Staatssecretaris Blokhuis (VWS) informeerde de Kamer over de voortgang van het Nationaal Preventieakkoord. Daarbij liet hij weten dat zijn beleid doelmatig mag worden genoemd, omdat er door zijn ministerie slechts 19 miljoen euro per jaar aan wordt uitgegeven. Dat bedrag komt alleen aan tabaksaccijns al binnen drie dagen in de staatskas terecht.

Door de webredactie

In het Nationaal Preventieakkoord staan ambitieuze doelstellingen voor 2020 als het over roken gaat. De partijen in het akkoord stellen dat het aantal volwassen rokers in 2020 onder de 20 procent daalt, terwijl dat percentage in 2018 nog op 22,4 procent stond. Ook moet volgend jaar het aantal jongeren dat met roken begint halveren, van 75 per dag naar minder dan 40.
Zou dat gaan lukken met een prijsverhoging van 1 euro per pakje sigaretten en invoering van neutrale verpakkingen op 1 april, een uitstalverbod van tabak in supermarkten per 1 juli en een rookverbod op schoolterreinen per 1 augustus?
Voor deze maatregelen heeft staatssecretaris Blokhuis van VWS wetgeving in gang gezet, zo blijkt uit zijn brief van 5 december waarin hij de Tweede Kamer inlicht over de voortgang van het Nationaal Preventieakkoord. De accijnsverhoging waarmee de prijs van een pakje sigaretten met 1 euro zal stijgen staat in het belastingplan voor 2020.
Alleen die verhoging levert de staatskas al een veelvoud van het jaarlijkse budget voor het Preventieakkoord van 19 miljoen euro op: in Nederland worden jaarlijks 500 miljoen pakjes sigaretten verkocht, wat dus 500 miljoen euro aan extra inkomsten oplevert.

Uitstalverbod

Het uitstalverbod van tabaksproducten is al wettelijk vastgelegd in een wijziging van het Tabaks- en rookwarenbesluit en gaat op 1 juli gelden voor supermarkten en een half jaar later ook voor speciaalzaken. Uitzonderingen op die laatste categorie zijn speciaalzaken die uitsluitend rookwaren, rookaccessoires, deelnamebewijzen aan kansspelen of dagbladen verkopen én bestaande, kleine speciaalzaken met een maximale jaaromzet van 700.000 euro, waarbij die omzet voor 75 procent of meer uit de verkoop van rookwaren wordt gehaald. In beide gevallen mogen de rookwaren niet vanaf de straat zichtbaar zijn. Per 1 januari 2022 worden ook tabaksautomaten verboden.
Over de voorgenomen invoering van standaardverpakkingen voor sigaretten (per 1 april 2020) schrijft Blokhuis dat een internetconsultatie over de technische uitvoerbaarheid van de ontwerpregeling op 20 november is afgesloten. Tabaksfirma’s hadden nog wel een paar noten op hun zang, zo blijkt.

Rookruimtes

Op 29 oktober stuurde de staatssecretaris een voorstel tot wijziging van de Tabaks- en rookwarenwet naar de Tweede Kamer waarin het rookverbod in horeca ook gaat gelden voor alternatieve rookwaren en e-sigaretten.
Blokhuis maakt ook melding van de uitspraak van de Hoge Raad van 27 september waardoor rookruimten in de horeca per direct zijn verboden. Hij laat in deze brief echter onvermeld dat hij handhaving van het verbod heeft uitgesteld tot april 2020. Maar haalt dan uit dezelfde brief waarin hij dat aan de Kamer liet weten wel weer aan dat hij de haalbaarheid verkent van het afschaffen van rookruimtes in de (semi)publieke sector en openbare gebouwen per 2021 en in het bedrijfsleven per 2022. Inmiddels heeft het kabinet hiertoe besloten.

Rookvrij opgroeien en werken

Uit de brief blijkt verder dat Blokhuis in gesprekken met de koepels van speeltuinen (NUSO) en kinderboerderijen (KinderboerderijenActief) gesprekken heeft gevoerd waarin beide verenigingen hebben aangegeven te proberen alle speeltuinen en kinderboerderijen in 2020 versneld rookvrij te maken. Nu zijn 174 van de 400 kinderboerderijen en 50 procent van de speeltuinen rookvrij.
Per januari zijn stoppen-met-rokenprogramma’s van gecontracteerde zorgaanbieders vrij van het eigen risico en Blokhuis zegt met stakeholders een stoppen-met-rokencampagne voor te bereiden. Voor ziekenhuizen en zorginstellingen die bezig zijn rookvrij te worden is een website met tools en handleidingen beschikbaar gekomen.
Ten slotte laat Blokhuis weten dat met de Alliantie Nederland Rookvrij wordt samengewerkt om bedrijven te inspireren rookvrij te worden. Inmiddels werken ABN Amro, VGZ, ONVZ, Achmea en Menzis eraan om het zover te krijgen.

56 miljoen euro

Bij dit alles wijdt Blokhuis ook een paragraaf aan de doelmatigheid van al deze maatregelen. Uit het feit dat de investeringen voor de uitvoering van het Preventieakkoord (inclusief overgewicht en problematisch alcoholgebruik) beperkt blijven tot de in het Regeerakkoord vastgelegde 56 miljoen euro over drie jaar, concludeert de staatssecretaris dat zijn beleid doelmatig genoemd mag worden. Blokhuis heeft zich af laten schepen met een fooi en vertrouwt verder op de input van het ‘veld’.
56 miljoen euro, dat is evenveel als in acht dagen aan tabaksaccijns wordt opgehaald. Werkelijk doelmatig zou zijn om zelfs maar een minimaal percentage van de inkomsten van de tabaksindustrie te storten in een tabaksverslavingsfonds, zoals meer dan een jaar geleden al is voorgesteld door Stichting Rookpreventie Jeugd en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Het eerder dit jaar ingestelde gokverslavingsfonds kan als model dienen voor zo’n ‘de-vervuiler-betaalt’-fonds.
Over een jaar zullen we kunnen vaststellen of het percentage rokers onder de 20 procent is gezakt en er ‘nog maar’ 40 jongeren per dag beginnen met roken.