Het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Tobacco Induced Diseases zet op een rij hoe de tabaksindustrie ook nu nog probeert antirookwetgeving tegen te houden of af te zwakken, allemaal volgens het devies: winst is belangrijker dan mensen. 

Door de webredactie 

Het artikel ‘Mobilizing to overcome tobacco industry interference in lawmaking’ in wetenschappelijke tijdschrift Tobacco Induced Diseases leest als een wake-upcall. De strijd tegen het roken en de industrie die profiteert van haar verslaafde klanten duurt al zo lang dat het gevaar bestaat dat nieuwe antirookmaatregelen worden afgedaan met een schouderophalen. Maar na lezing van het artikel wordt eens te meer duidelijk waarom de strijd tegen de industrie zo belangrijk is, en in Amerika sinds decennia met verve wordt gevoerd door antirookorganisaties als Action on Smoking and Health (ASH) en Americans for Nonsmokers’ Rights (ANR).

Wetenschappelijk onderzoek ondermijnd

De tabaksindustrie stelt sinds jaar en dag haar eigen winsten boven de gezondheid van haar klanten. Decennialang hebben door de industrie ingehuurde wetenschappers en onderzoekers er alles aan gedaan om wetenschappelijk onderzoek naar (mee)roken te ondermijnen. Ondertussen hebben ze hun tabaksproducten steeds verslavender gemaakt door de receptuur aan te passen en stoffen toe te voegen die de nicotineverslaving versterken. “Vandaag de dag vertrouwt de industrie niet alleen op frontgroepen, maar schrijft direct mee aan wetsvoorstellen om ervoor te zorgen dat ze haar gang kan blijven gaan (lees: niet verboden wordt - red.) en dat roken in overdekte ruimtes kan blijven bestaan”, schrijven de onderzoekers.

Door de inmenging van de tabaksindustrie zijn er grote verschillen ontstaan tussen groepen die wel en niet beschermd worden tegen de gevaren van roken. Vooral de LHBTQA+-gemeenschap en mensen van kleur die in de horeca werken, zijn relatief onbeschermd gebleven. “Bedrijven als Altria en Philip Morris zeggen dat ze voor redelijkheid zijn, maar proberen ondertussen alle redelijke maatregelen om deze groepen mensen te beschermen, tegen te houden”, stellen de onderzoekers.

Mondkapjesplicht tegengehouden

Op dit moment probeert de industrie middels handlangers als de American Legislative Exchange Council een maatregel tegen te houden die ervoor moet zorgen dat mensen in overheidsgebouwen hun mondkapjes moeten blijven dragen om het risico op de overdracht van Covid-19 te voorkomen. Maar wie binnen zijn mondkapje op moet houden, kan binnen niet roken, omdat het mondkapje daarvoor af moet. En omdat de industrie wil voorkomen dat er binnen niet meer gerookt kan worden, probeert ze die maatregel tegen te houden.

Verbod op lekkere smaakjes afgezwakt

Ook heeft de industrie er in de staat Californië voor gezorgd dat een verbod op lekkere smaakjes in tabaksproducten is aangepast. Het verbod was al door de Senate Health Committee aangenomen, waarna lobbyorganisatie The Hookah Chamber of Commerce er toch voor zorgde dat het wetsvoorstel werd tegengehouden. Uiteindelijk paste de overheid het voorstel aan en voegde amendementen toe waarmee er een uitzondering werd gemaakt voor hookah (waterpijp)-producten (die ook schadelijk voor de gezondheid zijn). Andere regio’s en steden namen dit verbod tot voorbeeld en voerden daarmee ook uitzonderingen voor hookahs in.

De racismekaart gespeeld

Toen er een verbod ophanden was voor mentholsigaretten, begon de industrie geld uit te geven aan reclame en lobby om dat te voorkomen. Omdat er veel menthol wordt gerookt door Afro-Amerikanen, gebruikte de industrie dat om het verbod te framen als een racistische kwestie. Ook waarschuwde ze voor een toename van politiegeweld tegen Afro-Amerikanen als er een mentholverbod zou komen. Dat deed ze een paar maanden na de dood van George Floyd en de Black Lives Matter-protesten. In augustus 2020 gaf de industrie 1 miljoen dollar uit aan radio- en televisieadvertenties waarin het mentholverbod werd aangevallen.

Nadat het mentholverbod toch werd aangenomen, begon de industrie handtekeningen te verzamelen om een referendum af te dwingen. In Californië kunnen inwoners tijdens een referendum een wetsvoorstel tegenhouden als een meerderheid het voorstel verwerpt. De industrie besteedde 21,1 miljoen dollar aan het verzamelen van handtekeningen, waarna er inderdaad over gestemd kon gaan worden. In 2022 zal dat gebeuren.

Een wereldwijd opererende industrie

Amerika is niet de enige plek waar de tabaksindustrie probeert regels te frustreren. Het is een wereldwijd opererende industrie die er te allen tijde voor zal proberen te waken dat haar inkomsten terugvallen. Ook in Nederland blijft de industrie geld verdienen ten koste van de levens van haar klanten.

Het internationale antirookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie is een belangrijk middel om de invloed van de industrie te bestrijden. Meer dan 180 landen hebben het verdrag ondertekend, waaronder ook de Europese Unie en Nederland. Artikel 5.3 uit het verdrag zegt dat de overheid geen contact met de industrie mag hebben als ze antirookwetgeving maakt. De industrie blijft desondanks op allerlei manieren proberen toch een vinger in de pap te krijgen. Zo is bijvoorbeeld gebleken dat de VVD openstond voor de lobby vanuit de tabaksbranche, wat invloed heeft gehad op de totstandkoming van het Nationaal Preventieakkoord waarin antirookwetgeving is opgenomen.

Ook blijkt uit het Transparantieregister, waarin de overheid openheid geeft over de contacten die er met de tabaksindustrie zijn geweest, dat er voortdurend brieven en e-mails binnen blijven komen van de tabaksbranche. Het staat de branche vrij om die te versturen, maar het is aan overheden die het FCTC-verdrag hebben ondertekend om die contacten uit de weg te gaan.

‘Blijf actievoeren tegen tabaksindustrie’

“Het is essentieel dat antirookactivisten en gezondheidsexperts zich blijven mengen in de discussie over de inmenging van de tabaksindustrie”, schrijven de onderzoekers in Tobacco Induced Diseases. “Uit bovengenoemde voorbeelden blijkt dat Big Tobacco zich ook niet door de coronapandemie laat tegenhouden.” Er moet een actie opgezet worden waarbij de volksgezondheid vooropstaat, vinden de onderzoekers. “Om inmenging tegen te gaan en het gezond verstand het voortouw te laten nemen bij het maken van gezondheidsbeleid.”