Een van de basisdoelen van de Stichting Rookpreventie Jeugd, het verminderen van het aantal verkooppunten van rookwaren, komt eindelijk in zicht nu de Tweede Kamer een motie van die strekking heeft aangenomen. SRPJ en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde gaan nu lobbyen voor een vergunningstelsel.

Door de webredactie

Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid) moet in gesprek gaan met supermarkten en tankstations om deze te bewegen de verkoop van tabaksproducten snel te staken. Daarbij dient hij ze ervan te doordringen dat ze zo nodig wettelijk verplicht zullen worden om tabak de deur uit te doen. De motie van die strekking die de Kamerleden Anne Kuik (CDA) en Carla Dik-Faber (ChristenUnie) in februari hadden ingediend is gisteren met 96 stemmen voor en 54 tegen aangenomen door de Tweede Kamer. Zoals verwacht stemden alleen VVD, PVV en Forum voor Democratie tegen.

“Vermindering van verkooppunten is, naast accijnsverhoging, een van onze twee speerpunten,” zegt longarts Wanda de Kanter, voorzitter van Stichting Rookpreventie Jeugd (SRPJ). “Onze lobby in Den Haag, het groeiende draagvlak in de samenleving zoals meermaals aangetoond door Maurice de Hond, de afspraken in het Preventieakkoord, de campagnes voor een Rookvrije Generatie en onze juridische procedures tegen de sjoemelsigaret, het heeft allemaal samengewerkt om deze omslag in de Tweede Kamer teweeg te brengen. De staatssecretaris wil hetzelfde en heeft nu een stevig mandaat van de Kamer om het gesprek aan te gaan.”

‘Onfatsoenlijk bestuur’

Tijdens het debat in februari beloofde Blokhuis de Kamer voor de zomer te informeren over de voortgang van zijn gesprekken met de supermarkten en tankstations. Die zullen echter niet snel uit eigen beweging de tabak uit hun schappen halen. De grote ketens, Albert Heijn, Jumbo en Aldi, lieten eerder het ministerie weten de tabak niet op te willen geven. In reactie op het debat zei René Roorda, algemeen directeur van het Centraal Bureau Levensmiddelen in het AD: “Dit is onfatsoenlijk bestuur. De inkt van het Preventieakkoord is nog niet droog of we worden hiermee overvallen.”

Alleen Lidl maakte in 2018 al bekend uiterlijk per 2022 te zullen stoppen met de tabaksverkoop. De supermarktketen is vorig jaar al begonnen met het geleidelijk uit de winkels halen van de tabak.

Pleidooi voor vergunningstelsel

Samen met het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) grijpt Stichting Rookpreventie Jeugd deze belangrijke uitspraak van de Kamer aan om de geesten rijp te maken voor een vergunningstelsel voor tabaksverkoop in Nederland. De twee organisaties verzamelen zo veel mogelijk steun voor het voorstel, om vervolgens politieke partijen te bewegen de invoering van het vergunningstelsel op te nemen in hun verkiezingsprogramma’s. Daarmee groeit de kans dat het voorstel uiteindelijk wordt opgenomen in een volgend Regeerakkoord.

“Een vergunningstelsel biedt de mogelijkheid eisen te stellen aan de verkooppunten van tabak, vooral om te voorkomen dat minderjarigen sigaretten kopen,” schrijven NTvG en SRPJ in hun voorstel. “Interventies op de tabaksmarkt zijn beter te rechtvaardigen als ze gericht zijn op het beschermen van kinderen en het ontmoedigen van beginnen met roken onder jongeren. Het kernargument vóór het invoeren van een vergunningstelsel is dus niet het beperken van het aantal verkooppunten als zodanig, maar de bijdrage aan het voorkomen dat jongeren gaan roken: minder verleiding én betere handhaving van de leeftijdsgrens.”

Alleen tabak

Om effectief te zijn moet een vergunningstelsel volgens de opstellers aan voorwaarden voldoen:

• Er wordt een beperkt aantal vergunningen uitgegeven.
• Vergunningen worden periodiek uitgegeven aan kleine zelfstandige tabaksspeciaalzaken.
• Een vergunninghouder mag alleen tabak verkopen en geen andere producten.
• Openingstijden kunnen worden beperkt.

Minder verleiding voor kinderen

Door de verkoop van rookwaren te beperken tot tabaksspeciaalzaken, komen kinderen minder in de verleiding om te beginnen met roken en is de leeftijdsgrens van 18 jaar voor het kopen van tabakswaren ook veel beter te handhaven.

De opstellers verwachten dat de invoering van een vergunningstelsel meer draagvlak zal krijgen en daarom bestuurlijk-juridisch gemakkelijker ingevoerd zal kunnen worden dan een wettelijk verbod op verkoop van tabak voor bepaalde soorten verkooppunten (te weten supermarkten en tankstations).

Verder verwachten de indieners van het plan dat de economische schade van de invoering van een vergunningstelsel beperkt zal blijven tot supermarkten en een deel van de tankstations. De werkgelegenheid zal verschuiven naar zaken met een vergunning en zo’n “verschuiving van werkgelegenheid tussen sectoren is een normaal verschijnsel”.

Bekijk hier het volledige voorstel.