien Kuiks verklaring dat het CDA zelf van de lobby van de tabaksindustrie niets moet hebben, wil in feite een meerderheid van de Kamer de tabakslobby buitensluiten. Het presidium zou hieraan alsnog gehoor moeten geven, vooral ook omdat het FCTC-verdrag, zoals advocaat Van den Biesen betoogt, hiervoor het juridisch dwingende kader biedt. “Dit is geen kwestie van smaak”, zegt hij. “Het FCTC-verdrag is bindend voor de Nederlandse staat en al haar organen, dus ook voor het parlement.”
Behalve de motie van Bikker, nam de Kamer ook een motie aan van Vicky Maeijer (PVV) die de regering vraagt onderzoek te doen naar de effectiviteit van eerder ingevoerde maatregelen om het tabaksgebruik tegen te gaan, omdat in het Preventieakkoord nu eenmaal is opgenomen dat ‘preventieve maatregelen bewezen effectief moeten zijn’. Ook een motie van Kuik, medeondertekend door Bikker een Gündoğan, die nicotinezakjes zonder tabak onder de Tabaks- en rookwarenwet brengt kreeg de steun van een meerderheid in de Kamer.
Stichting Rookpreventie Jeugd is geregistreerd als Algemeen Nut Beogende Instelling (RSIN: 820635315 | KvK: 34333760).