Per 30 maart jongstleden is Irene Asscher-Vonk commissaris-af bij tabaksfirma Philip Morris Holland. Niet omdat ze gewetensbezwaren had, maar omdat haar maximale termijn als commissaris er zo goed als op zit. TabakNee blikt terug op deze controversiële sigarettencommissaris en concludeert dat de publieke verontwaardiging haar koud liet.

Door de webredactie

Irene Asscher-Vonk (1944) was hoogleraar Sociaal Recht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en kroonlid van de Sociaal-Economische Raad. Op 24 augustus 2007 trad zij aan als commissaris bij Philip Morris Holland, de firma van de Marlborosigaret. Toen ze voor deze functie werd gevraagd, raadpleegde zij eerst haar kinderen, “Hun reactie was: ‘Nee mam, als je dat doet, schamen we ons daar echt niet voor.’”
In haar functie als commissaris, benoemd op voordracht van de ondernemingsraad, zette Asscher-Vonk zich in voor de kwaliteit van de arbeidsverhoudingen. Daarover vertelde zij: “Die werknemers staan voortdurend onder maatschappelijke druk, maar ook zij willen trots zijn op hun Philip Morris, en een kwaliteitsproduct afleveren, of ze nou roken of niet. Boeiend!”

Longkankerbevorderaars

Bij de oprichting van TabakNee (11 maart 2013) was Irene Asscher-Vonk het meest prominente profiel in de tabakspushers-galerij. Tot en met Youp in NRC bemoeide zich ermee: “De moeder van minister Asscher zit ook in het clubje van de longkankerbevorderaars. Dus die hoort op de verjaardag van haar zoon Lodewijk wat de regering van plan is om tegen de tabaksmaffia te gaan doen en twittert dat meteen door aan de directie van de sigarettenboer.” Youp eindigde met: “Voed je moeder eens op, Lodewijk.” Columnist Max Pam sprak zich in dezelfde bewoordingen uit: “Scheer u weg als commissaris bij sigarettenfabrikant Philip Morris.”

Hand- en spandiensten

Hans Clevers, destijds president van KNAW, zei in Vrij Nederland: “De vraag rijst, waarom doe je dit als wetenschapper? Op deze wijze helpt mevrouw Asscher om de status van Philip Morris te legitimeren.” Er volgden zelfs Kamervragen. Ook toen bleef ze stil, tot ergernis van Clevers: “Het zijn juist juristen, bedrijfskundigen en sociale wetenschappers die hand- en spandiensten verrichten voor de tabakslobby [...] Het ontgaat het grote publiek natuurlijk dat het hier niet om artsen gaat maar om andere wetenschappers die zich blijkbaar zonder moreel bezwaar door de tabakslobby laten gebruiken.”

In het najaar van 2014 sloot de sigarettenfabriek in Bergen op Zoom haar deuren en werd ruim 90 procent van de banen geschrapt. De ondernemingsraad moet teleurgesteld zijn geweest in ‘hun’ commissaris. Waarom bleef Asscher-Vonk aan als commissaris? In de zo goed als lege fabriek had ze niets meer te doen.
Een paar jaar later was de kritiek nog niet verstomd. Tijdens een uitzending van Wakker Nederland op zondag 8 oktober 2017 merkte acteur Huub Stapel op: “Kijk eens hoe dicht het bij elkaar zit: de moeder van (voormalig, red.) vicepremier Lodewijk Asscher is commissaris bij Philip Morris.”

Open brief

In het kader van Wereld Niet Roken Dag 2018 schreven longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker een open brief aan Asscher-Vonk: “Op 24 augustus aanstaande bent u op de kop af elf jaar commissaris bij tabaksgigant Philip Morris Holland bv. En daarmee elf jaar medeverantwoordelijk voor circa 20.000 sterfgevallen per jaar in Nederland, dankzij het roken. In elf jaar in totaal zo’n 220.000 doden. Nog afgezien van de vele mensen die ziek zijn geworden. U noemt uzelf ‘links, met een sterk gevoel van solidariteit’. Waarom werkt u dan mee aan deze industrie des doods?”
Ook de brief haalde niets uit. Asscher-Vonk stapt pas per 30 maart 2019 op, omdat haar maximale termijn (12 jaar) als commissaris in zicht komt. Haar opvolger is Ralf Dekker, Provinciale Statenlid van Forum voor Democratie in Noord-Holland. Net als Asscher is Dekker op voordracht van de ondernemingsraad benoemd. Zo houdt Philip Morris zijn achterdeurtjes open in de politiek.