UPDATE 24-02-2020
De Tweede Kamer wil dat supermarkten en tankstations zo snel mogelijk stoppen met de verkoop van rookwaren. Het kabinet krijgt in een motie van CDA en CU de opdracht daarover met de bedrijven in gesprek te gaan en anders wettelijke maatregelen te nemen. 

Door de webredactie 

Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dat er op korte termijn een eind komt aan de verkoop van rookwaren door supermarkten en tankstations. Dat stelde het AD gisteren in aanloop naar een debat in de Tweede Kamer over uitbreiding van het rookverbod zodat dit ook voor e-sigaretten gaat gelden.

CDA en ChristenUnie namen de gelegenheid te baat om een nieuwe motie in te dienen waarin de regering wordt verzocht met (ketens van) supermarkten en tankstations in gesprek te gaan om ze te bewegen de verkoop van rookwaren op te geven. Daarbij moet zij ook aangeven dat wanneer de ketens dit niet vrijwillig doen er een wettelijke verplichting daartoe zal volgen. De Kamer stemt op 3 maart over de motie, maar volgens het AD wordt zij gesteund door D66, SP, GroenLinks, PvdA, 50Plus, Partij voor de Dieren en SGP, samen een ruime meerderheid van 91 zetels.

Tankstations toegevoegd

De Kamerleden Anne Kuik (CDA) en Carla Dik-Faber (ChristenUnie) dienden in september 2019 al een vergelijkbare motie in, waarin alleen nog de supermarkten werden opgeroepen te stoppen met de verkoop van tabak. Toen werd al gesteld dat er, als het aantal verkooppunten vóór 2022 niet substantieel is gedaald, wettelijke maatregelen moeten komen zodat de verkoop van tabaksproducten wordt beperkt tot speciaalzaken. Deze motie werd destijds al door de Kamer aangenomen.

SP-Kamerlid Henk van Gerven zag in de nieuwe motie weinig nieuws, maar staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) constateerde dat in deze motie behalve supermarkten nu ook de tankstations worden genoemd. Hij stelde dat hij al in gesprek is met de supermarkten en dat zal blijven doen. Hij beloofde de Kamer voor de zomer te informeren over de voortgang daarvan, tegelijk met de uitkomsten van een al lopend onderzoek naar de mogelijkheden om het aantal verkooppunten van rookwaren te verminderen.

Opvallend was dat Blokhuis daarbij benadrukte er niet per se op uit te zijn de supermarkten via wetgeving te dwingen. “Ik zeg daar voor alle duidelijkheid bij: wetgeving is voor mij niet de enige oplossing,” zei hij. De Kamer lijkt in dit opzicht nu dus verder te willen gaan dan de staatssecretaris voorlopig wil.

Steeds meer verkooppunten

De nieuwe motie van Kuik en Dik-Faber werd ingegeven door berichten dat er niet minder, maar juist steeds meer verkooppunten van tabak zijn. Eind vorig jaar lieten de grote supermarktketens in ons land (Albert Heijn, Jumbo, Aldi) nog weten niet van plan te zijn de tabaksverkoop op te geven. Sterker nog, door steeds meer winkels te openen, doorkruisen de supermarkten het tabaksontmoedigingsbeleid van de overheid.

“Als ik om mij heen kijk in de stad lijken er steeds meer supermarkten bij te komen en dus ook meer verkooppunten,” zegt CDA-Kamerlid Anne Kuik dan ook in het AD. “Terwijl we in het Preventieakkoord juist een daling hebben afgesproken. Dus moeten we stappen zetten. Want de verkoop van levensmiddelen en tabaksproducten op dezelfde plek is echt niet meer van deze tijd.”

VVD wil afwachten

Alleen VVD-Kamerlid Sophie Hermans gaf tegengas bij deze motie en wilde ‘alle goede ontwikkelingen in de samenleving’ in aanmerking nemend de supermarkten en tankstations de kans geven zelf tot het juiste inzicht te komen. Volgens Hermans zijn er met zeventig maatschappelijke partijen afspraken gemaakt in het Preventieakkoord en is het niet aan de Kamer om die afspraken nu te veranderen of te versnellen.

Longarts Wanda de Kanter reageert vanuit Berlijn, waar zij de 8th European Conference on Tobacco or Health (ECTOH) bijwoont, verheugd op het nieuws. “Vermindering van het aantal verkooppunten van tabak is een van de hoofddoelstellingen van Stichting Rookpreventie Jeugd. Hier strijden we al jaren voor. Het is, naast accijnsverhogingen, aantoonbaar een van de meest effectieve maatregelen om te voorkomen dat kinderen beginnen te roken. De verkoop van rookwaren moet zo snel mogelijk beperkt worden tot speciaalzaken, liefst via een vergunningstelsel. Daarmee gaat het aantal verkooppunten drastisch omlaag en kan er beter worden gecontroleerd op naleving van de leeftijdsgrens bij verkoop van tabak.”

Rookverbod uitgebreid

Het rookverbod wordt ondertussen zoals verwacht uitgebreid zodat het ook voor e-sigaretten gaat gelden. In het debat over deze wetswijziging wilde alleen de PVV nieuw onderzoek van het RIVM over de schadelijkheid van e-sigaretten afwachten. Maar staatssecretaris Blokhuis gaf aan dat het RIVM in 2014 al voldoende heeft aangetoond dat e-sigaretten en ook de uitgeblazen damp daarvan schadelijk zijn voor de gezondheid.

De staatssecretaris liet verder weten dat er aparte regelgeving in de maak is voor producten waarin de tabak wordt verwarmd in plaats van verbrand. Dat voorstel komt na de zomer naar de Kamer. Hij zegde de Kamer ook toe een lijst te maken van alle wet- en regelgeving die nu in voorbereiding is in het kader van het tabaksontmoedigingsbeleid.

UPDATE 24-02-2020

In de Volkskrant heeft Teun van der Keuken (Keuringsdienst van Waarde, De Monitor) een column gewijd aan de inperking van sigarettenverkoop: “Supermarkten zijn tabakszaken die ook nog wat voedsel verkopen”.

De supermarktbranche is boos. VSK Newsroom (Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten) citeert de branche bij monde van René Roorda, algemeen directeur van het Centraal Bureau Levensmiddelen. Die zei tegen het AD: “Dit is onfatsoenlijk bestuur. De inkt van het Preventieakkoord is nog niet droog of we worden hiermee overvallen.”